مادر شدن، ‌تلخ ‌یا ‌شیرین‌

حدود 80  70 درصد زنان طی 3 تا 4 روز اول پس از زایمان دچار  دگرگونی شخصیتی و رفتاری می‌شوند. این دگرگونی معمولا پس از گذشت چند روز برطرف می‌شود که به عنوان غم زایمان از آن یاد می‌شود. از این تعداد 15  10 درصد مادران تغییرات رفتاری‌شان ادامه پیدا می‌کند و حتی حالت وخیم‌تری به خود می‌گیرد که به آن افسردگی پس از زایمان اطلاق می‌شود.

افسردگی پس از زایمان یک بیماری ثابت‌شده مثل دیابت و دیگر بیماری‌هاست که با گذشت زمان و استفاده از درمان‌های پزشکی و معیارهای مراقبت شخصی قابل درمان است. البته این بیماری یک عیب یا ضعف شخصیتی برای مادر به حساب نمی‌آید و پس از هر زایمان‌  و در هر شرایطی طی 6 ماه اول پس از زایمان احتمال بروز آن وجود دارد که اگر به حال خود رها شود، ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد.

به هرحال  اگر پس از هر زایمان احساس غم  افسردگی شدید کردید و توان نگهداری از خود و فرزندتان را نداشتید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید؛ چون در صورت رها کردن این بیماری،‌ تاثیرات منفی آن متوجه فرزندتان هم خواهد شد. آخرین تحقیقات نشان می‌دهد نوزادانی که مادران آنها از افسردگی رنج می‌برند، در آینده بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی هستند و افزایش سطح کورتیزول (هورمون موجود در دوران استرس)‌ در اوایل زندگی، فشار روانی زیادی را در آینده به دنبال خواهد داشت و این بهترین دلیل است که مراقب سلامت روانی خود باشید.

علائم افسردگی پس از زایمان‌

اگر بتازگی مادر شده‌اید و علائم رفتاری جدیدی را تجربه می‌کنید، به احتمال زیاد مبتلا به افسردگی پس از زایمان شده‌اید، اما نگران نباشید؛ چراکه این احساسات طبیعی بوده و با گذشت زمان (و در صورت شدید بودن با داروهای ضدافسردگی)‌ قابل درمان است.

پس بهتر است از احساسات خود آگاه باشید و درخصوص آن با اعضای خانواده‌تان صحبت کنید.

علائم افسردگی عبارتند از:

1 - احساس اضطراب و زودرنجی2-  احساس افسردگی و گریه‌های بی‌مورد3 - ناتوانی جسمی، جنسی و روحی4 - سردرد، تپش قلب، سستی، نفس نفس زدن5-  بی‌خوابی و خستگی6 - بی‌اشتهایی و کاهش وزن یا پرخوری و افزایش وزن7-  نگرانی بیش از حد در مورد کودک یا عدم توجه و علاقه به کودک8-  احساس پوچی و گناهکار بودن9  عدم رغبت به تعاملات اجتماعی و زناشویی.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند

هر مادری پس از تولد نوزادش ممکن است دچار افسردگی پس از زایمان شود، اما در مواردی احتمال وقوع آن بیشتر قابل پیش‌بینی است.

سابقه افسردگی پس از زایمان،تجربه زایمان سخت، سابقه افسردگی قبل از زایمان، سابقه فامیلی در این بیماری، زندگی پراسترس و متشنج و وقوع حوادث ناگوار در دوران بارداری و پس از آن و در نهایت داشتن سابقه سندرم پیش از قاعدگی‌شدید‌(pms) از جمله مواردی هستند که احتمال افسردگی پس از زایمان را در زن باردار افزایش می‌دهند.

