آذربایجانی‌ها در رنج فروش سیب‌زمینی

این سیب‌زمینی‌کاران که با تولید سالانه حدود 317 هزار تن استان خود را به رتبه چهارم کشوری رسانده‌اند، نبود کارخانجات تبدیلی و بسته‌بندی، گرانی بذر اصلاح‌شده و کود شیمیایی و عدم حمایت دولت در خرید تضمینی محصولاتشان را از عوامل مهم و تاثیرگذار در فروش نرفتن سیب‌زمینی و هدر رفتن بخش عمده‌ای از دسترنج خود می‌دانند.

شرایط آب و هوایی و نوع خاک این منطقه از کشور به گونه‌ای است که محصول سیب‌زمینی تقریبا در اغلب نقاط این استان قابل تولید است، اما دو شهرستان سراب و بستان‌آباد و بخش‌ها و روستاهای تابعه آنها جزو مناطق اصلی کشت این محصول با بازدهی بالاست، با این حال چند سالی است که کشاورزان این مناطق با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند.

هرچند مسعود محمدیان رییس سازمان جهاد کشاورزی استان اخیرا از اجرای برنامه‌هایی در راستای حمایت از کشاورزان خبر داده و اذعان کرده است که تعاملاتی با شرکت‌های بازرگانی صورت گرفته تا این شرکت‌ها روزانه حدود 300 تن محصول سیب‌زمینی را از کشاورزان سرابی و بستان‌آبادی به صورت مستقیم خریداری و پس از سورت وارد بازار کنند، اما اغلب کشاورزان از عملکرد این شرکت‌ها ناراضی‌ و معتقدند این واحدها در بیشتر مواقع به جای خرید محصولات آنها، سیب‌زمینی مورد نیاز خود را از دیگر استان‌های کشور وارد کرده و پس از جداسازی و تفکیک، آنها را به خارج از کشور یا بازار داخلی عرضه می‌کنند.

یوسف امامی مسوول روابط عمومی جهاد کشاورزی استان در این باره معتقد است: این شرکت طبق قراردادی که با سازمان منعقد کرده، موظف است محصولات با کیفیت بالا را با قیمت توافقی خریداری و پس از سورت صادر کند و در صورتی که محصولی توسط این شرکت خریداری نشود، یقینا به دلیل نامرغوب‌بودن سیب‌زمینی تولیدی است، چرا که این کشاورزان در اثر عدم توجه به توصیه‌های کارشناسان و استفاده از بذر درجه 2 و نامرغوب باعث پایین آمدن کیفیت محصولشان می‌شوند.

وی در خصوص خرید تضمینی سیب‌زمینی از کشاورزان نیز می‌گوید: برای چنین محصولاتی با این‌که تولید و فروش آنها در شرایط کنونی به ضرر کشاورز تمام می شود، خرید تضمینی وجود ندارد، اما به منظور حمایت از این نوع محصولات، سازمان تعاون روستایی استان با توافق کشاورزان اقدام به خرید محصولات کرده و آنها را در نقاط دیگر استان به‌فروش می‌رساند.

تغییر الگوی کشت

رضا وثوقی، یکی از سیب‌زمینی‌کاران شهرستان بستان‌آباد، گران‌بودن بذر اصلاح‌شده را مهم‌ترین مشکل کشاورزان آن منطقه اعلام می‌کند و می‌گوید: نبود سردخانه، صنایع تبدیلی و تنظیم کشت از مهم‌ترین مشکلات کشاورزان این منطقه است.

وی می‌افزاید: هرچند اخیرا در جلسه شورای کشاورزی تصویب‌شده که دولت در راستای حمایت از بخش کشاورزی در تهیه بذر و فروش محصول سیب‌زمینی مساعدت‌های مناسبی داشته باشد، اما با توجه به حضور دلالان و واسطه‌ها بعید می‌دانیم در اجرای این طرح موفق شود.

این سیب‌زمینی‌کار در خصوص وضع صنایع تبدیلی منطقه می‌گوید: متاسفانه در شهرستان بستان‌آباد و حتی شهرهای اطراف، کارخانه‌ای که محصولات ما را فرآوری کرده و به بازار عرضه کند، وجود ندارد و چون هزینه حمل و نقل بسیار بالاست و برای کشاورز انتقال و فروش آن به سایر استان‌ها مقرون به صرفه نیست، بنابراین مجبور به فروش حاصل دسترنج خود با قیمت پایین به دلالان هستیم. در صورتی که اگر منطقه مجهز به کارخانه فرآوری یا انبار سرد مناسبی باشد، کشاورزان متحمل چنین خسارت و صدمات سنگین نمی‌شوند.

