شناسایی 280 اثر باستانی در بهبهان

کامیار عبدی در گفت‌وگو با ایسنا، بیان کرد: فصل نخست بررسی و شناسایی باستان‌شناسی شهرستان بهبهان با هدف شناخت بهتر فرهنگ‌های باستانی در استان خوزستان و آگاهی از میزان روابط درون و برون منطقه‌یی این خطه از دوره‌ی باستان تا روزگار معاصر در تابستان سال 1385 انجام شد و نتایج قابل توجهی را در پی داشت. فصل دوم نیز پس از وقفه‌ای دوساله در زمستان 1387 انجام شد.

او ادامه داد: در هر دو فصل، علاوه بر بررسی باستان‌شناختی منطقه، برای تعداد زیادی از آثار و محوطه‌های شناسایی‌شده پرونده برای ثبت در فهرست آثار ملی کشور تهیه شد. این امر، بویژه از آن رو اهمیت می‌یابد که بدانیم در شهرستان بهبهان به‌دلیل کثرت فعالیت‌های عمرانی، بویژه فعالیت‌های کشاورزی، نفتی و راه‌سازی، میزان تخریب آثار فرهنگی بسیار بالاست.

وی اظهار داشت: به‌طور کلی، منطقه‌ی بهبهان نسبت به مناطق هم‌جوارش از جمله شوش و شوشتر در خوزستان یا نور‌آباد در استان فارس، پژوهش نشده است و فعالیت‌هایی که انجام شده‌اند، در حوزه‌ی اطراف شهر تاریخی اسلامی ارگان تمرکز یافته‌اند. در این میان فقط به بررسی‌های هیأت آمریکایی ایرانی به سرپرستی نیسن و یغمایی و نیز کاوش‌های این هیأت مشترک در تپه سبز می‌توان اشاره کرد.

به گفته‌ این باستان‌شناس، از دیگر اقدامات انجام‌شده در این قسمت، بررسی پشت سد مخزنی تنگ تکاب است که توسط احسان یغمایی انجام شد. هم‌چنین در طرح توسعه‌ی‌ منطقه و با ساخت سد تنظیمی شهدا در سال 1361، آرامگاه ایلامی ارگان براثر بی‌دقتی در خاک‌برداری و پیش از انجام مطالعات باستان‌شناسی به‌صورت تصادفی نمایان شد که به حدود سال 700 تا 650 پیش از میلاد تعلق دارد. در این راستا، دو هیأت به سرپرستی یغمایی و کابلی به بررسی و کاوش در محوطه پرداختند.

عبدی با بیان این‌که کشف آرامگاه ایلامی ارگان، ابتدا نظرها را به منطقه معطوف کرد، اما پس از آن غبار فراموشی سراسر منطقه را فراگرفت، گفت: در زمستان سال 1384 و با ایجاد و آغاز کار پایگاه پژوهشی شهر تاریخی ارگان، منطقه رونق پیدا کرد و فعالیت‌های باستان‌شناسی با کوشش‌های شادروان گنجی از سرگرفته شدند. در ادامه، هیأت کنونی از سوی پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی مطالعات باستان‌شناختی بهبهان را برعهده گرفت. این هیأت در تابستان سال 1385 منطقه‌ای را میان دو رود خیرآباد و مارون تا غرب منطقه‌ی ارگان بررسی باستان‌شناختی کرد و حدود 70 محوطه‌ی باستانی را کشف و در فهرست میراث ملی کشور ثبت کرد.

او با اشاره به تعیین عرصه و حریم شهر باستانی ارگان در زمان ریاست مرحوم آذرنوش در پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی، بیان کرد: در فصل دوم، سراسر شهرستان بهبهان بررسی شد و با بررسی بخش‌های تشان، مرکزی، زیدون و آغاجاری، کل شهرستان پوشش داده شد. در نهایت 212 اثر، تپه، محوطه و یادمان تاریخی فرهنگی کشف و شناسایی شدند.

وی اظهار کرد: با پایان یافتن بررسی باستان‌شناسی بهبهان، امکان شناخت همه‌جانبه‌ی تک‌تک محوطه‌ها، تپه‌ها، آثار و شهرهای موجود در دشت بهبهان فراهم شد و با استفاده از گاه‌نگاری‌ مقایسه‌یی و آزمایش‌های سن‌یابی، قدمت آثار و محوطه‌ها معین خواهد شد.

این باستان‌شناس اضافه کرد: گروه مطالعات باستان‌شناسی شهرستان بهبهان در این فصل تمام آثار، تپه‌ها و محوطه‌های باستانی درخور ثبت را در بخش تشان و مرکزی در فهرست آثار ملی کشور ثبت کرد. هم‌چنین تاکنون پرونده‌ی حدود 20 اثر از مهم‌ترین تپه‌ها و محوطه‌های دشت زیدون آماده‌ ثبت در فهرست آثار ملی شده‌اند. گرچه هنوز حدود 80 محوطه و تپه‌ی باستانی نیاز‌مند ثبت فوری هستند که این گروه امیدوار است، با تخصیص بودجه‌ی کافی در سال جدید، این امر اتفاق بیفتد.

در مدت دو فصل بررسی باستان‌شناسی در بهبهان، 280 اثر شناسایی شدند که به دوره‌های پیش از تاریخ، ایلامی، هخامنشی، فراهخامنشی، پارتی، ساسانی و اسلامی مربوط می‌شوند.