روسیه و ناتو در تعامل کج‌دار و مریز

در کنار اختلافهای داخلی و پرونده افغانستان ، چگونگی برخورد با روسیه از مسائل مطرح در عملکردهای ناتو است. هرچند که اساس تاسیس ناتو مقابله با جبهه شرق تشکیل می داد اما پس از فروپاشی شوروی سابق و انحلال پیمان ورشو این بهانه از ناتو گرفته شد.

در این میان ناتو برای حفظ موجودیت خود ، طرح تبدیل شدن به پلیس جهانی برای برقراری امنیت بین الملل را در دستور کار قرار داد چنانکه با توسعه دامنه فعالیت خود ،ورود به جنگ افغانستان را اجرایی کرد. ناتو در شرایطی برای رسیدن به اهداف توسعه طلبانه به توسعه مرزهای جغرافیایی خود بویژه در اقمار گذشته شوروی و حتی کشورهای عربی خاورمیانه ( طرح استانبول 2004) می پرداخت که در مقابل روسیه آرام آرام برای احیای جایگاه نظامی خود فعالیت می کرد.

توسعه طلبی ناتو و نیز تلاش مسکو برای حفظ امنیت منطقه‌ای و جایگاه جهانی خود سرانجام تشدید تقابل طرفین را به همراه داشت. هرچند که طرفین همچنان برای مقابله با تحرکات یکدیگر تدابیر گسترده ای را اجرا می کنند اما این روند با دگرگونی هایی همراه شده است بگونه‌ای که طرفین از سیاست مهار تهدید آمیز به اصل روابط جهت دار در چارچوب اصل بازدارندگی روی آورده اند. در این چارچوب از یک سو مسکو که با بحران اقتصادی مواجه است ، تشدید مناقشه نظامی با ناتو را برابر با هزینه‌های اقتصادی سنگینی می داند لذا برای مقابله با این روند به برخی مصالحه گری ها در برابر ناتو روی آورده است. از سوی دیگر ناتو نیز که از چالش مشابه روسیه رنج می برد برای رسیدن به اهدافی چون ، بهره گیری از ظرفیت‌های روسیه برای ادامه جنگ افغانستان ،مهار قدرت‌های جدیدی چون چین و هند ، رویکرد به مسکو را در دستور کار قرار داده است.

در این میان اعضای اروپایی ناتو که کاهش وابستگی به‌آمریکا و نیز برخورداری از منابع انرژی روسیه را مورد تاکید دارد بیش از واشنگتن خواستار همگرایی با روسیه است. آمریکا نیز که در با باتلاق افغانستان مواجه است برای فرار از رسوایی بیشتر جز همسویی هرچند ظاهری با مسکو چاره ای در پیش روی ندارد. نتیجه ملاحظات روسیه و ناتو را می توان در تاکید سران ناتو در نشست فرانسه مبنی بر ادامه مذاکره با روسیه و نیز اعلام‌ آمادگی اوباما و مدودف روسای جمهور آمریکا و روسیه بر کاهش زرادخانه‌های هسته‌ای می‌توان مشاهده کرد.

بر اساس آنچه ذکر شد می‌توان گفت که روابط ناتو و مسکو هرچند با چالش‌هایی همراه است اما طرفین اجباراً با اتخاذ سیاست کج دار و مریز در مسیر کاهش تنشها گام بر می‌دارند که نمود آن را در توافق طرفین در قبال جنگ افغانستان می‌توان مشاهده کرد که در نتیجه آن مسکو با ترانزیت تجهیزات ناتو از خاک روسیه موافقت کرد.

قاسم غفوری