در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برخی کارشناسان آموزشی عقیده دارند، برنامههای آموزشی در مدارس شهر تهران میتواند سرمشقی برای سایر مدارس باشد، این در حالی است که تهران بهترین، جذابترین و در عین حال فرسودهترین و قدیمیترین مدارس را نیز در خود دارد و همواره مشکلات خاص و منحصر به فردی را پیشروی میبیند.
سیدعلی یزدیخواه، رئیس سازمان آموزش و پرورش پایتخت که پیش از این مدیرکل آموزش و پرورش شهرستانهای استان تهران بود و از سال گذشته بر کرسی ریاست مدارس این شهر تکیه زده، هوشمندسازی مدارس را یکی از مهمترین برنامههای پیش روی خود میخواند.
گفتوگوی «جامجم» با او هرچند بارها با اصرار روابط عمومی خواسته شد تا مختصرتر برگزار شود، ولی او به بخشی از ابهامات ما در مورد نظام آموزشی در تهران پاسخ داد.
جناب یزدیخواه، چند ماه است که بر صندلی ریاست آموزش و پرورش تهران تکیه زدهاید و دوران مدیریت خود را چطور ارزیابی میکنید؟
حدود 7 ماه است. از 15 بهمن سال 89 به این سمت مشغولم.
این 7 ماه فرصتی بوده که دستاورد یا ارزیابی خاصی داشته باشید؟
بله، ما در عرصههای مختلف آموزشی، خدماتی و پرورشی دستاوردهایی داشتهایم. ما بعد از حلول سال 90 اقدام به طراحی و برپایی نمایشگاه بزرگی برای هوشمندسازی مدارس تهران کردهایم. این نمایشگاه به صورت کشوری از سوی وزارتخانه معرفی شد. مدیران و دبیران در مدارس دولتی و غیردولتی در تولید محتوای آموزشی مشارکت فعال داشتهاند. دستاورد دیگر ما تلاش برای جذب مشارکت خیرین مدرسهساز بوده که 153میلیارد تومان به امر مدرسهسازی کمک شد و نیز تلاش کردیم 240 مدرسه در نوبت بعدازظهر جمع شود و 60 هزار دانشآموز تهرانی که تا سال گذشته بعدازظهرها مدرسه میرفتند، در تمام مقاطع به نوبت صبح منتقل شدهاند و ظرفیت پذیرش دانشآموز در مدارس تیزهوشان را 2 برابر کردهایم و این ظرفیت در مدارس نمونه دولتی را به 3 برابر افزایش دادهایم. یعنی پذیرش دانشآموز در مدارس نمونه امسال نسبت به سال گذشته حدود 300 درصد افزایش یافت.
تعداد دانشآموزان و واحدهای آموزشی در پایتخت از همه شهرستانها بیشتر است، چقدر فکر میکنید که به همین نسبت میزان مشکلات تهران در حوزه آموزش از سایر نقاط بالاتر است؟ خیلیها ادعا میکنند حتی مشکلات آموزشی این شهر منحصر به فرد است و هر نوع تغییری باید از تهران آغاز شود.
من این را قبول ندارم که مشکلات مدارس تهران بیشتر از سایر شهرهاست. نوع مشکلات مدارس تهران با سایر نقاط متفاوت است.
یعنی چه؟ چه تفاوتی میبینید؟
ما در مدارس تهران موضوعی به نام سرویس مدارس داریم که در خیلی از استانهای دیگر مشکل سرویس دانشآموزی را به این حد نمیبینیم، ولی در تهران یک موضوع خاص است. با توجه به موقعیت اقلیمی در تهران که از جهت پدیدههای آب و هوایی و جابهجایی جبهههای هوا وضعیت خاصی دارد، مدارس تهران در موقعیتهای خاص سال متاثر از این وضعیت هوایی و وارونگی و آلودگی است که در دیگر شهرستانها چنین مسائلی را نمیبینیم.
در مورد فرسودگی مدارس هم همین نظر را دارید؟ یعنی مدارس تهران وضعیت مشابهی دارند؟ چون براساس اعلام رئیس سازمان نوسازی، مدارس تهران برای نوسازی مدارس فرسوده با مشکلات بیشتری روبهروست.
