تصویر شهرت به همراه دارد، اما تئاتر را رها نمی‌کنم

خیر قبلا در چهار پنج فیلم کوتاه و تله‌فیلم بازی کرده‌ام. با منوچهر هادی و مهدی گلستانه دو تله‌فیلم کار کرده‌ام که در یکی از آنها نقش اصلی را داشتم. اما تجربه اساسی و حرفه‌ای من همین سریالی است که در حال پخش است.

بله، در فیلم «اشکان و انگشتر متبرک» ساخته شهرام مکری بازی کرده‌ام که هنوز اکران نشده است.

نه، جدی بودند.

در تئاتر همه گونه‌ها را تجربه کرده‌ام. کارهای جدی، کمدی، خیالپردازی و غیره. فکر می‌کنم بازیگر باید بتواند در هر ژانر و گونه‌ای بازی کند.

به نگاه بازیگر بستگی دارد. دو ماه که از شروع این کار گذشته بود، سریال دیگری را شروع کردم که یک کمدی ـ درام ویژه است. دارای شخصیت‌های کاملا جدی است که در موقعیت‌های طنزآمیز قرار می‌گیرند. در سهمی برای دوست با همفکری کارگردان تصمیم گرفتیم شهرام یک شخصیت کمدی ـ فانتزی داشته و کمی غلوآمیز باشد و برای اجرای نقش سراغ تیپ‌های ناآشنا برویم. در کنار این سریال پیشنهادهای دیگری برای بازی در سریال‌های طنز داشتم، اما آنها را نپسندیدم و نپذیرفتم. یکی از دلایلی که آن نقش‌ها را قبول نکردم، همین بود که نمی‌خواستم به عنوان یک بازیگر کمدی شناخته شوم. در تئاتر این را جا انداخته‌ام. هم پیشنهاد کار کمدی دارم و هم جدی. هر دو را هم قبول می‌کنم. فکر می‌کنم در عرصه تصویر هم می‌توانم این کار را انجام می‌دهم.

ما بازیگران خوبی داریم، اما بیشتر از آن بازیگرانی داریم که چندان توانا نیستند، اما پرکار هستند. اما من سعی می‌کنم از استادانی مثل آقای پرستویی یاد بگیرم چگونه نقش‌هایم را انتخاب کنم. ایشان در فیلم کمدی نقش کمدی و در فیلم جدی نقش جدی را بازی کرده‌اند. بازیگر اگر توانا باشد می‌تواند این کار را انجام دهد. فقط بحث این است که چطور خودش را معرفی و تثبیت کند. مهم این است که وقتی نویسنده فیلمنامه‌ای را می‌نویسد، شما به عنوان یک بازیگر در ذهنش باشید. وقتی نویسنده قبول کند که یک بازیگر هم می‌تواند در نقش‌های طنز خوب عمل کند و هم جدی، نقش‌های متفاوتی برای او در نظر گرفته می‌شود.

کمی سخت می‌شود. سریال دوم را به این دلیل انتخاب کردم که متن ویژه‌ای داشت که به نظرم بسیار نو آمد.

تیرماه سال گذشته از دفتر آقای مفید تماس گرفتند و فیلمنامه را که پنج یا شش قسمتش نوشته شده بود برایم فرستادند. بعد در جلسه‌ای که با آقای اطیابی (کارگردان) داشتیم، گفتند دوست دارند در طراحی نقش همفکری کنم و شمایل جدیدی به وجود بیاورم. فیلمنامه هم تا حدود زیادی توجهم را جلب کرده بود. آن زمان یکی دیگر از دوستان بازیگر نقش مقابلم یعنی اسماعیل را بازی می‌کرد. او به من گفت با توجه به وسواسی که در انتخاب نقش داری، این نقش مناسب توست. بعد از آن به مدت چند ماه به خاطر مشغله‌های کارگردان کار متوقف شد. بعد که دوباره شروع به کار کردیم، بازیگر قبلی درگیر سریال دیگری بود و نتوانست در این کار حضور پیدا کند و بعد اشکان خطیبی جایگزین او شد که دوست قدیمی و هم‌دانشگاهی هستیم.

