این درحالی‌است که میزان بارندگی سالانه در ایران طی سال‌های آبی گذشته حدود۲۰۰میلی‌متر بوده که کمتر از یک‌سوم میانگین بارندگی سالانه جهانی است. فاجعه‌بار این‌که به‌دلیل خشکسالی‌های اخیر، میزان بارندگی به کمترین حد خود در بیش از ۵۰ سال گذشته رسیده ومیانگین روان‌آب سطحی در این دوره ۴۲درصد کمتر از میانگین بلندمدت است.
این یک حقیقت است که ایران درگیر تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های مداوم شده است. پدیده‌هایی که در اولین گام مایه حیات را به کمترین حد خود رسانده و تمام امور، صنایع و زندگی را به چالش کشیده است.آن‌طور که گزارش‌ها و آمارهای مستند نشان می‌دهند، وضعیت منابع آب زیرزمینی در ایران به‌شدت بحرانی است. سالانه حدود پنج‌میلیارد مترمکعب از حجم آب‌های تجدیدناپذیر و آبخوان‌های کشور کاهش می‌یابد و این روند نگران‌کننده نشان‌دهنده استفاده بی‌رویه از این منابع و ناتوانی در بازسازی و احیای آنهاست که به بروز پدیده‌هایی مانند فرونشست زمین در مناطق مختلف منجر شده است.
مصرف بیش از ۱۵۰میلیارد مترمکعب آب
براساس گزارش‌های منتشرشده در سال ۱۴۰۳، ایران سالانه حدود پنج‌میلیارد مترمکعب از منابع آب تجدیدناپذیر خود را از دست می‌دهد. این منابع به‌دلیل برداشت بیش از حد و ناتوانی در بازسازی طبیعی دچار افت شدید شده‌اند. در نتیجه این فرآیند، پدیده‌های ناگواری همچون فرونشست زمین در بسیاری از مناطق کشور به وقوع پیوسته است. برای مقابله با این بحران، از سال ۱۳۹۳، وزارت نیرو طرحی تحت عنوان «احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی» را آغاز کرده است اما خروجی آن در کوتاه‌مدت نتوانسته نمره قبولی بگیرد. حال و روز سدهای ایران اصلا خوب نیست و در شرایطی که تا چند روز دیگر پاییز به پایان می‌رسد اما هنوز از بارش‌ها خبری نیست و این یعنی سال آبی جدید به طرز نگران‌کننده‌ای آغاز شده است. سدهای مخزنی کرخه، سفیدرود، زاینده‌رود، درودزن و ... کمتر از ۴۰درصد آب دارند و آب برخی سدها به زیر ۲۰درصد رسیده است.این اتفاقات در شرایطی رقم می‌خورد که سطح آب چاه‌ها هم به‌شدت کاهش یافته و سفرههای زیرزمینی هم به‌خاطر نرسیدن آب، نمی‌توانند نفسی تازه کنند. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات این است که سال‌هاست در استان‌های مختلف بدون درنظر‌گرفتن ظرفیت منابع آب تجدیدپذیر زیرزمینی حوضه آبریز، نسبت به استحصال منابع آب زیرزمینی تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر اقدام کرده و امروز شرایط را به مرحله‌ای رسانده‌ایم که فقط در حوضه آبریز فلات مرکزی بیش از ۱۵۰میلیارد مترمکعب از منابع آب تجدیدناپذیر زیرزمینی که متعلق به نسل‌های آینده بود، مصرف شده و سفرههای آب زیرزمینی استاتیک را دچار کسری مخزن شدید کرده است.
دکتر سیدامیر صحبتی، کارشناس حوزه آب با بیان این‌که استان‌های اصفهان، کرمان و خراسان‌رضوی با مجموع ۸۰میلیارد مترمکعب مصرف آب‌های تجدیدناپذیر درصدر استان‌های واقع درحوضه فلات مرکزی قرار دارند، به جام‌جم می‌گوید: «همکاری استان‌ها و تفاهم برای تغییر سیاست‌های مصرف آب امروز به‌عنوان یک راهکار اساسی مطرح است که می‌تواند تحت لوای صلح و دوستی، به کاهش محسوس مصرف آب، به‌ویژه در بخش کشاورزی منجر شود.»
این کارشناس ادامه می‌دهد: «برای برون‌رفت از این وضعیت و دسترسی به یک مدل پایدار منابع و مصارف آب در کلیه بخش‌ها، وزارت نیرو اخیرا برنامه نقشه‌راه آب را که تا افق ۱۴۲۰ تنظیم شده، تهیه و ارائه کرده است. در این برنامه کاهش ۳۰میلیارد مترمکعب آب کشاورزی و افزایش ۳۴میلیاردمتر مکعب حقابه محیط‌زیست پیش‌بینی شده و به گونه‌ای چیدمان منابع و مصارف آب کشور طراحی گردیده که با استفاده از آب‌های سطحی موجود، آب‌های زیرزمینی، پساب و آب‌های تولیدی در آب‌شیرین‌کن‌ها بتوان به‌طور محسوسی به کاهش کسری آب‌های زیرزمینی تجدیدناپذیر رسیده و پایداری اکوسیستم‌ها را تا افق ۱۴۲۰ تضمین کرد.»
مصرف بی‌ضابطه در کشاورزی
یک تحقیق جهانی نشان می‌دهد که در بسیاری از مناطق بایر دنیا مردم به کشت محصولات مختلف و به‌خصوص آب‌بر مبادرت می‌کنند و برای این‌کار از آب‌های زیرزمینی بهره می‌برند. یکی از این مناطق ایران است که به‌طور متوسط هر سال کاهش ۰.۵متری در سطح آب‌های زیرزمینی خود را تجربه می‌کند. بحران آب‌های زیرزمینی علاوه بر ایران در کشورهای افغانستان، شیلی، چین، هند، مکزیک، مراکش، عربستان، اسپانیا و جنوب‌غربی آمریکا نیز دیده می‌شود.مشکل اینجاست که در بسیاری از کشورها افزایش جمعیت نیاز به مواد غذایی بیشتر را ایجاب می‌کند.همین نیز باعث می‌شود که مناطق بیشتری تحت کشت قرار گیرند و فشار بیشتری به سفرههای آب زیرزمینی وارد شود. کشاورزی سنتی و کشت محصولاتی که مناسب مناطق خشک نیستند نیز وضعیت را بدتر می‌کند.با توجه به این‌که هفت استان ایران ساحلی است، بحران آب‌های زیرزمینی می‌تواند موجب ورود آب دریا به سفره‌ها شود. این اتفاق در مناطق ساحلی رخ می‌دهد. بدین‌ترتیب اندک آب باقیمانده در سفرههای زیرزمینی نیز شور خواهد شد و دیگر قابل استفاده نخواهد بود.
