رصدخانه های فضایی کارآمد ترین ابزارهای نجومی

جایی در گوشه و کنار این فضای لایتناهی ، ستاره ای با قدرت و نیروی غیرقابل تصور و عظیمی منفجر می شود. این جریان ادامه می یابد تا روزی که نوبت به خود زمین برسد.ستاره شناسان به وسیله نسل جدیدی از تلسکوپهای پیشرفته

کد خبر: ۱۶۰۳۷

همواره در حال کشف جدیدی از کیهان هستند. شبکه تلویزیون اشپیگل در برنامه عصر خود تلاش دو گروه از ستاره شناسان را نشان داد که انفجارات عظیم و فوق العاده شگفت انگیز ستارگان را کشف کرده و به وجود کهکشان های بی انتها و وسیعی پی برده اند. همواره این پرسش مطرح بوده است که وسعت کیهان و فضای لایتناهی چقدر است؛ دقیقا فضا و کیهان چقدر وسعت دارد؛ و یا آخر عالم کجاست؛ در ایستگاه تحقیقاتی مونت پارانال در شمال شیلی و ایستگاه تحقیقاتی واقع در آتشفشان موناکیا در هاوایی ، دانشمندان با به کارگیری فناوری های پیشرفته و تکنیک های مدرن ، سعی در کشف کهکشان هایی دارند که میلیاردها سال نوری از زمین ما دور هستند. هدف محققان این است که روزی پهنه این فضای لایتناهی را مانند یک نقشه جغرافیایی کارتوگرافی کنند. چشم کیهان ، روز تولد خود را جشن می گیرد: حدود 10سال است که تلسکوپ فضایی هابل در 600کیلومتری بالای مدار زمین مستقر است ، اما در اوایل کار هابل با مشکلاتی روبه رو شد. کشفیات صورت گرفته توسط هابل ، علم نجوم و ستاره شناسی را به طور بارزی دستخوش دگرگونی و تحول کرده است . ستاره شناسان چهل سال پیش در رویای تلسکوپی بودند تا در مدار زمین قرار گیرد. 30سال بعد این رویا به وسیله سازمان ناسا و سازمان فضایی اروپا (اسا) تحقق یافت . سرانجام در 24آوریل سال 1990 تلسکوپ هابل ( برگرفته از نام ستاره شناس مشهور ادوین هابل) به وسیله شاتل فضایی «دیسکاوری » به فضا منتقل شد. متخصصان در مرکز فضایی گاددارد در انتظار عکسهای جذاب و جالبی از فضا بودند، اما بعد از مدت زمان کوتاهی پس از استقرار هابل در فضا، خبر بد و ناگواری به زمین مخابره شد: آیینه اصلی تلسکوپ هابل آسیب دیده است . به خاطر اشتباه دستگاه اندازه گیری ، انحراف مسیری در حدود 3/1 میلی متر ایجاد شد که این انحراف باعث اختلال در دستگاه های حساس و دقیق تلسکوپ شد. این اشتباه از به کانون درآوردن و متمرکز کردن تلسکوپ جلوگیری کرد، به طوری که عکسهای گرفته شده توسط این تلسکوپ در اوایل کار کاملا بی مصرف و فاقد ارزش علمی بودند. گرچه این وضعیت تا حدودی به وسیله دستگاه های رایانه ای بهبود یافت ، با این حال انتظار اصلی ستاره شناسان برآورده نشد و مانند این بود که یک تلسکوپ نیم میلیارد دلاری بدون هدف و فایده در فضا حرکت کند. به همین دلیل ناسا مجبور شد در رسانه ها شکست این پروژه را اعلام و یاس و ناامیدی خود را ابراز کند و از سوی دیگر تمسخر سایر سازمان ها و کارشناسان امور فضایی را تحمل نماید. جان کمپل ، رئیس هیات مدیره سازمان ناسا که در آن زمان به عنوان دانشمند در پروژه هابل شرکت کرده بود،به خاطر آورد که این وضعیت به وجود آمده چنان ابعادی داشت که تا به آن روز سابقه نداشت . کارشناسان مرکز فضایی گاددارد مجبور شدند یک پرواز تکمیلی برای تعمیر و مرمت تلسکوپ هابل در فضا طرح ریزی کنند. یک سال بعد ناسا یک بدبیاری دیگر آورد: هابل قادر نبود به طور دقیق بر روی یک جسم فوکوس کند. سیلندر 13متری این تلسکوپ دارای 6ژیروسکوپ بود، اما 2عدد از این ژیروسکوپ ها در همان سال اول از کار افتادند. این فهرست خرابی ها سازمان ناسا را گیج کرده بود و وقتی کمی بعد از این مسائل مشخص شد که 2عدد از چهار بادبان خورشیدی باید تعویض شود، وضعیت بیش از پیش بغرنج شد. از کار افتادن 2عدد از بادبان های خورشیدی به طور جدی مساله تامین انرژی مورد نیاز هابل را با خطر روبه رو کرد. در سال 1993سرانجام اولین ماموریت برای تعمیر و مرمت تلسکوپ صورت گرفت . ادوین تورتر، ستاره شناس امریکایی درآن زمان این ماموریت را خطرناک خواند. با این حال تلاش برای تعمیر هابل با موفقیت همراه بود: متخصصان ناسا درمرکز فضایی گاد دارد توانستند عکسهای جذاب و دیدنی ای از زمان تعمیر تلسکوپ به دست آوردند. این عکسها شامل عکسهای جالب و شگفت آوری از انبوه و توده گازهای کیهان ، سیاهچال ها و ستارگانی بود که در موقع تولد و پیدایش و همچنین سیارک ها و اجرام آسمانی ناشناخته بودند. چاپ این عکسها در پایگاه اینترنتی ناسا باعث خوشحالی و وجد ستاره شناسان و متخصصان امور فضایی شد. در سال 1997، دومین مرحله از ماموریت های تامین تدارکات و مرمت هابل صورت گرفت . دو طیف نگار تعویض شدند تا بدین وسیله تلسکوپ به وضع هماهنگ و طبیعی خود برگردد. همچنین بسیاری از قسمتهای قدیمی و فرسوده و آسیب دیده باید تعویض می شدند. در سال 1999ناسا پروژه تدارکاتی تلسکوپ هابل را به وسیله شاتل فضایی دیسکاوری اجرا کرد، در صورتی که در این پروژه برای جولای سال 2000برنامه ریزی شده بود. بعد از این که چهارمین ژیروسکوپ از کار افتاد، هابل دیگر نتوانسته بود به طور دقیق بر روی یک جسم فوکوس کند. در حین این ماموریت فضانوردان ناسا ژیروسکوپ های معیوب را تعویض کردند. به هنگام دومین ملاقات هابل در دسامبر 1999، بسیاری از اهداف مورد نظر درباره تعمیر و مرمت هابل انجام شد. از آن زمان مکانیسم تلسکوپ هابل دوباره به جریان عادی خود بازگشت . هابل در طول 10سال فعالیتش به مرور به یک تلسکوپ با کارایی بسیار بالا تبدیل شده است . عکس های ارسالی این تلسکوپ ، علم ستاره شناسی و نجوم را زیر و رو کرده و آن را تحت تاثیر خود قرار داده است . با این حال انتظار می رود که روزی چشم کیهان بینایی خود را در آینده از دست دهد، اما محققان امیدوارند که روزی تولد 20سالگی هابل را جشن بگیرند. طبق برنامه ریزی های صورت گرفته ، قرار است این تلسکوپ 10سال دیگر در مدار زمین به فعالیت خود ادامه دهد.