نه به آن شدتی که مطرح میشود. تهران قدمت بالایی دارد. سالهاست مرکز کشور است. بعد از زندیه و از زمان قاجار، پایتخت است. قدیمیترین مدارس را مانند دارالفنون در تهران داریم. این که در عین حال جذابترین مدارس در تهران واقع شده، مورد اتفاق نظر همگی است. تهران به لحاظ قدمت شهرنشینی،مدارس قدیمی را در خود جای داده است. منتهی به این معنی نیست که در سالهای گذشته در حوزه ساخت و ساز کاری انجام نشده است. ما سالانه حدود 10 درصد مدارس تهران را نوسازی میکنیم، حدود 30 هزار ساختمان دولتی در حوزه آموزشی داریم. 2800مدرسه است که بقیه اداری و کانون اردوگاه است. هر سال نزدیک 200 واحد آموزشی یا مقاومسازی یا تخریب و بازسازی میشود. با این عملیات عمرانی، زمان زیادی نمیخواهد که ما مساله قدیمی مدارس فرسوده تهران را برای همیشه حل کنیم.
شما در جایی از کمبود اعتبارات عمرانی گفته بودید و این که سهم بخش عمرانی از اعتبارات باید 15 درصد باشد. آیا چنین اعتباری به مدارس فرسوده تهران رسیده است؟
اعتبارات 2 بخش است، اعتبارات ملی که مستقیما از وزارت آموزش و پرورش ابلاغ میشود و نیز بخشی دیگر، اعتبارات استانی است که از طریق استانداری توزیع اعتبارات صورت میگیرد. ما معتقدیم با توجه به این که بیش از 15 درصد کل دانشآموزان کشور در استان تهران تحصیل میکنند، یعنی در سال جدید تعداد دانشآموزان تهرانی یک میلیون و 90 هزار نفرند.
این آمار شهر تهران است؟
بله، منظورم شهر تهران است، آمار دانشآموزان شهرستانهای استان تهران بیش از 700 هزار نفر است. بنابراین جمع آنها یک میلیون و 850 نفر است که از کل جمعیت 12 میلیون و 300 هزار نفر دانشآموز کل کشور، رقم قابل توجهی است. تقریبا حدود 15 درصد دانشآموزان در تهران هستند که به همان میزان اعتبارات عمرانی هم باید به 15 درصد برسد.
ولی حالا چنین اعتباراتی محقق نشده ، درست است؟
در اعتبارات بخش تخریب و بازسازی به اعتبار مورد نظر رسیدهایم. چون براساس تعداد ساختمانهای فرسوده توزیع میشود و کاری به مکان آن ندارد که البته با افزایش اعتبارات تخریب و بازسازی سهم تهران روز به روز افزایش مییابد. منتهی هنوز به 15 درصد نرسیده است.
میزان دقیق اعتبارات عمرانی شهر تهران چقدر است؟
حالا، اجازه بدهید، چون امسال تغییر فاحشی پیدا کرده، افزایش پیدا میکند.
یعنی هنوز اعتبارات عمرانی سال 90 مشخص نیست؟
سال 90 به طور تدریجی در حال ابلاغ است، اولین مرحله از این ابلاغ صورت گرفته است.
یعنی تا آخر سال مشخص است که اعتبارات تخریب و نوسازی مدارس تهران چقدر است؟
هنوز تفاهمنامه امضا نکردهایم.
با چه کسی باید تفاهمنامه امضا کنید؟
وزارت آموزش و پرورش که سهم ما را مشخص میکند. امیدواریم سهم ما امسال بیش از سال پیش باشد.
آقای یزدیخواه! 6 ماه از سال گذشته، چطور هنوز تفاهمنامه امضا نشده، سال تحصیلی تقریبا شروع شده، هنوز میزان کل اعتبارات روشن نیست. چرا؟ مگر بدون برنامهریزی اعتبارات این بخش توزیع میشود؟
ابلاغ اعتبار صورت گرفته، در حال حاضر 50 میلیارد تومان اعتبار را برای کارهای عمرانی به ما واگذار کردهاند. ما 50 میلیارد تومان اول را هزینه میکنیم، اسناد را می بریم و اعتبارات بقیه را میگیریم.
شما امیدوارید که اعتبارات برای فاز دوم افزایش پیدا کند، مثلا به 15 درصد برسد؟
بله، حتما امیدوارم.
کمی مصداقیتر بحث کنیم، شما در چند ماه گذشته از ممنوعیت دریافت وجه از والدین هنگام ثبتنام یا برای تامین هزینههای مدرسه سخن گفتید، این مشکل تا کی ادامه دارد، در حالی که مدارس کار خودشان را میکنند و والدینی که با ما تماس میگیرند از این رویه ناراضیاند.
