با ابلاغ مصوبه جدید شورای سنجش و پذیرش و تأیید آن از سوی رئیس‌جمهور، سهم معدل در کنکور ۱۴۰۴ وارد فاز تازه‌ای شده است؛ فازی که در آن تأثیر مثبت معدل پایه یازدهم در کنار تأثیر قطعی معدل پایه دوازدهم، ساختار سنتی و شناخته‌شده سنجش ورود به دانشگاه‌ها را دستخوش تحولی عمده می‌کند.اما این تصمیم مهم در‌حالی اتخاذ شد که فقط چند هفته تا آغاز امتحانات نهایی باقی مانده و دانش‌آموزان، معلمان، والدین و حتی مسئولان اجرایی، در میانه یک میدان ناآرام و بلاتکلیف قرار گرفته‌اند؛ تصمیمی که گرچه با نیت عدالت آموزشی و کاهش استرس اتخاذ شده اما در عمل، موجی از نگرانی، ابهام و سردرگمی را در میان جامعه آموزشی کشور به راه انداخته است.
تأثیر معدل در کنکور ۱۴۰۴؛ مصوبه‌ای دیرهنگام
براساس مصوبه جدید شورای سنجش وپذیرش،برای کنکور سراسری۱۴۰۴،سهم معدل در پذیرش داوطلبان به این صورت تعیین شده است؛ ۶۰ درصد نمره کل نهایی از سابقه تحصیلی محاسبه می‌شود که شامل تأثیر قطعی معدل پایه دوازدهم و تأثیر مثبت معدل پایه یازدهم خواهد بود. به این معنا که نمرات نهایی دانش‌آموزان در پایه دوازدهم به صورت قطعی در نمره کل لحاظ می‌شود و نمرات پایه یازدهم تنها در صورتی به کمک داوطلب خواهد آمد که باعث افزایش نمره کل شود.در نگاه نخست، این شیوه می‌تواند نوعی حمایت از دانش‌آموزان تلقی شود؛ چرا که تأثیر مثبت معدل به این معناست که حتی در صورت نمرات پایین در پایه یازدهم، داوطلب آسیب نخواهد دید. با این حال، کارشناسان معتقدند که این تصمیم با تأخیر اعلام شده و موجی از آشفتگی را در فضای آموزشی به‌وجود آورده است. یکی از اصلی‌ترین حواشی این مصوبه، مربوط به تعداد دروس نهایی پایه یازدهم است. در اسفند سال گذشته اعلام شد که تنها شش درس از پایه یازدهم در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۴ لحاظ خواهد شد اما در ۱۹فروردین امسال و فقط چند هفته مانده به امتحانات، شورای عالی انقلاب فرهنگی تصمیم به افزایش این دروس به ۱۱ درس گرفت. البته مهدی خراشادی‌زاده، مدیر کمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات تحصیلی شورای عالی آموزشوپرورش در توضیحاتی تکمیلی درخصوص این مصوبه از افزایش تعداد دروس به ۱۲درس خبر داده و گفته است صرفا برای امسال(امتحانات نهایی خرداد۱۴۰۴) آموزشوپرورش شش درس پایه یازدهم را در امتحانات نهایی آزمون می‌گیرد و ازخرداد۱۴۰۵به بعد از۱۲درس امتحانات نهایی پایه یازدهم،آزمون گرفته می‌شود.این تغییرات ناگهانی حالا موجی از نگرانی را میان دانش‌آموزان و معلمان به راه انداخته است. تغییری که نه فقط روند مطالعه و برنامه‌ریزی تحصیلی دانش‌آموزان را مختل کرده، بلکه اعتماد عمومی به ثبات سیاست‌گذاری در حوزه آموزش را نیز خدشه‌دار کرده است.
