نگرانی از قدرت گرفتن اسلامگرایان در مصر

مصر یکی از کشورهای بزرگ و تاثیرگذار خاورمیانه و آفریقا و علاوه بر آن برخوردار از نقشی کلیدی در منطقه و نقطه تلاقی آفریقا و آسیاست.

مصر اولین کشور آفریقایی است که تحت تسلط استعمارگران درآمده و نخستین کشور عربی بوده که رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخت؛ کشوری که سردمدارانش تاکنون هیچ انقلابی را تجربه نکرده بودند و تنها بعد از کودتای افسران آزاد در سال 1952 بود که توانستند حاکم مصری داشته باشند.

روحیه انقلابی و پان عربیستی ناصر هم نتوانست فرهنگ سیاسی مصر را به صورت اساسی متحول کند، زیرا جانشین او انورسادات تنها چند سال پس از مرگ ناصر، روند ناصرزدایی را در مصر آغاز کرد و در چرخش 180 درجه‌ای با هواپیمای اختصاصی خود قدم به فلسطین اشغالی گذاشت و در انعقاد پیمان کمپ دیوید پیشقدم شد،‌ پیمانی که خود باعث شد مصر حداقل برای چندین سال در جهان عرب منزوی شود.

با این احوال گروه‌های اسلامی مصر، پیمان کمپ دیوید را خیانتی بزرگ به آرمان‌های فلسطین از یک سو و اعراب و مسلمانان از سوی دیگر می‌دانستند و سرانجام انتقام سختی از انورسادات گرفتند.

مبارک که تا سال 1981 معاون سادات بود، بعد از ترور وی قدرت را به دست گرفت و با دو میراث به‌جامانده از دو رئیس‌جمهور قبلی روبه‌رو شد؛ میراث انقلابی و پان عربی ناصر از یک‌سو، ناصرزدایی و گشایش فضای سیاسی و اقتصادی توسط سادات از سوی دیگر که این خود دردسری بزرگ بود.

مبارک به یمن روابط بسیار خوب و نزدیک با غرب توانست پایه‌گذار 30 سال حکومت در مصر باشد. سال 1994 که فعالیت‌های اسلامگرایان به اوج خود رسیده بود، مبارک به کمک رئیس‌جمهور وقت آمریکا (کلینتون)‌ و سایر دوستان خود به مقابله با آنها پرداخت و آنها را وادار به ترک کشور مصر و رفتن به دیگر ممالک کرد.

سال 2005 مبارک قانون انتخابات را به شکلی تمسخرآمیز تغییر داد تا به‌جز خودش، یک نفر دیگر هم بتواند در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند. به موجب همین قانون بود که ایمن نور در انتخابات شرکت و نامزد ریاست جمهوری شد. به خاطر همین جسارت بزرگ، وی تاوان سختی را تحمل و مدت مدیدی را در زندان‌ها سپری کرد تا در نهایت با فشار دولت آمریکا آزاد شد.

سال 2010 مبارک به طور بسیار زیرکانه و کودکانه در انتخابات تقلب کرد به طوری که اخوان‌المسلمین که در پارلمان قبلی حدود 60 کرسی نمایندگی داشت، این بار فقط یکی از نمایندگانش به پیروزی رسید.

این تفاوت نشان‌دهنده تحمل‌پذیری اندک رژیم مبارک و متنفر بودن شدید از اخوان‌المسلمین بود که می‌کوشید به هر نحو ممکن و هر وسیله‌ای، باعث تخریب و بی‌اعتباری این حزب شود.

او همه چیز را در نسبت با قدرت مطلقه خود درک و تفسیر می‌کرد و بدین سان زمینه ناتوانی در اتخاذ تصمیم‌های درست فراهم می‌شد.

مصر بالقوه جامعه‌ای قوی، باسواد و شهرنشین در جهان عرب است، اما در تاریخ 200 ساله اخیر خود تجربه‌ای جز اقتدارگرایی و دیکتاتوری نداشته است.

نتایج انتخابات پارلمانی 2010 باعث شعله‌ور شدن خشم عمومی و گسترش اعتراضات مردمی شد و در حالی که به نظر می‌رسید همه چیز طبق خواست مبارک و حزب دموکراتیک ملی آماده انتقال قدرت به جمال مبارک ـ فرزند وی ـ بود.

خشم مردم مصر از تحقیر و سرکوب شدید پلیس رژیم مبارک به انفجار عظیم مردمی تبدیل شد؛ رخدادی که تمامی محاسبات حزب حاکم و پیش‌بینی‌های آن را به هم ریخت.

سرانجام 11 فوریه 2011 برابر با 22بهمن 89 به بار نشست و فرعون مصر از حکومت ساقط و قدرت به شورای عالی ارتش واگذار شد تا بتواند شرایط انتقال قدرت را برای انتخابات 2011 ریاست جمهوری فراهم آورد.

در چنین شرایطی، اخوان‌المسلمین به لحاظ تشکیلاتی و تاثیرگذاری فکری و سیاسی، مهم‌ترین نیرو برای به دست گرفتن قدرت از حزب حاکم پس از مبارک است اما احتمال به قدرت رسیدن اخوان در صورت برگزاری انتخابات آزاد، وحشت فراوانی را در اردوی هواداران غرب و رژیم صهیونیستی ایجاد کرده است.

آمریکا و رژیم صهیونیستی نگران تحولات مصر هستند و از این رو امکان تاثیرگذاری آنها در تحولات بعدی وجود دارد. هر چند اوباما مجبور شد از خواسته‌های مردمی مصر جانبداری کند.

در این میان، از همه مهم‌تر عدم پاسخگویی به مطالبات مردم و عدم امتناع افکار عمومی درباره اقدامات دولت انتقالی ممکن است به رادیکالیزه شدن اوضاع و گسترش آشوب‌های سیاسی و اجتماعی در مصر بینجامد.

بروز چنین سناریویی می‌تواند ارتش را به مداخله و حتی کودتا برای جلوگیری از به قدرت رسیدن اسلامگرایان کند و این احتمال وجود دارد که مصر بار دیگر در اختیار یک حکومت نظامی قرار گیرد.