حذف ۴ صفر یا درمان

جعفر مهدی‌زاده، مدیرکل سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی در مورد حذف صفر از پول ملی می‌گوید: این اقدام هرچند به لحاظ مفهومی پیچیده به نظر نمی‌رسد، اما از نظر اجرایی و لجستیکی با چالش‌های فراوانی مواجه است. وی با بیان این‌که درست است سهم اسکناس در نظام پرداخت بسیار کم شده، اما هنوز افرادی از فیزیک اسکناس استفاده می‌کنند، تاکید کرد که هر صفر که به قیمت یک کالا افزوده می‌شود، یعنی قیمت آن کالا ۱۰برابر شده، درحالی‌که اگر تورم بلندمدت ۲۵درصد باشد، سال‌ها طول می‌کشد که یک صفر به قیمت افزوده شود. مهدی‌زاده تصریح کرد: اجرای این طرح در شرایط فعلی اقتصاد ایران که نرخ تورم بالاست، می‌تواند از نظر محاسباتی و مدیریتی مفید باشد، به شرطی که با سایر اصلاحات اقتصادی همراه شود و بدون انجام کامل اصلاحات، حذف صفر‌ها بی‌فایده نخواهد بود. براساس بررسی‌ها تاکنون بیش از ۲۰ کشور اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده‌اند که بررسی این تجارب، نتایج متفاوتی، از شکست تا موفقیت در این کشور‌ها نشان می‌دهد. این اقدام تاثیری بر اقتصاد ندارد، اما در روند‌های حسابداری تغییراتی ایجاد خواهد کرد. با این حال منتقدان این اقدام می‌گویند که ابتدا باید اقتصاد به ثبات برسد و تورم تک‌رقمی شود و پس از اصلاحات اقتصادی متناسب با شرایط حذف صفر از پول ملی صورت گیرد. موافقان معتقدند درشت بودن اعداد و ارقام ریالی در مبادلات تجاری، هویت دادن به واحد پولی و اثر روانی، حذف صفر از پول ملی را ضروری کرده است که می‌تواند نتایج مثبتی حتی در کوتاه‌مدت داشته باشد. با این حال پیش‌نیاز اصلی تغییر پول ملی کشور و حذف صفرها، اصلاحات اقتصادی و مهار تورم است.

اولویت اقتصاد ایران حذف صفر است؟
حسن حسن‌خانی، کارشناس مسائل اقتصادی در مورد حذف صفر از پول ملی، به جام‌جم می‌گوید: ابتدا باید به این سؤال پاسخ داد که آیا این اقدام برای اقتصاد ایران در اولویت قرار دارد؟ که پاسخ منفی است و به هیچ‌عنوان اولویت ما نیست؛ زیرا این اقدام فقط یک کار نمایشی است و تأثیری در اقتصاد ندارد. وی با اشاره به تجربه برخی کشور‌ها برای حذف صفر از پول ملی، افزود: ترکیه چندین سال پیش شش صفر از پول خود را حذف و لیر جدید را پایه‌گذاری کرد، ولی امروز وضعیت لیر جدید در مقابل دلار مانند گذشته شده است. همچنین برزیل به‌عنوان رکورددار حذف صفر از پول ملی، شش بار این کار را انجام داده و در زمان‌های مختلف ۱۸ صفر از پول ملی خود را حذف کرده و بار‌ها ناچار به تکرار این سیاست شد. این کارشناس اقتصادی با بیان حذف صفر از پول ملی که تأثیر خاصی روی تورم دارد یا نه، تاکید کرد: بانک مرکزی احساس می‌کند این اقدام بتواند روی انتظارات تورمی اثرگذار باشد، ولی این‌گونه نیست؛ زیرا تا زمانی که نتوانیم شوک‌های ارزی را کنترل کنیم، امکان تقویت پول ملی با حذف صفر وجود ندارد. حسن‌خانی گفت: پیش‌نیاز حذف صفر از پول ملی، خشک کردن ریشه تورم در اقتصاد ایران است، زیرا با این شرایط دوباره باید چند سال بعد برای حذف صفر از پول ملی اقدام کنیم. همچنین حذف صفر، هیچ ارتباط و تأثیری بر رشد نقدینگی، کنترل مقداری ترازنامه و... در حوزه تقاضا ندارد. وی در مورد اثرات حذف چهار صفر در حجم پول و استفاده از اسکناس نیز بیان کرد: ایران در سال‌های گذشته در میان کشور‌های مختلف رکورددار کاهش استفاده از اسکناس بوده و امروز میزان اسکناسی که در اقتصاد ایران استفاده می‌شود کمتر از یک درصد از حجم مبادلات کشور است؛ بنابراین حجم پولی که چاپ می‌شود اصلا برای مردم مسأله نیست و مردم از راه‌های مختلف نیاز‌های خود را تامین می‌کنند. این کارشناس اقتصادی مسأله امروز اقتصاد ایران را تورم دانست و تصریح کرد: امروز در تمام روستا‌های کشور اینترنت برقرار است و کارتخوان وجود دارد؛ همچنین با استفاده از اپلیکیشن‌های موبایلی، امکان جابه‌جایی پول و... وجود دارد و مردم در سطح بسیار ناچیزی به پول فیزیکی نیاز پیدا می‌کنند. ایران در جهان در کاهش استفاده از حجم پول فیزیکی رتبه نخست را در سال‌های گذشته دارد؛ به همین دلیل حذف صفر از پول ملی در اولویت نیست و مردم در استفاده از بانکداری الکترونیکی مشکلی ندارند.