موضوع هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران از یک موضوع فنی و حقوقی توسط قدرت‌های بزرگ به موضوعی سیاسی بدل شده است. اگر نگاه دقیقی به حقوق بین‌الملل هسته‌ای بیندازیم در اسناد مرتبط به همه کشور‌های عضو اجازه دستیابی به انرژی هسته‌ای صلح آمیز داده شده است. در واقع اساسنامه آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای و پروتکل‌الحاقی نیز بر این مساله تاکید دارند. افزون بر این ان‌پی‌تی نیز بر این موضوع اذعان دارد که همه کشور‌های عضو اساسنامه سازمان بین المللی انرژی هسته‌ای حق برخورداری از انرژی هسته‌ای را دارند.
به این ترتیب این حق متضمن این است که کشور‌ها می‌توانند در این حوزه بررسی، مطالعه و تحقیقات انجام دهند و برای دستیابی به این انرژی تلاش کنند و پس از اینکه به انرژی هسته‌ای صلح آمیز دست پیدا کردند از آن بهره ببرند، زیرا این انرژی کاربرد‌های بسیار مشخصی دارد که در جای خود قابل تبیین و تدوین است.
البته نکته حقوقی دیگری نیز در این بین وجود دارد و آن این است که براساس همه اسنادی که در جملات پیشین به آن اشاره شد، کشور‌های دارای انرژی هسته‌ای موظف هستند که این انرژی را در اختیار کشور‌های دیگر قرار دهند. به عبارت دیگر نه تنها از منظر اسناد بین المللی برای کشور‌ها ممنوعیتی برای دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای وجود ندارد بلکه کشور‌های دارای این انرژی باید با اهدافی مانند رفاه بشر و بهبود وضعیت انسان‌ها این انرژی را در اختیار کشور‌های دیگر نیز بگذارند.
این در حالی است که متاسفانه ما شاهد هستیم که کشور‌های برخوردار از انرژی هسته‌ای باشگاهی برای خود تشکیل داده‌اند و اجازه ورود دیگر کشور‌ها را به این باشگاه نمی‌دهند. علاوه بر این آن‌ها نه فقط به وظیفه خود برای قرار دادن انرژی در اختیار کشور‌های دیگر عمل نمی‌کنند، بلکه با طرح اتهامات واهی تلاش دارند تا کشور‌های دیگر از این مزیت برخوردار نشوند.
ایران به عنوان عضو آژانس بر اساس مقررات، قوانین و موازین حقوق بین الملل عمل کرده است و از ابتدای فعالیتش در این حوزه تاکنون به هیچ وجه از آنچه که در حقوق بین‌الملل هسته‌ای آمده تخطی نکرده است. این واقعیت فقط از سوی ما مطرح نمی‌شود، زیرا مسئولان سازمان بین المللی انرژی هسته‌ای نیز بارها از طریق بازرسی‌های‌شان بر این مهم تاکید کرده‌اند. به عبارت دیگر بازرسی و راستی آزمایی‌های انرژی هسته‌ای این مساله را اثبات کرده است. اما متاسفانه کشور‌هایی در این آژانس از جمله آمریکا و کسانی که دنبال رو این کشور هستند با طرح بهانه‌های واهی و اتهامات غیر حقوقی، غیر فنی و غیر کارشناسی می خواهند، ایران را متهم کنند که در صدد دستیابی به سلاح هسته‌ای است.
این در حالی است که ما قبلا در نامه‌ای به آژانس اعلام کرده بودیم که اگر آژانس بخواهد از مسیر حقوقی، فنی و کارشناسی خارج شود و سلطه سیاست را بر اقداماتش بپذیرد ما نیز از ان‌پی‌تی خارج خواهیم شد. به بیان دیگر ایران به عنوان عضو سازمان بین المللی انرژی هسته‌ای دارای حق دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای است، این حق عام، ذاتی و قطعی است و هیچ قدرتی امکان اینکه آن را از ایران سلب کند، ندارد. سازمان بین المللی انرژی هسته‌ای بارها صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مطابق سند عدم اشاعه دانسته و بر آن تاکید کرده است. حق غنی سازی و سایر فعالیت‌ها برای ایران محفوظ است در صورتی که آژانس کماکان به فرآیند غیر حقوقی و سیاسی خود ادامه دهد، ممکن است که ایران در راهبرد هسته‌ای خود تغییر ایجاد کند.
در این بین نباید فراموش کرد که آقای گروسی در سفر اخیرش به کشورمان قول داده بود که کشور‌های عضو شورای حاکم را متقاعد کند تا آن‌ها از ارائه پیش نویس قطعنامه صرف نظر کنند. اما متاسفانه این قول عملی نشد و شورای حکام قطعنامه‌ای علیه ما صادر کرد. طبیعتا ما نیز همانطور که گفته شده بود، اقداماتی را در راستای مقابله با این قطعنامه انجام خواهیم داد. در واقع تلاش خواهیم کرد تا بتوانیم بهره‌وری خود را از انرژی داشته باشیم و حقوق خود را استیفا کنیم.
به این ترتیب ما اجازه نخواهیم داد که حق برخورداری از انرژی هسته‌ای که در اسناد بین‌المللی به صورت شفاف و روشن اعلام شده از ما دریغ شود. جمهوری اسلامی ایران در این خصوص قاطع است و در نهایت این آژانس است که باید رویکرد خود را تغییر دهد و با طرح ابهامات غیر مشخص مانع از برخورداری ما از این حق مسلم نشود. البته ما چنین اجازه‌ای را به آن‌ها نخواهیم داد، زیرا جمهوری اسلامی ایران به لحاظ قدرت دفاعی به یک بازدارندگی رسیده و اجازه نمی‌دهد هیچ کشور و نهادی مانع دستیابی ما به حقوق مسلم‌مان در عرصه دفاعی و برخورداری از انرژی صلح آمیز هسته‌ای شود.
دانشیار حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بین‌الملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بین‌الملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