وثوقی با اشاره به آماده بودن کشاورزان برای تغییر الگوی کشت می‌افزاید: باتوجه به مازاد برداشت سیب‌زمینی در منطقه، اغلب کشاورزان تمایل دارند در صورت حمایت جهاد کشاورزی، محصول دیگری را جایگزین تولید سیب‌زمینی کنند.

انباشت سیب‌زمینی در انبارهای استان

افزایش تولید سیب‌زمینی در دیگر استان‌های کشور باعث شد رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان در راستای تغییر الگوی کشت، تنظیم بازار و جلوگیری از هدر رفت سرمایه در بخش کشاورزی اقدام به کاهش 610 هکتاری تولید این محصول در سطح استان کند.

این درحالی است که ایوب ایرانی فام، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی درباره کاهش سطح تولید و جایگزین کردن محصولی دیگر به جای سیب‌زمینی معتقد است اکنون موقعیت مناسبی برای جایگزین کردن سیب‌زمینی با دیگر محصولات نیست، چرا که برای جایگزینی باید محصولی انتخاب کرد که قدرت رقابت با این محصول استراتژیک را داشته باشد.

وی با تاکید بر توجه ویژه به بحث صادرات می​گوید: تولید انبوه این محصول در سطح کشور از یک سو و انباشت سیب‌زمینی در انبارهای استان از سوی دیگر باعث‌شده در چند سال اخیر عرضه این محصول بیشتر از تقاضای جامعه باشد، بنابراین باید با اتخاذ تدابیر لازم چون بهبود تسهیلات و ایجاد انبارهای فنی برای نگهداری سیب‌زمینی با کیفیت مطلوب و از همه مهم‌تر سورت کامل و بسته‌بندی مناسب، زمینه را برای صادرات بیشتر این محصول استراتژیک هموارتر سازیم.

ایاز برنو، معاون صنایع جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز می‌گوید: متاسفانه مصرف سیب‌زمینی در داخل استان در مقایسه با ارزش تغذیه‌ای بالایی که دارد بسیار پایین است و باتوجه به تولید فراوان آن در دیگر نقاط کشور باید سعی کنیم به جای تغییر الگوی کشت، به فکر بالا بردن فرهنگ مصرف این محصول با ارزش غذایی مطلوب باشیم.

وی می‌افزاید: می‌توان با ایجاد تنوع فرآوری و بسته‌بندی‌های مناسب و اصولی تقاضای مصرف را بالا ببرد که یکی از این راه‌حل‌ها توسعه صنایع تبدیلی در منطقه است.

هدر رفت محصولات به دلیل نبود صنایع تبدیلی

طبق شواهد موجود به دلیل کمبود صنایع تبدیلی در استان، همه ساله کشاورزان ضایعات و هدر روی زیادی را متحمل می‌شوند؛ در حالی که انجام عملیات فرآوری محصول نیازمند وجود مواد اولیه مرغوب و با کیفیت است که همین امر لزوم ایجاد سردخانه‌ها و انبارهای فنی برای نگهداری این محصول را اجتناب‌ناپذیر می‌کند.

ایاز برنو با اشاره به این‌که هم اکنون حدود شش واحد صنایع تبدیلی در شهرهای مختلف استان به فعالیت مشغولند، خاطرنشان می کند: باتوجه به حجم بالای تولید محصول سیب‌زمینی، این تعداد واحد نمی‌تواند جوابگوی منطقه باشد و به همین دلیل حدود شش واحد فرآوری دیگر یا در حال احداث است یا مجوز احداث دریافت کرده‌است و مشکلی از بابت مالی و نیز سرمایه‌گذار نداریم.

وی با بیان این‌که سعی می‌کنیم حداکثر تا یک سال آینده این مراکز را به خط تولید وارد کنیم، می‌گوید: در صورت تحقق این مساله خیلی از مشکلات مربوط به هدررفت محصول و خسارات وارده به کشاورزان رفع خواهد شد.

سعیده دلال علیپور - جام‌جم تبریز