شتاب نوآوری ایرانی

این گزارش عملکرد ۱۳۹اقتصاد جهان را براساس ۷۸شاخص ارزیابی کرده و نشان می‌دهد نوآوری در سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ با چالش‌های اقتصادی جهانی دست و پنجه نرم می‌کند. 

سوئیس همچنان در صدر
سوئیس برای پانزدهمین سال متوالی در صدر جدول قرار گرفته است. این کشور کوچک اروپایی با تمرکز بر خروجی‌های خلاقانه، زیرساخت‌های پیشرفته و محیط کسب‌وکار پایدار، الگویی برای دیگران شده است.سوئد، آمریکا،کره‌جنوبی و سنگاپور دررتبه‌های بعدی هستنداما خبر بزرگ امسال،ورود چین به جمع۱۰اقتصاد برتربرای نخستین باراست.غول آسیایی با سرمایه‌گذاری عظیم در تحقیق و توسعه و صادرات فناوری پیشرفته، آلمان را پشت‌سر گذاشت و رتبه ۱۰ را کسب کرد.

صعود تاریخی یک ابرقدرت نوآوری
ورود چین به جمع ده کشور برتر، نقطه عطفی در تاریخ این شاخص است. این کشور که از سال ۲۰۱۳ بیش از ۲۵ پله صعود کرده، اکنون پیشتاز اقتصادهای با درآمد متوسط است. چین با ۲۴ خوشه نوآوری در میان ۱۰۰ کشور برتر جهان، نشان می‌دهد چگونه سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی می‌تواند اکوسیستم نوآوری را دگرگون کند. کارشناسان تأکید می‌کنند که چین در خروجی‌های دانش و فناوری پیشرو است و حتی در برخی شاخص‌ها از سوئیس پیشی گرفته است. هند نیز با حفظ رتبه ۳۸، پیشتاز منطقه آسیای مرکزی و جنوبی است و با چهار خوشه نوآوری، پیشرفت چشمگیری نشان می‌دهد. کشورهای در حال توسعه مانند ویتنام (۴۴)، فیلیپین (۵۰) و اندونزی (۵۵) نیز از پرشتاب‌ترین صعودکنندگان هستند. 

سلطه سنتی اما پر چالش‌
سوئیس نه‌تنها در خروجی‌های خلاقانه رهبر است بلکه در اکثر ستون‌های هفت‌گانه این شاخص (نهادها، سرمایه انسانی، زیرساخت‌ها، پیچیدگی بازار،پیچیدگی کسب‌وکار، دانش وفناوری وخروجی‌های خلاق) رتبه‌های برتر را دارد. این تصویر، نمادی از رهبری مداوم سوئیس در نوآوری است. سوئد با تمرکز بر پایداری و آموزش، ایالات متحده با غول‌های فناوری مانند سیلیکون ولی و کره‌جنوبی با سرمایه‌گذاری سنگین در تحقیق و توسعه (مانند سامسونگ و ال‌جی)، الگوهای متفاوتی از موفقیت ارائه می‌دهند اما گزارش هشدار می‌دهدکه کند شدن رشد جهانی تحقیق و توسعه می‌توانداین رهبری راتهدید کند.
   
ایران؛ کارایی بالا در خروجی‌ها چالش در ورودی‌ها
در میان این رقابت جهانی، ایران در رتبه ۷۰ از ۱۳۹ این شاخص قرار گرفته است (شش پله تنزل نسبت به سال ۲۰۲۴). با این حال، در بلندمدت، ایران یکی از سریع‌ترین صعودکنندگان میان اقتصادهای با درآمد متوسط-بالا است، در گروه ۳۶ کشور با درآمد متوسط-بالا، رتبه ۱۷ را دارد و در منطقه آسیای مرکزی و جنوبی، پس از هند، دوم است. نقاط قوت ایران چشمگیر است: اندازه بازار داخلی بزرگ (رتبه ۸ جهانی)، ثبت اختراع‌ها نسبت به تولید نااخالص ملی (رتبه ۱۴)، تأثیر دانش (رتبه ۲۴) و واردات فناوری پیشرفته. خوشه علمی ـ‌ فناوری تهران نیز در رتبه ۶۳ جهانی قرار گرفته که یکی از بهترین‌ها در میان اقتصادهای در حال توسعه است. پارک‌های فناوری مانند پردیس، نماد تلاش ایران برای تبدیل دانش به محصول هستند. ایران در خروجی‌های نوآوری (رتبه حدود ۴۶) بسیار بهتر از ورودی‌ها (رتبه ۱۰۹) عمل می‌کند، که نشان‌دهنده کارایی نسبی در تبدیل منابع محدود به نتایج است.
اما چالش‌ها هم جدی‌اند. نهادها، پیچیدگی کسب‌وکار، زیرساخت‌ها و دسترسی به سرمایه خارجی ضعیف هستند. تحریم‌های بین‌المللی، محدودیت‌های مالی و نوسانات اقتصادی بر این عملکرد تأثیر گذاشته‌اند. کارشناسان ایرانی تأکید می‌کنند که برای حفظ روند صعودی، نیاز به تقویت صندوق‌های نوآوری، بهبود محیط کسب‌وکار و همکاری‌های جهانی است.
   
نوآوری در تقاطع فرصت‌ها و تهدیدها
گزارش سازمان جهانی مالکیت فکری، نوآوری را در «تقاطع راه‌ها» توصیف می‌کند: پیشرفت فناوری ادامه دارد اما سرمایه‌گذاری کند شده است. اقتصادهای نوظهور مانند چین و هند نشان می‌دهند که با تمرکز بر خروجی‌های دانش‌محور، می‌توان فاصله را کم کرد. برای ایران، این گزارش نه فقط رتبه‌بندی، بلکه نقشه راه است: تقویت زیرساخت‌ها، تنوع‌بخشی به منابع مالی و بهبود زیرساخت‌های دیجیتال می‌تواند موتور رشد اقتصادی را روشن نگه دارد.
در نهایت، نوآوری بیشتر در کشورهایی متمرکز است که تعادل میان ورودی‌ها و خروجی‌ها را برقرار کرده‌اند. سوئیس و همسایگان اروپایی‌اش الگوی پایداری هستند، در حالی‌که آسیا با شتاب چین، آینده را شکل می‌دهد. ایران با پتانسیل بالای نیروی جوان و پژوهشگران می‌تواند در این رقابت سهم بیشتری بگیرد، اگر چالش‌های ساختاری را پشت سر بگذارد.