جهانی ماندن، حفاظت می‌خواهد

در مورد شهر خرمآباد، همین بس که بهخاطر تاریخ چند هزارسالهاش، از آغاز پیدایش خود تاکنون، تمدنهای مختلف و متعددی از جمله کاسیها، بابلیها، ایلامیها، ساسانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان را بهخود دیده است. ثبت هر اثر تاریخی یا طبیعی و حتی آثار ملموس و ناملموس دریچهای است که بهسوی دنیا گشوده میشود تا گردشگران خارجی بتوانند با علم به ظرفیتها و توانمندیهای ایران، پا به این سرزمین بگذارند. در آخرین اتفاق، ثبت جهانی دره خرمآباد ظرفیتی بینظیر برای معرفی شایسته تاریخ کهن، جاذبههای طبیعی و هویت فرهنگی لرستان در سطح بینالمللی فراهم کرده و میتواند بستر مناسبی برای توسعه گردشگری پایدار، جذب سرمایهگذار، رونق اقتصادی و اشتغالزایی در استان ایجاد کند. این موفقیت گامی بلند برای تثبیت جایگاه لرستان در نقشه گردشگری و میراث جهانی بهشمار میرود. نگاه دنیا بهسمت لرستانعصر روز جمعه، بیستم تیرماه، چهلوهفتمین نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در شهر پاریس در شرایطی برگزار شد که پرونده ثبت «محوطههای پیشاتاریخی دره خرمآباد» روی میز کارشناسان این سازمان قرار داشت تا پس از بررسی، به رأی گذاشته شود. این پرونده، زنجیرهای شامل غارهای «کلدر»، «یافته»، «کنجی»، «گیلوران»، «قمری» و پناهگاه سنگی «گرارجنه» بود و شواهد منحصربهفردی از حضور مستمر انسان در لرستان، از بیش از ۶۰ هزار سال پیش تاکنون ارائه میکرد. حاضران بعد از مشاهده مستندات، با رأی مثبت اکثریت، مهر تأیید بر پرونده «محوطههای پیشاتاریخی دره خرمآباد» زدند تا این مجموعه بهعنوان بیستونهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی ثبت شود. در گزارش کمیته یونسکو آمده است : «دره خرمآباد بهواسطه یکپارچگی، اصالت و تداوم سکونت انسان، از دوران پارینهسنگی میانه تا عصر آهن، شایستگی ثبت در فهرست میراث جهانی را داشته است.» هر چند یونسکو در گزارش خود اعلام کرد بهدلیل نبود مستندات کافی، «قلعه فلکالافلاک» و «پل شکسته» خرمآباد را از لیست نهایی حذف کرده اما لرستان آنقدر قدمت و آثار تاریخی و طبیعی و میراث کهن دارد که میتواند بهتنهایی افق تازهای برای معرفی ظرفیتهای تاریخی، فرهنگی و گردشگری ایران در سطح بینالمللی بگشاید. استاندار لرستان نیز بعد از ثبت جهانی دره خرم آباد، این رخداد رایک رویدادبیبدیل، تاریخی و تکرارنشدنی توصیف کرده و آن را مهر یک تأیید جهانی بر اصالت، تاریخ و تمدن این دره عنوان کرد. سیدسعید شاهرخی با تأکید بر ظرفیتهای عظیم فرهنگی و طبیعی لرستان گفت: «این دستاورد نهتنها تثبیتکننده جایگاه لرستان در نقشه میراث جهانی است بلکه گامی بلند در مسیر توسعه همهجانبه این منطقه محسوب میشود و ازهمه مدیران، کارشناسان، نهادهای فرهنگی ومردم شریف و فرهنگدوست لرستان که دراین مسیرهمراه و همدل بودند قدردانی میکنم.» بهگفته استاندار لرستان، اهمیت ثبت جهانی خرمآباد از جنبههای مختلف قابلبررسی است اما نهاییشدن این امر میتواند شاهکلید توسعه مرکز لرستان در حوزه گردشگری باشد. خرم آباد؛ شناسنامه تاریخشاید یکی از اشکالات در مورد بناها و آثار تاریخی و بهخصوص مواردی که مورد ثبت جهانی قرار گرفته این باشد که در داخل کشور تبلیغات و اطلاعرسانی در موردشان بسیار پایین است و اکثر مردم فقط چندروزی میشنوند که اثری ثبت جهانی شده و دیگر هیچ! بههمین خاطر ایرانیها بهغیر از چند شهر، اطلاعات بسیار کمی در مورد بناها و آثار تاریخی و نقاط دیدنی و طبیعی دیگر مناطق کشور دارند. در مورد شهر تاریخی خرمآباد باید گفت این منطقه در میان درههای زاگرس قرار دارد و یکی از شهرهای مهم غرب ایران در دوره ساسانیان بوده و قلعه فلکالافلاک یا «دژ شاپورخواست» از آثار بهجای مانده از دوره ساسانیان، نماد این شهر بهشمار میآید.همچنین این شهر یکی ازپایتختهای هزار اسپیان وآل حسنویه نیز بوده است.این شهر تاریخی درزمان پرآبی و بارندگیهای مؤثر، دارای۷۰۰دهنه چشمه بوده که بههمین دلیل ازابتدای زندگی بشردر این منطقه تاکنون،وجودمنابع آبی فراوان دراین شهر تاریخی مایه رونق زندگی و مهمترین عامل تمدنساز در دره خرم آبادبوده است. از دوره ایلامیان در محل کنونی خرمآباد شهری بهنام «خایدالو» وجود داشته که شهر شاپورخواست بهدستور شاپور دوم بر خرابههای آن و در حدود محل کنونی شهر ساخته شده و آثار تاریخی بهجایمانده از آن بیانگر قدمت تاریخی این شهر است. جاذبههای گردشگری، تاریخی و طبیعی متعددی در سطح شهر خرمآباد وجود دارد که از آن جمله میتوان به فلکالافلاک، مناره آجری، پل شکسته یا شاپوری، گرداب سنگی، سنگنبشته و دریاچه کیو اشاره کرد بهطوریکه این شهر برای نخستینبار در ایران از سوی دفتر منطقهای سازمان ملل بهعنوان یک شهر نمونه گردشگری انتخاب شد. قلعه فلکالافلاک میراث دوره ساسانیان، پل کشکان مادر پلهای تاریخی ایران، خانه آخوند ابو، ، پل صفوی یا پل گپ و موزه مردمشناسی لرستان از آثار تاریخی و گردشگری مهم خرمآباد هستند. غارهای کلدر، قمری، گیلوران، یافته، کنجی و دو پناهگاه صخرهای گرارجنه و پاسنگر در دره تاریخی خرمآباد قرار دارند و محوطه باستانی قلعه فلکالافلاک و دره خرمآباد بهعنوان سهمیه ایران برای ثبت جهانی یونسکو انتخاب شدند. آثار تاریخی نیاز به توجه دارندحالا کارشناسان معتقدند نباید بعد از ثبت جهانی دره تاریخی خرمآباد به جملات زیبا و احساسی بسنده کرده و بعد از مدتی این اثر را مثل آثاردیگر به حال خودرها کنیم.توجه به نیازهای منطقه، ایجاد امکانات برای گردشگران داخلی و خارجی و محافظت از آثار موجود بهعنوان ثروتی ملی میتواند در کنار اشتغالزایی برای ساکنان این منطقه، اقتصاد کشور را شکوفاتر کرده و فرصتی برای معرفی دیگر آثار موجود در استانهای ایران به گردشگران باشد.