این اثرعظیم که حاصل بیش از سه دهه تلاش جمعی پژوهشگران حوزوی ودانشگاهی زیر نظر مستقیم این مرجع عالی‌قدر است، نه‌تنها حلقه اتصال سنت تفسیرنویسی شیعه با نیازهای فکری جامعه امروز محسوب می‌شود بلکه با رویکردی نوین به مسائل روز بشری، الگویی پیشرو در تعامل دین با چالش‌های عصر حاضر ارائه داده است.
به همین مناسبت با حمید احمدی، پژوهشگر مسائل فرهنگی و مسئول کمیته آموزشی ستاد اربعین در رابطه با دیدار مقام معظم رهبری با دست‌اندرکاران همایش بین‌المللی تفسیر تسنیم و نظرات و تاکیداتی که ایشان نسبت به این اثر ارزشمند داشتند، گفت‌وگو کردیم. احمدی در ابتدای این گفت‌وگو به معرفی این تفسیر ارزشمند پرداخت و گفت: تفسیری که در دوره جدید در حوزه‌های علمیه نوشته شود، کم داریم. جز تفسیر المیزان که یک اثر عالمانه ارزشمند از علامه طباطبایی بوده و خلأ این امر احساس می‌شد. ورود شخصیتی مانند آیت‌الله جوادی‌آملی، که در حوزه‌های عرفان، علوم عقلی و فقه به سطح مرجعیت رسیده‌اند، باعث می‌شود تفسیر تسنیم از اتقان بالایی برخوردار شود.
ثانیا، اقدام شایسته‌ای که ایشان انجام داده، این است که این تفسیر به صورت درس ارائه‌شده و صرفا در یک جای خاص ننشسته‌اند و بنویسند بلکه یک گروه محقق از اساتید و محققان روحانی شایسته و اهل فهم، آن را بررسی کرده و بحث کرده‌اند. اینها سبب شده که طبق صحبت مقام معظم رهبری این تفسیر به یک دانشنامه غنی و مفصل تبدیل شود که سال‌ها مرجع مراجعه اهل تحقیق خواهد بود. این تفسیر از معارف قرآن، هم از جهات اعتقادی، هم جامعیت، هم ورود به مسائل و هم ظرافت‌هایی که کمتر در تفسیرات به آن توجه شده، با آن نگاه خاص عرفانی که حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی در این تفسیر داشته، برخوردار است. انصافا وقتی انسان مطالعه می‌کند، چه در درس‌ها، چه در بخش‌هایی که پخش شده، چه در نقش توجه به روایات و توجه به معارف اسلامی و مدرسه اهل‌بیت (ع)، تبدیل به یک تفسیر ممتاز و نمونه شده است.
پاسخگوی مسائل روز
یکی از ویژگی‌های بارز تفسیر تسنیم به‌روز بودن آن و طرح مسائلی است که در جامعه امروز در صدر اخبار قرار دارد، احمدی در پاسخ به پرسشی درباره این وجه از تفسیر تسنیم خاطرنشان کرد: جامعیتی که به آن اشاره کردم، یکی از ویژگی‌های مهم این تفسیر است. در این جامعیت به سوالات، مسائل و شبهاتی که وجود داشته و نیازهای فکری جامعه، توجه شده است. ازجمله این مسائل می‌توان به جایگاه زنان در اسلام، حقوق انسان‌ها و حقوق‌بشر، تفسیرپذیری دین، معرفت دینی و خود تعریف دین اشاره کرد. این مباحث با ارائه تعریف جامع از دین با در نظر گرفتن نگاه خاصی که در فرهنگ غربی وجود دارد، مورد بررسی قرار گرفته است.این جامعیت و رویکرد نوین، تفسیر را به یک دانشنامه کامل تبدیل کرده است که به‌واسطه نگاه خاص آیت‌الله جوادی آملی به مکاتب و معارف دیگر، راه جدیدی را در فهم دین و کارکردهای آن در جامعه ارائه می‌دهد. ایشان علاوه‌بر تبیین نظریات دینی، به نظریات و آرای دیگر نیز توجه داشته و سعی کرده است تا پاسخ‌هایی به آنها ارائه دهد و مقایسه‌ای بین آنها انجام دهد. ویژگی خاص آیت‌الله جوادی‌آملی این است که هرگز سعی نکرده است مانند تجددگراها علوم غربی را اصل قرار دهد و گزاره‌های دینی را با آنها تطبیق دهد بلکه درصدد تبیین آنها بوده است. ایشان نظریات را به‌خوبی طرح، نقل و بررسی کرده است. در بسیاری از موارد، مشخص است که این نظریات و آرا، ناظر به چه مباحثی است، مانند انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی. این مباحث در این تفسیر به‌وفور یافت می‌شود.
اهمیت ترجمه عربی تفسیر تسنیم
وی همچنین با اشاره به ترجمه این اثر به زبان عربی،دو نکته را یادآوری کرد و افزود: در جهان اسلام، دو موضوع مهم وجود دارد که باید به آنها توجه شود و ضرورت زبان عربی فاخر و حفظ محتوا بسیار مهم است. اولا، زبان عربی به‌عنوان زبان رسمی جهان اسلام شناخته می‌شود و اکثر محققان و علمای اسلامی، حتی در کشورهای شرق آسیا و جاهای مختلف، با این زبان آشنا هستند و آن را به‌عنوان یک مرجع درنظر می‌گیرند. ثانیا، قرآن به‌عنوان مهم‌ترین مرجع برای همه مسلمانان، به‌ویژه اهل سنت، جایگاه ویژه‌ای دارد و به‌عنوان یک منبع وحیانی قابل قبول برای همه، بسیار مهم است.اگر تفسیر و آرا مربوط به آیات از دیدگاه‌های مختلف، به‌ویژه از منظر مدرسه اهل بیت ومکتب اهل بیت(ع)ارائه شود، از آن استقبال خواهد شد. محبان اهل بیت(ع) درسراسرجهان فراوان هستند اما این کافی نیست.ما باید معارف اهل بیت(ع) را بشناسانیم و این کار را در ذیل علوم و معارف وحیانی انجام دهیم. آقای جوادی‌آملی این کار را به شایستگی انجام داده‌اند، یعنی حفظ اصالت قرآنی با بررسی آرا در جهان اسلام بین علما و حتی غیرمسلمانان. به شرطی که بتوانیم این را با ادبیات و زبان آنها به‌درستی منتقل کنیم که شنیده‌ایم این کار با اساتید و دانش‌پژوهان خوب و قوی در حال انجام است.همچنین لازم است این نکته راعرض کنم: علامه جوادی‌آملی بسیار ازبحث‌ها را تاکنون مطرح کرده‌اند و لازم است اندیشمندان ورود کنند و ازآنها در رساله‌های مستقل استفاده کنند، به‌ویژه در رشته‌های علوم انسانی که مرتبط‌‌ترهستند. دررساله‌ها وپایان‌نامه‌ها اساتیدمی‌توانند دانشجویان رابه این منبع خوب وغنی برای بخش شناخت مسائل مثل حوزه‌های انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی وبحث‌های مهمی که سال‌های اخیر درجامعه دینی مامطرح شده، راهنمایی کنند.
