مذاکرات امروز احتمالا بیشتر درباره فرمت مذاکرات آتی خواهدبود،چراکه آمریکا همچنان درحال اضافه‌کردن نامهای جدید به لیست تحریم‌ها علیه ایران است.اکنون آمریکابا دوگزینه روبه‌رواست:تداوم روندخصمانه‌ای که فقط‌به شتاب‌گرفتن صنعت هسته‌ای ایران خواهد انجامید، یا اتخاذ مسیری تعاملی مبتنی بر صداقت و پذیرش «پیشنهادات مهم و قابل اجرا»ی ایران.
روز ارزیابی و اعتمادسازی
آمریکا با سابقه و عملکردی که تاکنون از خود به‌جا گذاشته، عملا راه سختی دراعتمادسازی پیش‌رو دارد. برخلاف تبلیغات گسترده آمریکایی‌ها مبنی بر این‌که مذاکرات مسقط به‌طور مستقیم صورت می‌گیرد و این روند به درخواست ایران بوده، خبرگزاری فارس روز گذشته گزارش داد که این مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم و از طریق تبادل متن مکتوب میان ایران و آمریکا انجام خواهد شد. این مذاکرات با وساطت بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان برگزار می‌شود و در آن سید‌عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه نقش‌آفرینی می‌کنند. ایران با پذیرش مذاکره غیرمستقیم و با هدف راستی‌آزمایی نیات طرف آمریکایی، به دیپلماسی فرصت داده است. همان‌طور که عراقچی پیشتر اشاره کرده بود، این دیدار هم به‌عنوان یک فرصت و هم به‌عنوان یک آزمون برای ارزیابی جدیت طرف مقابل است. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز روز گذشته در خصوص مذاکرات اعلام کرد: «ما با حسن‌نیت و هوشیاری کامل به دیپلماسی فرصت می‌دهیم. آمریکا باید این تصمیم را که علی‌رغم هیاهوهای خصمانه آنها اتخاذ شده، ارج بنهد.» او همچنین تأکید کرد که ایران هیچ‌گونه پیش‌داوری نمی‌کند و هدفش ارزیابی نیت و جدیت طرف مقابل در روز شنبه و سپس تنظیم گام‌های بعدی است.
تقابل رونمایی از دستاورد و تحریم و تهدید تا دقیقه ۹۰
همزمانی تقریبی آغاز دور جدید مذاکرات هسته‌ای (۲۳ فروردین) با روز ملی دستاوردهای هسته‌ای ایران (۲۰ فروردین)، شاید تصادفی باشد اما این همزمانی نمادی از حجم دستاوردهای قابل توجه ایران در این عرصه است. این دستاوردها نشان می‌دهند که تحریم‌ها نه‌تنها مانع پیشرفت ایران نشده، بلکه سبب تحریک جوانان دانشمند ایران برای دستیابی به موفقیت‌های بیشتر در حوزه هسته‌ای شده است. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، در سخنانی روز گذشته تصریح کرد: «ایران به کوری چشم دشمنان، از مرزهای دانش هسته‌ای گذشته است.»
در طرف مقابل، آمریکا همچنان با روحیه قلدرمابانه به مذاکرات نگاه می‌کند و مذاکره را به‌عنوان محفل دیکته‌کردن توهمات خود به ایران می‌بیند. ترامپ و تیم او امیدوار بودند با لفاظی‌های تهدیدآمیز و تحریم‌های جدید، ایران را وادار به دادن امتیاز در مذاکرات کنند اما ایران ثابت کرده که نه‌تنها از مذاکره غیرمستقیم عقب‌نشینی نکرده، بلکه همچنان در مسیر تحقیق و توسعه فناوری هسته‌ای خود پیشرفته است، چنان‌که رئیس سازمان انرژی اتمی روز گذشته در آستانه شروع مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن در مسقط گفت: آمریکا و دیگر کشورها فشار حداکثری را با تحریم‌های گوناگون ایجاد کردند اما نتوانستند مانع پیشرفت کشور شوند و هنوز هم فکر می‌کنند با تهدید و ارعاب و عملیات روانی و اتفاقات احمقانه می‌توانند جلوی ملت و کشور را بگیرند اما ما از خط قرمز آنها که برای خودشان این مسأله را منطقه ممنوعه اعلام کردند، عبور کردیم.
تحریم‌های جدید آمریکا و تهدیدات نظامی
در آستانه مذاکرات عمان، وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده است. این تحریم‌ها علیه یک‌فرد و چند نهاد مستقر در هند و امارات متحده عربی وضع شده‌اند. این تحریم‌ها کمی بعد از تکرار لفاظی ترامپ مبنی بر حمله به ایران در صورت عدم توافق بود. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا شامگاه چهارشنبه در پاسخ به سؤال خبرنگاری در کاخ سفید درباره این‌که آیا منظور او از اقدامات احتمالی علیه ایران در صورت عدم رسیدن به توافقی تازه، اقدام نظامی را شامل می‌شود، گفت: «قطعا.»