شما براساس نظرسنجی علمی اینطور مطمئن میگویید.
من به استناد گزارشهایی میگویم که از مدارس به ما میرسد و گله والدینی که با ما تماس میگیرند.
پس این دعوی شماست و نمیتواند علمی باشد.
روش تحقیق در روزنامهنگاری با علوم اجتماعی متفاوت است. نمونههای ما به صورت کاملا تصادفی از جامعه گرفته میشود و خبرنگار نمیتواند به طور میدانی نمونهگیری کند و بعد گزارش بدهد، اگر به قول شما، حرفهای من غیرعلمی است، گزارش خبرگزاریها هم غیرعلمی است؟ شما بارها بر ممنوعیت دریافت وجه تاکید میکنید، اما مدیران مدارس با رودربایستی والدین همچنان پول میگیرند، یعنی با دست پس میزنید و با پا پیش میکشید، این در چند سال گذشته استراتژی آموزش و پرورش بوده است.
ببینید ما در تهران یک میلیون و 90 هزار دانشآموز داریم و نزدیک به همین تعداد خانواده، البته با توجه به این که حجم خانوادهها در تهران کم است و بسیاری از این خانوادهها فقط یک فرزند محصل دارند. به نظر شما برای این که این موضوع که پول دریافت میشود، چند درصد باید مکلف به کمک به مدرسه شوند تا یک روال غالب تلقی کنیم؟ به نظر شما چند درصد والدین تهرانی به مدارس کمک مالی میکنند.
خیلیها کمک میکنند، ولی نه به میل خودشان، مجبورند با اصرار یا رودربایستی این کار را بکنند.
ما میگوییم اخذ کمک مالی در مدارس ممنوع است. در ماه از صدها مدرسهای که بازرسی میشود، آمار مدارسی که تخلف میکنند بسیار ناچیز است.
اگر ممکن است آمار بدهید، چند درصد از مدارس در بازرسیها پول میگیرند؟ ببینید آقای یزدیخواه، آموزش و پرورش از حوزههایی است که انتقادات زیادی از نظر مردم صورت میگیرد.
براساس گرافهای موجود در هفته دوم مرداد ماه از 286 مدرسه بازدید شده در نقاط مختلف تهران، فقط 7 مدرسه در حین ثبتنام کمک مالی گرفتهاند. این کمکها داوطلبانه یا غیرداوطلبانه است.
پس قطعا همه انتقادها از همان 7 مدرسه میرسد؟
یزدیخواه:
از کل دانشآموزان کشور نزدیک 8 درصد در مدارس غیر دولتی درسمیخوانند ولی در تهران تقریبا 170 هزار نفر از یکمیلیون و 100 هزار نفر یعنی حدود 16درصد، در مدارس غیردولتی تحصیل میکننددر هفته اول تیر طی یک هفته از 272 مدرسه 22 مورد تخلف داشتهاند که فقط 4 مورد تخلف مالی بوده است، یعنی این میزان تخلف را میتوانید بگویید در مدارس تخلف میشود. ما ادعا نداریم در مدارس تخلف نمیشود. در سایر دستگاهها هم همینگونه است. در مدارس نیم تا 3 درصد تخلف را فرهنگ غالب بر تمام مدارس نمیدانیم. ما توبیخ و جابهجا و حذف میکنیم ولی از شما سوال میکنم یک زمان در سیستم اداری سوءاستفاده مالی میشود، ولی کاملا جنبه شخصی دارد. ولی مدیر یک مدرسه اگر هم پولی بگیرد، صرف مدرسه میکند پس تخلف و سوءاستفاده شخصی مالی محسوب نمیشود. این به خاطر دلسوزی بیش از حد لازم یک مدیر است. ما نباید فرض کنیم مدارس از کمک مردم بینیاز است، ما ابتدا به کمک فکری والدین نیز نیازمندیم.
آقای یزدیخواه! از سوی وزارت آموزش و پرورش به طور رسمی اعلام شده که خانوادهها را مجبور به خرید یونیفرم جدید نکنند و شاید به خاطر فشار مالی، دانشآموزان بتوانند همان لباس سال قبل را بپوشند، اما از نقاطی خبر میرسد که این اجبار در برخی مدارس دولتی وجود دارد. چرا؟
ما توصیه میکنیم همکارانمان این اجبارها را اعمال نکنند، البته اگر مدرسه فشاری میآورد که از جای خاصی یونیفرم تهیه شود، معمولا قیمت تمام شده لباس فرم از سایر جاها اگر کمتر نباشد، بیشتر نیست.