آقای اطیابی اجازه تام به من و اشکان داد که حتی در متن هم دخالت داشته باشیم. جلساتی با تهیه‌کننده و کارگردان و به صورت خصوصی با نویسنده برگزار کردیم، پیشنهادات خودمان را ارائه کردیم و فیلمنامه هم دستخوش تغییراتی شد، البته با حفظ محور اصلی داستان.

بله، اما خوشحالم که این اتفاق نیفتاد. چون آن زمان برای پخش این سریال مناسب نبود.

از ایده پخش سریال‌ها به صورت پخش هر شبی استقبال نمی‌کنم. دوست دارم حتی اگر شده یک شب، ولی فاصله‌ای بین قسمت‌ها باشد. فکر می‌کنم این‌طور تاثیر بیشتری دارد.

به بهرام آن طور که در فیلمنامه آمده، می‌شد از زوایای دیگری هم نزدیک شد. این نگاه و خواست خودم بود که بهرام دارای این خصوصیات و شمایل باشد. سعی می‌کردم در مورد هر چیزی که به نقش مربوط است نظر بدهم. خیلی تمرین کردم تا بتوانم از بهرام شمایلی بسازم که نمونه عینی و بیرونی از او کمتر دیده باشیم و در عین حال تبدیل به لوده نشود. به زندگی و پیشینه او خیلی فکر کردم، به این که در آینده می‌تواند چه شخصیتی به خود بگیرد، خواسته‌ها و آرزوهایش، دلخوشی‌ها و عادت‌هایش چیست و... مجموع اینها بود که بهرام را ساخت که الان بشود گفت او دنیایی شخصی دارد که از طرز رفتارش معلوم است. در کنار اینها توجه کردم که روی یک خصوصیتش بیش از حد تمرکز نکنم. چون این کار باعث می‌شود شخصیت به لوده بودن نزدیک شود. اما نکته‌ای که کمی محدودم کرد این بود که داستان بهرام از یک جا کمی کمرنگ می‌شود و فیلمنامه بیشتر به داستان اسماعیل می‌پردازد. می‌شد برای بهرام اتفاقات بیشتری را هم در نظر گرفت.

همان‌طور که در خط اول فیلمنامه نوشته بود، آدمی ساده و غوطه‌ور در رویاهای خودش. او را آدمی خیالپرداز می‌بینم که مرتب در افکارش می‌بیند ثروتمند شده، خانه و زندگی و همسر و فرزند دارد.

دقیقا. برای مثال صحنه‌ای در قسمت‌های قبلی بود که بهرام از اسماعیل می‌خواهد اجازه دهد او به عنوان راننده‌ در کنارش باشد و بعد از مدتی برایش از دختری که مد نظرش است، خواستگاری کند. اما اسماعیل همین خواسته کوچک او را هم قبول نمی‌کند و بعد از آن بهرام در مسیر کار خلاف قرار می‌گیرد.

به این فکر کردم که این آدم خیلی کودکانه و بچه‌سال است. بچه‌ها معمولا این خصوصیت را دارند. اگر قهر کنند، می‌بینید زیر لب غر می‌زنند یا آنچه می‌خواهد را اول برای خودش می‌گوید، تک‌گویی می‌کند و بعد به شما انتقال می‌دهد. این کار به کودکانه بودن این آدم خیلی کمک می‌کند.

به هیچ‌کدام‌شان فکر نکردم. در نظر نداشتم حتما تکیه‌کلام‌های زیادی داشته باشم. فکر می‌کنم وقتی تکیه‌کلامی را مرتب تکرار کنیم، مثل اتفاقی که به وفور در سریال‌های نود شبی می‌افتد، نقش کاملا در ورطه تیپ می‌افتد. دیگر هر کسی بخواهد آن نقش را به یاد بیاورد آن تکیه‌کلام را استفاده می‌کند نه این که در مورد رفتار آن نقش توضیح دهد.