ترامپ این‌بار البته سعی کرد ماجرای تهدید نظامی ایران را به‌نوعی به گردن صهیونیست‌ها بیاندازد و به‌روشنی از محوریت آنها در این‌باره گفت: «اگر مجبور شویم، علیه ایران اقدام نظامی خواهیم کرد. اسرائیل نیز در این اقدام نظامی حضور پررنگی خواهد داشت. اسرائیل عملا این حمله را رهبری خواهد کرد.»
پاسخ ایران و ادامه مسیر دیپلماسی
علی شمخانی، مشاور سیاسی رهبر انقلاب روز پنجشنبه ۲۱ فروردین در پستی در شبکه ایکس، در واکنش به تداوم روند تحریم-تهدید آمریکا نوشت: «استمرار تهدیدات خارجی و قرار گرفتن ایران در شرایط حمله نظامی می‌تواند منجر‌به اقداماتی بازدارنده مانند اخراج بازرسان آژانس و قطع همکاری با آن شود». وی با بیان این‌که انتقال مواد غنی‌شده به مکان‌های امن و نامشخص در ایران نیز می‌تواند در دستور کار قرار گیرد، به طرف مقابل نشان داد که برای مقابله با هر نوع تهاجم احتمالی آماده است. این پیام به‌سرعت در واشنگتن دیده شد و سخنگوی وزارت خارجه آمریکا سعی کرد با لحنی حساب‌شده‌تر به آن جواب بدهد: اخراج بازرس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سوی ایران اقدامی تحریک‌آمیز و اشتباهی محاسباتی از جانب این کشور خواهد بود. روز بعد شمخانی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس در پیام دیگری با تاکید بر این‌که وزیر خارجه ایران با اختیارات کامل برای مذاکره غیرمستقیم با امریکا راهی عمان است، نوشت که تهران به‌دور از نمایش و لفاظی مقابل دوربین‌ها به‌دنبال توافق واقعی و عادلانه است؛ پیشنهادات مهم و قابل اجرا آماده است. وی افزود: اگر واشنگتن با صداقت و اراده توافق وارد شود،مسیر توافق روشن وهموار خواهدبود.مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیرخارجه کشورمان هم اظهارداشت: اگرطرف آمریکایی موضوعات وخواسته‌های غیر‌مرتبط مطرح نکند و تهدید و ارعاب را کنار بگذارد، امکان خوبی برای دستیابی به توافق وجود دارد. جمهوری اسلامی ایران معتقد به گفت‌وگو و تعامل در سایه احترام متقابل است و هرگونه قلدری و زورگویی از نظر ما مردود است.
آمریکا و فرصت اصلاح گذشته
میز مذاکرات پیرامون موضوع هسته‌ای هیچ‌گاه از سوی ایران ترک نشده و این آمریکا بوده که با خروج خود از این توافقنامه در دوره اول ترامپ، راه باز‌شده مذاکرات را بسته است. ایران که در واکنش به این خروج و عدم پایبندی اروپایی‌ها به تعهدات‌شان، می‌توانست هم از برجام و هم از پیمان منع اشاعه هسته‌ای خارج شود، پیرو اصول اخلاقی حاکم بر سیاست خارجی‌‌اش و اعتقاد راسخ به تعهدات بین‌المللی، فقط تعهدات خود ذیل برجام را تعلیق کرده و تداوم مذاکرات با سایر اعضای برجام تاکنون نشان از تعهد تهران به دیپلماسی بوده است. تحرکات جدید دونالد ترامپ در این دور از ریاست‌جمهوریش و ارسال نامهای که خواستار مذاکره شده بود را در واقع باید نوعی درخواست بازگشت آمریکا به میز مذاکره تلقی کرد اما کارنامه دولت آمریکا که مملو از کارشکنی و خصومت‌ورزی طولانی این کشور است، واشنگتن را در مقابل آزمونی سخت قرار داده. در واقع مذاکرات مسقط،بازگشت آمریکابه مذاکراتی محسوب می‌شودکه خودش ترک کرده، آن‌هم در قالبی که ایران تعیین کرده است؛ اکنون باید ساکنان کاخ سفید از این فرصت استفاده کرده و به بازیابی اعتماد از دست‌رفته مبادرت ورزند.
اروپا؛ عصبانی از رویکرد ترامپ در مذاکرات
سه دیپلمات اروپایی به خبرگزاری رویترز گفته‌اند آمریکا پیش ازآن‌که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در روز سه‌شنبه از مذاکرات هسته‌ای جدید با ایران خبر دهد، هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی یا هماهنگی‌ای با طرف‌های اروپایی انجام نداده است. یکی از دیپلمات‌های ارشد اروپایی در این‌باره گفت: «تروئیکای اروپایی دیگر به آمریکا اعتماد ندارد، زیرا بدون مشورت با آنها، دست به ابتکار عمل زده است.» به‌گزارش رویترز، مقامات اروپایی از کنار گذاشته‌شدن از مذاکرات اخیر هسته‌ای میان ایالات متحده و ایران ابراز نارضایتی کرده‌اند؛ رویکردی که به‌گفته آنان، یادآور سیاست‌های یک‌جانبه ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری اوست. آنها می‌گویند که حتی در حاشیه نشست اخیر وزرای خارجه ناتو، ترتیب‌دادن جلسه‌ای با وزیر خارجه آمریکا درباره ایران برای آنها بسیار دشوار بوده است.