در این شرایط اگر شما جزو آن دسته از افراد هستید که احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان در شما قابل پیش‌بینی است، بهتر است قبل از تولد کودک تا حد امکان کتاب‌های تربیتی مطالعه کنید و سعی کنید بیشتر در مورد وظایف والدین نسبت به فرزندان آگاهی کسب کنید و همچنین در مورد علائم و روش‌های درمان افسردگی پس از زایمان تحقیق کنید و در مورد آن با همسر و اطرافیانتان مشورت کنید؛ چون ممکن است در صورت ناآگاهی، یک افسردگی خفیف، به افسردگی با علائم شدیدتر و طول درمان بیشتر تبدیل شود.

همسر و اطرافیان فرد بیمار بهتر است بدانند که:

1 - افسردگی پس از زایمان یک بیماری ثابت شده است و همسر شما دچار جنون نشده بلکه او در حال کنار آمدن با تغییرات چشمگیر اتفاق افتاده در زندگی و فرزندش است.

2 - حمایت شما در بهبود روند بیماری نقش بسزایی دارد، ممکن است همسر شما فکر کند هرگز نمی‌تواند با شرایط موجود کنار بیاید؛ اما شما می‌توانید به او اطمینان خاطر همراه با درک هدیه کنید.

3-  هرگز درباره احساسات همسرتان داوری نکنید و واکنشی نیز از خود نشان ندهید، راه‌حل نیز ارائه ندهید در عوض شنونده باشید و همدردی کنید.

4 - در پشتیبانی و درک همسرتان همیشه یکسان و محکم عمل کنید و او را تشویق کنید که در روز ساعاتی را به خودش اختصاص دهد. مادرانی که سعی می‌کنند بهترین و کامل‌ترین باشند، اغلب دوست دارند در این راه فنا شوند.

5 - برای انجام کارهای خانه، به او پیشنهاد کمک بدهید بدون این که از شما درخواست شود و در خانه مسوولیت‌های بیشتری به عهده بگیرید اگر شما بخشی از کارهای روزمره را انجام دهید، ممکن است همسرتان احساس سر در گمی کمتری داشته باشد.

درمان‌‌های موجود

اگر چه نوع خفیف افسردگی پس از زایمان بدون نیاز به اقدامات تخصصی روانپزشکی برطرف می‌شود، اما مادرانی که احساس افسردگی آنها تا 3 هفته بعد از زایمان طول می‌کشد، نیاز به درمان پزشک متخصص دارند. اکثر روش‌های درمانی مناسب برای افسردگی پس از زایمان به صورت ترکیبی از روش‌های درمانی زیر است:

1 - درمان روانشناختی2 - داروهای ضد افسردگی3 - گروه پشتیبان‌

انواع درمان: 2 روش‌ درمانی که اغلب برای درمان افسردگی پس از زایمان استفاده می‌شود، شناخت درمانی و روان‌درمانی اجتماعی است که شناخت درمانی مبنی بر تاثیر طرز فکر ودرک ما از جهان بر حالات و اعمال ماست و این روش به بیمار می‌آموزد که به سبک جدیدی نسبت به وقایع واکنش نشان دهد و روان‌درمانی اجتماعی بر این اساس است که بین اختلالات روانی بیمار و روابط اجتماعی او ارتباط برقرار است و به بیمار کمک می‌کند تا به عنوان یک مادر با همسر و اطرافیان خود یک تعادل رفتاری برقرار کند.

داروهای ضدافسردگی: این داروها نه مسکن هستند و نه قرص اعصاب و نه قرص‌های نیروزا بلکه این داروها باعث ارتقای روانی و افزایش انرژی شما می‌شوند، به طوری که بتوانید از عهده زندگی برآیید.به نظر می‌رسد ترکیب درمان و داروهای ضد افسردگی برای بسیاری از بیماران موثرتر است؛ چون آنها را نسبت به درمان تاثیرپذیرتر می‌کند.

گروه پشتیبان: افراد پشتیبان عنصر مهم دیگری در تکمیل درمان و داروهای ضد افسردگی هستند و باید پس از وضع حمل، نقش مهمی را ایفا کنند. بسیاری از این افراد توسط زنانی که قبلا افسردگی پس از زایمان را تجربه کرده‌اند هدایت می‌شوند.