بله، درست است چون داشتیم فانتزی کار می‌کردیم. در عین حال در این محیط زندگی می‌کند، فارسی صحبت می‌کند و باید از واقعیت جامعه خودش تاثیر گرفته باشد. برای مثال موتور بهرام پیشنهاد خودم بود. خواستم موتوری داشته باشد که کابین همراهش باشد. چون فکر می‌کردم این شمایل می‌تواند به کمدی و تعریف شخصیت بهرام کمک کند. او از قشر ضعیف اجتماع است، تنها دارایی‌اش موتورش است و آن را هم تزئین می‌کند، سوت و عینک مخصوص برایش تدارک می‌بیند. اما اصل موتور سوار شدن در خیابان برای ما چهره‌ای طبیعی و آشناست و این طور نیست از وسیله‌ای استفاده کنیم که مردم زیاد با آن سر و کار ندارند. یعنی در عین فانتزی بودن سعی کردیم واقعیت را هم حفظ کنیم.

در یک سریال چند قسمتی، طراحی نقش برای تمام آن کار انجام می‌شود. برای مثال در سریال «چک برگشتی» نقشی که هومن برق‌نورد بازی می‌کرد شاید ابتدا بیننده را متعجب می‌کرد، اما او نقش را برای 13 قسمت طراحی کرده بود. در قسمت‌های بعدی تماشاگر او را با خصوصیات خودش می‌شناسد و می‌پذیرد یا اگر یک آدم غیرطبیعی را در خیابان ببینید، به او نگاه می‌کنید و رفتارش برایتان عجیب به نظر می‌رسد، اما اگر مدتی با او زندگی کنید، دیگر خصوصیات او را می‌پذیرید و برایتان آشنا می‌شود. بعضی نقش‌ها نیاز دارند خاص شوند، البته معقولانه ساخته و پرداخته شود و این فرصت را بدهی تا طی چند قسمت برای بیننده جا بیفتد. اساسا هم قصد و غرض‌مان این بود که یک شخصیت فانتزی بسازیم، اما سعی کردیم کاری نکنیم که از یک طرف بام بیفتیم، سعی کردیم مرز بین فانتزی و واقعی بودن را رعایت کنیم. می‌خواستم تماشاگر بگوید من نمونه‌ای از این آدم ندیده‌ام اما به عنوان یک آدم ساده قبولش می‌کنم.

وقتی این دو نقش کنار هم قرار می‌گیرند تفاوت‌هایشان بیشتر معلوم می‌شود. این خواسته هر دویمان بود که این تفاوت را نشان دهیم. اسماعیل برادر بزرگ‌تر است، تحصیل و ازدواج کرده، اما بهرام انگار در سنین نوجوانی متوقف شده، عاشق کودکانه رفتار کردن است. در واقعیت هم آدم‌هایی را داریم که رفتار کودکانه‌شان را حفظ کرده‌اند و به اصطلاح کودک درون‌شان زنده است. بهرام کمی فانتزی‌تر شده این آدم‌هاست.

همه نقش‌ها را به چشم تجربه نگاه می‌کنم. سعی می‌کنم شیوه جدیدی امتحان کنم و ببینم نتیجه‌اش چه می‌شود. این که خوب می‌شود یا نه چندان برایم دغدغه نیست.

قطعا همین طور است، غیر از این نمی‌تواند باشد. برای این نقش مدت طولانی تمرین کردیم. در آن زمان در خانه و خیابان سعی می‌کردم بهرام باشم. روزهای زیادی هم بود که از نقش ناامید شدم و با خودم گفتم اصلا خوب نیست. اما باز سعی کردم با او زندگی کنم و به او نزدیک شوم تا او را در شرایط مختلف بسنجم و رفتارهایش را بشناسم. با خودم فکر می‌کردم اگر یک آرایشگر باشم، وقتی می‌خواهم یک تکه کاغذ را با قیچی ببرم، قیچی را چطور دست می‌گیرم. بعد سعی کردم مثل آرایشگرها قیچی را دست بگیرم.

در مرحله اول تخیل. همیشه تخیل بزرگ‌ترین کمک برای یک بازیگر است. اصولا در هر هنری تخیل الهام‌بخش و تاثیرگذار است. بعد از آن هم با دقت در رفتار نمونه‌های خارجی نکاتی را دریافت کردم.