به طور طبیعی برخی تولیدیها برای تهیه لباس فرم بچهها اعلام آمادگی میکنند و با قیمت تمام شده پایینتر لباسها را عرضه میکنند.
من از شما دستور میخواهم، پوشیدن لباس فرم و اجبار در تهیه آن، مجاز است یا تخلف؟
در مدرسه دخترانه که حتما اجباری است. ولی من میپرسم که اگر لباس فرم مناسب و یکسان باشد در کارکرد انضباطی مدرسه تاثیر دارد؟
پس چرا وزارتخانه این تاثیر را نمیبیند و با دستوری دوگانه باعث ایجاد این توقع میشود که لباس فرم یا یکرنگ بخصوص، اجباری نیست. من از شما میخواهم پاسخ صریح بدهید.
ما روی لباس فرم تاکید میکنیم چون لباس مناسب با رنگ مشابه در کارکرد رفتارهای انضباطی مدرسه اثر مستقیم دارد، پس با آن موافقیم. این امر به نظم مجموعه کمک میکند. ما نمیگوییم اجباری است، اما تاکید زیادی بر آن داریم، چون به مدرسه برای نظمدهی به رفتارها کمک میکند.
آیا تهران نیروی مازاد دارد؟
نخیر ندارد. ما در مدارس چارت نیروی انسانی داریم. همه نیروها مشغولند.
پس شاید تصمیم اخیر شما به خاطر کمبود معلم در تهران باشد، شما گفتید نیروهای بازنشسته میتوانند به مدارس برگردند، آیا اجرای این تصمیم ضرورتی دارد؟
این طرح فقط برای فرهنگیان مرد در نظر گرفته شده به چند دلیل، برخی از این افراد باتجربهاند و ما براساس قانون میتوانیم یکسوم زمان کار دوران اشتغال آنان را در دوره بازنشستگی استفاده کنیم پس هر سه نفر را که ما استخدام کنیم معادل یک نیروی تمام وقت است.
تهران کمبود نیرو دارد که شما دوباره از افراد بازنشسته استفاده میکنید؟
این موضوع را از دو منظر میبینیم، یکی استفاده از تجربه بازنشستگان و دوم این که حضور آنان بین همکاران جوانتر، احساس خوبی را هم به آنان و هم به شاغلان میدهد. در ضمن یکسوم حقوق را بابت 8 ساعت پرداخت میکنیم که به نوعی به تامین هزینه زندگی افراد بازنشسته کمک میشود. در برخی رشتههای فنی و نیز غیرفنی ما به کار بازنشستگان نیاز داریم. بنابراین چون ورود نیروی جدید به تهران تقریبا ممنوع است و استخدام جدید در تهران اتفاق نمیافتد، نیروهای بازنشسته ساکن تهران بهترین افراد برای استفاده از توانمندی آنان است.
برآورد خاصی از تعداد بازنشستگانی که به آموزش و پرورش برمیگردند، دارید؟
تعدادشان زیاد نیست و از حدود یکصد هزار بازنشسته فراخوانی که دادهایم، با احتساب این که حدود 40 درصد را آقایان تشکیل میدهند تقریبا 300 نفر قرار است به مدارس بازگردند که این نفرات هم معادل 100 نفر نیروی تمام وقت حقوق دریافت میکنند.
در مورد مدارس غیردولتی همانطور که میدانید در تهران شرایط بهتری دارند. در تهران چند درصد دانشآموزان در مدارس غیردولتی درس میخوانند؟
حدود 15.5 درصد دانشآموزان تهرانی در مدارس غیردولتی هستند.
پس از سطح کشوری بالاتر است؟
بله، میانگین کشوری نزدیک به 8 درصد است، یعنی از کل دانشآموزان کشور نزدیک به 8 درصد در مدارس غیر دولتی درس میخوانند ولی در تهران تقریبا 170 هزار نفر از یک میلیون و 100 هزار نفر یعنی حدود 16 درصد، در مدارس غیردولتی تحصیل میکنند.
به عنوان کارشناس، چرا رشد مدارس غیردولتی در کشور، کند صورت میگیرد؟
باید فرهنگسازی شود، مردم ما برای هزینههای تجملاتی و کماهمیت بیشتر پول میدهند تا برای تربیت فرزندانشان در یک محیط آموزشی مناسب. در حال حاضر بررسی کنید گاهی پول یک یخچال فریزر میتواند هزینه تحصیل فرزندان در یک مدرسه غیر دولتی باشد ولی خانوادهها حاضر به پرداخت این هزینهها نیستند.