کنکور ۱۴۰۵ و ۱۴۰۶؛ گام‌های بعدی در مسیر تأثیر قطعی معدل
براساس نقشه راه شورای سنجش و پذیرش، تأثیر معدل در کنکور سراسری، روندی افزایشی و قطعی به خود می‌گیرد. در سال ۱۴۰۵، نمرات نهایی دروس پایه یازدهم و دوازدهم هر دوبا تأثیر قطعی۶۰ درصدی در پذیرش داوطلبان نقش خواهند داشت. از سال ۱۴۰۶ نیز تمام دروس عمومی و تخصصی پایه‌های یازدهم و دوازدهم، مشمول امتحانات نهایی شده و نقش تعیین‌کننده‌ای در رتبه کنکور ایفا خواهد کرد. مدیر کمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات تحصیلی شورای عالی آموزشوپرورش درتوضیح این رویکرد گفته است:طبق مصوبه ۹۱۵شورای عالی انقلاب فرهنگی،دانش‌آموز پایه یازدهمی که امسال مشغول تحصیل است و سال ۱۴۰۵ کنکور می‌دهد؛ شش درس آزمون نهایی پایه یازدهم سال‌جاری را با تأثیر قطعی خواهد داشت.خراشادی در مورد دانش‌آموزی که امسال در پایه دهم مشغول تحصیل است و سال ۱۴۰۶ کنکور دارد نیز گفت: این دسته از دانش‌آموزان باید تمام دروس پایه یازدهم را براساس مصوبه ۱۰۳۱ شورای عالی آموزشوپرورش، امتحان نهایی دهد.وی درخصوص نحوه محاسبه تأثیر مثبت معدل در کنکور امسال نیز گفته است: صرفا برای متقاضیان شرکت در آزمون سراسری سال ۱۴۰۴، نمره کل سابقه تحصیلی براساس دو مجموعه ضرایب (مجموع پایه‌های یازدهم و دوازدهم) محاسبه و بیشترین نمره کل با سهم ۶۰ درصدی در پذیرش داوطلبان ورود به آموزش عالی اعمال می‌شود.هرچند این تصمیمات، نشانه‌ای از حرکت نظام آموزش عالی کشور به‌سوی کاهش وابستگی به آزمون سراسری و جایگزینی تدریجی آن با سنجش‌های مستمر و مدرسه‌محور است؛ با این‌حال، چالش‌هایی چون تفاوت سطح مدارس، کیفیت تصحیح امتحانات نهایی، نبود عدالت آموزشی منطقه‌ای و همچنین بار روانی بالا بر دانش‌آموزان، پرسش‌هایی جدی را درخصوص اجرای صحیح و عادلانه این سیاست‌ها مطرح می‌کند.
نحوه ترمیم نمرات دوازدهمی‌ها
بنابر اعلام مدیر کمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات تحصیلی شورای عالی آموزشوپرورش، امسال برای متقاضیان شرکت در آزمون سراسری سال۱۴۰۴،نمره کل سابقه تحصیلی براساس دو مجموعه ضرایب (مجموع پایه‌های یازدهم و دوازدهم) محاسبه و بیشترین نمره کل با سهم ۶۰درصدی درپذیرش داوطلبان ورود به آموزش عالی اعمال می‌شود.براساس ابلاغیه جدید، داوطلبان کنکور ۱۴۰۴ می‌توانند در خردادماه، نمرات خود را به‌صورت تک‌درس یا مجموعه‌ای از دروس ترمیم کنند. نحوه ترمیم مجدد پایه دوازدهم در خرداد ۱۴۰۴ و ترمیم نمرات دروس پایه‌های یازدهم و دوازدهم از خرداد ۱۴۰۵ به بعد نیز به شرط شرکت در آزمون تمامی دروس نهایی پایه مورد نظر است و داوطلبان می‌توانند بدون محدودیت دفعات نسبت به ترمیم نمرات آن پایه اقدام کنند. نمرات اخذ شده در این آزمون ملاک محاسبه نمره کل سابقه تحصیلی خواهد بود. البته برخی کارشناسان آموزشی در واکنش به این تصمیم می‌گویند که این ترمیم‌ها اگرچه در ظاهر به نفع دانش‌آموزان است، در عمل به تداوم فشار روانی و آزمون‌محور بودن آموزش منجر خواهد شد.
در جست‌وجوی تعادل میان عدالت، کیفیت و آرامش روانی
مصوبه تأثیرمعدل درکنکور،واکنش‌های متفاوتی رادرمیان نمایندگان مجلس وکارشناسان به‌دنبال داشت.احسان عظیمی‌راد، سخنگوی کمیسیون آموزش وتحقیقات مجلس، دراین خصوص به جام‌جم گفته بود:به جای بازی باآینده دانش‌آموزان باید به فکر توسعه زیرساخت‌های آموزشی کشور باشید تا عدالت آموزشی را محقق کنید. در مقابل، برخی دیگر از مسئولان معتقدند که این تغییرات اگرچه با تأخیر و حاشیه همراه بوده اما گامی ضروری در مسیر عبور ازسیستم سنتی کنکور است. محمدرضا احمدی‌سنگر، دبیر کمیسیون آموزش مجلس نیز اگرچه با تأثیر قطعی معدل چندان موافق نیست اما تأکید کرده که «باید این سال گذارراباکمترین آسیب پشت سرگذاشت.»باوجود کش‌و‌قوس‌های مختلف این مصوبه،آنچه امروز دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها را نگران کرده، نه صرفا محتوای مصوبه، بلکه نحوه اجرای آن، زمان ابلاغ و فقدان ثبات در سیاست‌گذاری‌های آموزشی است. تغییرات پیاپی، نبود اطلاع‌رسانی شفاف و تصمیمات دیرهنگام در کشوری با جمعیت بالای کنکوری، می‌تواند آسیب‌های جدی بر سلامت روان و عملکرد تحصیلی نسل نوجوان وارد کند؛ چراکه اگر قرار است آموزش کشور به سمت عدالت آموزشی حرکت کند، این مسیر تنها با «عدد و درصد» پیش نمی‌رود، بلکه نیازمند مشارکت گسترده معلمان، اولیا، دانش‌آموزان و البته نهادهای مستقل نظارتی است.