خیلی زیاد. بر متن متکی بودیم اما تغییراتی هم به صورت بداهه در آن انجام می‌دادیم. خصوصا در صحنه‌هایی که با اشکان بازی داشتم، متن را می‌خواندیم، بعضی از نکات را حذف می‌کردیم، نکات دیگری را اضافه می‌کردیم، اما بداهه‌پردازی‌مان این طور نبود که فقط خط اصلی داستان را در نظر داشته باشیم و طبق آن خودمان بداهه‌پردازی کنیم. اگر می‌خواستیم بداهه‌ای بگوییم هم قبلا برایش برنامه‌ریزی می‌کردیم و وقتی جلوی دوربین می‌رفتیم سعی می‌کردیم به آنچه قبلا فکر کرده بودیم، پایبند باشیم اما به هر حال ناخودآگاه ممکن است بعضی از اتفاقات خارج از برنامه رخ دهد. مثلا یکی از خاطرات جالبی که در طول کار رقم خورد، صحنه‌ای بود که روبه‌روی آقای شریفی‌نیا نشسته بودم و او صحبت می‌کرد. در شرایطی که بهرام کاملا مسحور شخصیت او و غرق در افکار و رویاهای خودش بود، گفت: هستی یا نه. لحظه‌ای سکوت کرد و بدون این که برای این کار تمرینی صورت گرفته باشد و به صورت کاملا بداهه فریاد زد هستی؟ من واقعا ترسیدم. یکدفعه ناخودآگاه بغضم گرفت و گفتم می‌خوام برم خونه‌مون. آقای اطیابی کات دادند و همه از خنده روده‌بر شدند. آن لحظه خیلی ناب بود چون کاملا واقعی بود.

ایده خیلی خوبی است، اما نقدهایی هم وجود دارد. در واقع می‌بایست در مرحله نگارش پرداخت بیشتری صورت می‌گرفت. با وجود این هنوز راوی را دوست دارم، بخصوص با اجرای دلنشین سیامک انصاری. گاهی چیزهایی می‌گوید که به پیشبرد داستان کمک می‌کند. ‌از قبل که به راوی فکر می‌کردیم این پیشنهاد را هم مطرح کردیم که او به صورت تصویری، به عنوان کسی که به داستان احاطه دارد، از جایی وارد داستان شود و کارهایی را برای نقش‌ها انجام دهد و در نهایت ببینیم این داستان را راوی تعریف می‌کند و در ذهن او جریان دارد. آن وقت می‌توانستیم لزوم حضور او را بهتر بفهمیم.

خیلی، چون گروهی بودیم که همدیگر را از چند سال قبل می‌شناختیم و با هم دوست بودیم. حسن کار این بود از بچه‌های تئاتر در آن خیلی استفاده شده که مطمئنم در نوع بازی دیده می‌شود. چون تئاتر بضاعت بسیاری دارد و همین حالا هم بازیگرانی را به عرصه تصویر معرفی کرده که نوع و سطح بازیگری را ارتقا داده‌اند.

قطعا بله.

این جمله را خیلی قبول دارم که کسی سراغ بازیگری می‌رود که عاشق دیده شدن و شهرت است. اگر کسی این را انکار کند، یا دروغ می‌گوید یا اشتباه می‌کند. من هم از این قاعده مستثنا نیستم. دو کار جدی تصویری را پشت سر گذاشتم که برای هر دوی آنها زحمت زیادی کشیدم. قبل از این دو کار می‌دانستم تئاتر را خیلی بیشتر دوست دارم و بعد از این دو، کاملا مطمئن شدم که فضای تئاتر برایم جذابیت و لذت فوق‌العاده بیشتری دارد. تئاتر یک هنر فاخر است که به صورت زنده و بی‌واسطه شکل می‌گیرد و من رهایش نخواهم کرد. دوست دارم در سال یکی دو کار تصویری داشته باشم اما حرفه من تئاتر است.

از آقای اطیابی به خاطر اعتمادشان متشکرم. مخالفت‌هایی وجود داشت که چرا نقش اصلی را به کسی می‌سپارند که مردم او را نمی‌شناسند. اما حمایت و اصرار و اعتماد آقای اطیابی بود که باعث شد بتوانم در این کار حضور داشته باشم. فکر می‌کنم موفق شدم کاری را که می‌خواستم انجام دهم.