سکونت در ماه، مقدمه‌ای برای اقامت در مریخ

ما خارج از اتمسفر زمین و در اعماق فضا به دنبال پیدا کردن نشانه‌هایی از حیات در سایر اجرام فضایی هستیم. اما نگاه ویژه ما این است که آیا می‌توانیم نشانه‌هایی از حیات پیدا کنیم که اساس آنها جدای از حیات زمینی باشد؟ در این صورت می‌توان گفت نمونه‌ای از حیات متفاوت از زمین پیدا کرده‌ایم.

از دیدگاه من بهترین مقاصد فضایی که پیش‌روی بشر قرار دارند عبارتند از: مریخ و قمرهای اروپا، انسلادوس و تیتان. مریخ از این نظر برای ما اهمیت دارد، چون نشانه‌هایی از وجود آب مایع در گذشته این سیاره به دست آمده است. قمر اروپا نیز به دلیل شواهدی مبنی بر وجود اقیانوسی از آب زیر سطح پوشیده یخ آن از اهمیت ویژه‌ای دارد. قمر انسلادوس نیز برای ما مهم است چون در آن هم ردپایی از آب و احتمال وجود حیات ارگانیکی دیده شده است. در نهایت نیز نوبت به تیتان می‌رسد که به دلیل حجم عظیم اتان و متان مایع موجود در سطح آن و همچنین احتمال وجود گونه‌ای از حیات عجیب و متفاوت در دریاچه‌های متانی آن همواره از اولویت‌های پژوهشی ما بوده است.

شک نداشته باشید که حتی همین امروز برای رسیدن به چهار هدفی که نام بردم فناوری‌های مورد نیاز را در اختیار داریم. پس می‌توانیم ماموریت‌هایی به این مقاصد چهارگانه انجام دهیم، اما تنها یک نکته اساسی باقی می‌ماند و آن چیزی نیست جز منابع مالی. در حقیقت هزینه‌های سرسام‌آور این نوع ماموریت‌ها را (بخصوص اگر قرار باشد به صورت سرنشین‌دار انجام شود)‌ می‌توانیم به عنوان فاکتور محدودکننده مهمی ارزیابی کنیم که انجام آنها را تا مدت‌ها به تاخیر خواهد انداخت.

در مقایسه با 3 جرم فضایی دیگر یعنی قمرهای اروپا، انسلادوس و تیتان، مریخ به ما نزدیک‌تر است و توجه داشته باشید یک فضاپیما می‌تواند مدت زمانی درحدود 6 تا 8 ماه از زمین به مریخ برسد. البته شاید این زمان کمی طولانی به نظر بیاید اما برای یک ماموریت رباتیکی زمان طولانی نیست. شاید آنچه در ذهن شما به عنوان یک خطر بزرگ خودنمایی می‌کند همین مدت زمان طولانی است. در ماموریت‌های آتی به سوی مریخ که از فضانوردان نیز استفاده خواهد شد این زمان طولانی می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

از آنجاکه در مریخ نشانه‌هایی از احتمال وجود حیات دیده شده است این سیاره یکی از اهداف فضایی مورد علاقه دانشمندان به شمار می‌آید. این سیاره در دوران‌ بسیار دور شباهت زیادی به زمین داشته است. در سطح آن آب مایع بوده و صد البته اتمسفر ضخیمی و غلیظی نیز داشته است.

در طراحی و ساخت این سیستم‌های فضایی محدودیت‌هایی وجود دارد. محدودیت در اندازه و ساختار پیچیده آنها که البته در اینجا نیز فاکتور تعیین‌کننده چیزی نیست جز هزینه‌هایی که برای انجام آنها در نظر گرفته می‌شود. هر چه منابع مالی بیشتر و مطمئن‌تری در اختیار باشد امکان طراحی سیستم‌های فضایی بزرگ‌تر و پیچیده‌تر نیز وجود دارد.

نکته مهم این است که زمین از بین نرفته است. البته اقدامات انسانی در زمین نتایج بدی به همراه داشته به طوری که تغییراتی در سیستم آب و هوایی زمین ایجاد شده اما این تغییرات نه‌تنها به نابودی زمین منجر نمی‌شود، بلکه خبری از ریشه کن شدن حیات نیز در آن نیز نخواهد بود. اتفاقاتی که در زمین روی داده است موجب شده تغییراتی در زیستگاه‌ها ایجاد شود و همچنین برخی گونه‌های زیستی از بین روند، اما حیات همچنان ادامه دارد. اگر مریخ تنها یک‌صدم زمین فعلی از حیث بیولوژیکی غنی شود باید خیلی خوشحال باشیم.

فکر می‌کنم پیش از هر کاری باید ابتدا پایگاه تحقیقاتی در ماه راه‌اندازی کنیم، مشابه همان پایگاه‌هایی که در قطب جنوب ایجاد شده است. پایگاهی که در قطب جنوب احداث شده است حدود 55 سال است که به حیات خود ادامه داده است. پس باید ابتدا این کار را در ماه انجام دهیم و سپس فکری برای مریخ کنیم.