پس شما استاندارد آموزش مدارس غیردولتی را از مدارس دولتی بالاتر میدانید، درست است؟
نه خیلی، قبول ندارم.
پس چه ضرورتی دارد که مردم برای آموزش در این مدارس پول بدهند. این نگاه یک علت بیتوجهی به آموزش غیر دولتی است.
این هم میتواند باشد ولی غیر از این، موضوع اصلی نگاه مردم است. عرض کردم من به عنوان پدر خانواده آنقدر که برای مهمانی و خرید وسایل منزل هزینه میکنم برای آموزش فرزندانم هزینه نمیکنم.
در مورد شهریه مدارس غیردولتی بخصوص در تهران به نوعی بینظمیهایی دیده میشود که در بیاعتمادی مردم موثر نیست، چه دلیلی برای این شهریهها که از یک تا 7 میلیون تومان در دبیرستانهای غیردولتی است دارید؟
اینها هزینههای آموزش و نرخ ثابت شهریه نیست والا شهریه دبیرستان از 5/1 تا 2 میلیون فراتر نمیرود. خیلیها ناهار میدهند، سفر میبرند و...
ارائه این خدمات هم باید سقفی داشته باشد، در برخی دبیرستانها تا 11 میلیون تومان شهریه میگیرند، این چه نوع خدماتی است؟
اجازه بدهید عرض کنم، گاهی دبیرستانی بچهها را به مسافرت میبرد یا سالن ورزشی و سئانس استخر را از اول تا آخر سال اجاره میکند، جوایز نفیس میدهد و... نرخ این خدماتی که ارائه میدهد، سنگین است. مثلا در ایام نوروز برخی مدارس غیردولتی دانشآموزان را به مناطق ییلاقی میبرند و برای هر روز 30 تا 40 هزار تومان میگیرند که در قیمت فوق برنامه آن مدارس تاثیر دارد. در مورد فوق برنامه باید تاکید کنم اجباری نیست و اولیا با رضایت پرداخت میکنند.
ولی در این مدارس استاندارد آموزشی بسیار متفاوت است یعنی آموزش را به شرط پول، محقق کرده است.
موضوع شهریه معمولا با تفاهم انجام میشود و اولیا میپذیرند و حتی اصرار به ثبتنام میکنند و گلایه ندارند، چون خدمات خوبی میگیرند.
در مورد سرویس مدارس میخواستم بپرسم که ساماندهی آن سال گذشته بینتیجه ماند و بینظمیها ادامه داشت، چرا؟
سرویس دانشآموزان وظیفه ذاتی آموزش و پرورش نیست و ما فقط برای کمک به اولیا وارد این موضوع میشویم چون اگر دانشآموز با امنیت کاملا جسمی و فکری به مدرسه برسد بر کارایی آموزش او اثر میگذارد و این امر بر کیفیت آموزش در مدارس تاثیر دارد والا از نظر سلسله مراتب اداری ما هیچ مسوولیتی ندارد.
حتی تامین امنیت آنان هم به شما مربوط نیست.
خیر، وضعیت دانشآموزان در بیرون مدرسه به آموزش و پرورش مربوط نیست ما بچهها را دم در مدرسه تحویل میگیریم و دم در مدرسه تحویل میدهیم و اگر اولیا بخواهند مدرسه دراین باره کمک کند، مدیران همراهی میکنند. به همین دلیل تفاهمنامهای با تاکسیرانی و پلیس راهور ناجا امضا کردهایم مبنی بر این که سرویس مدارس از چه امکاناتی برخوردار باشد. سال گذشته 14 هزار و 500 وسیله نقلیه به صورت تاکسی و ون برای ساماندهی سرویسها در مدارس به خدمت گرفته شد و برخی هم با رانندگان به تفاهم رسیدند.
این روند امسال هم ادامه دارد؟
اگر والدین با راننده بخصوصی به تفاهم برسند، مشکلی از نظر ما وجود ندارد، ولی مدارس آمادگی دارند که خودروی مناسب و سرویسهای رنگی را طبق تفاهمنامه با تاکسیرانی در اختیار والدین قرار دهند.
با توجه به اختیار مدیران مدارس برای تعطیلی پنجشنبهها، نرخ شهریه سرویس که اعلام خواهد شد، 15 درصد کاهش خواهد یافت.
کتایون مصری
گروه جامعه
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم