آغاز هر روز شاهدی بر انعطافپذیری آنهاست اما زیر سطح، تنهایی عمیقی نهفته است، میل دردناکی برای حمایت و درک. همانطور که آنها چندین نقش را بازی میکنند -تامینکننده، مراقب و محافظ - رویاهای خود اغلب در پسزمینه محو میشوند و نیازهای فوری کسانی را که دوستشان دارند تحتالشعاع قرار میدهند. قدرت آنها انقلابی آرام در زندگی است، عشقی شدید که عزم آنها رابرای غلبه بر چالشهاتقویت میکند،اما با اندوهی ناگفته همراه است که درسایه زندگی روزمره آنها باقی میماند.شاید این توصیف کوتاه و مختصری از وضعیت زنانی باشد که متأسفانه جمعیت آنها در کشور ما روبه افزایش است. در حال حاضر آمارهای رسمی در ارتباط با زنان سرپرست خانوار نشان میدهد که درسالهای ۹۰ تا۹۸تعداد خانوارهای معمولی دارای سرپرست زن افزایش حدود ۲۶.۸درصدی داشته بهطوریکه درسال۹۰ به ازای هر۱۰۰سرپرست مرد، حدود ۱۵ سرپرست زن وجود داشته که این نسبت در سال ۹۸ به حدود۱۶نفر رسیده است. اخیرا نیز در جدیدترین آمار بهزیستی اعلام شد که تعداد زنان سرپرست خانوار به ۴۰۰ هزار نفر رسیده است. خبری که با توجه به مسائل، مشکلات و آسیبپذیری این دسته از زنان، بار دیگر وظایف و مسئولیتهای نهادهای مرتبط با این حوزه و بهکارگیری برنامههای عملی کارآمد را فریاد میزند!
بار سنگین زنان سرپرست خانوار
اگر به چالشهای زنان سرپرست خانوار نگاهی بیندازیم، قطعا یکی از اولین مسائل فشار مالی است، چراکه در حال حاضر بسیاری از زنان سرپرست خانوار با چالشهای مالی قابلتوجهی روبهرو هستند. آنها ممکن است تنها نانآور خانه باشند و اغلب کمتر از همتایان مرد خود درآمد دارند که میتواند منجر به فقر و بیثباتی اقتصادی شود. بررسی آمار گزارشهای رسمی درخصوص وضع فعالیت خانوارهای معمولی دارای سرپرست زن نشان میدهد که جمعیت فعال زن سرپرست خانوار طی سالهای ۹۰ تا ۹۸ از ۳۵۶هزار و ۱۱۷نفر به ۴۳۹هزار و ۹۸۵ نفر رسیده که بیانگر افزایش ۲۳.۶درصدی است. از طرفی جمعیت شاغل زن سرپرست خانوار طی سالهای مذکور از ۳۳۹ هزار و ۲۸۴ نفر به ۴۱۷ هزار و ۵۶۶ نفر رسیده که به معنای افزایش ۲۳.۱درصدی است. همچنین درسال ۹۸نرخ مشارکت اقتصادی برای زنان سرپرست خانوار ۱۲.۵درصد و برای زنان خودسرپرست معادل ۸.۸درصد بوده است. افزون بر این نرخ بیکاری برای زنان سرپرست خانوار ۵.۱درصد و برای زنان خودسرپرست ۶.۵درصد برآورد شده است.
نگاه تشریفاتی به زنان
با توجه به اینکه پرداختن به این مسائل نیازمند رویکردی چندجانبه ازجمله تغییر سیاست، حمایت جامعه و افزایش آگاهی از چالشهای پیشروی زنان سرپرست خانوار است، توانمندسازی زنان از طریق آموزش، دسترسی به مراقبتهای بهداشتی و فرصتهای اقتصادی میتواند به کاهش بخشی از درد و رنج آنها کمک کند. توران ولیمرادی، مدیر شورای همکاریهای زنان و مدیر شبکه ایران زنان در گفتوگو با جامجم با بیان اینکه موضوع زنان و خانواده در کشور ما بدون سرپرست و متولی است، میگوید: بررسی هر موضوع در حوزه زن سرپرست خانواده برای بهبود و پیشگیری از آسیب آینده نیازمند برنامه دقیق و اجرای پروژههای کارآمد است تا هم مسأله حل شود و هم از مشکلات آینده جلوگیری کند.وی میافزاید: در حالحاضر مسائل و مشکلات زنان ما در سطح ملی مشکل دارد و موضوع فقط نقشآفرینی زنان در پستهای عالی کشور نیست؛ چراکه زنان در طول این ۴۵ سال توانمند شدند و تحصیلات عالیه کردند. از نظر فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی رشد قابلتوجهی داشتند اما با این حال نگاه دولت ومجلس درتدوین واجرای سیاستهای حمایتی به زنان تشریفاتی است.این فعال زنان با اشاره به توانمندسازی میافزاید: در حالحاضر این مفهوم به این معنی است که فرد بتواند از پس خود بربیاید بنابراین ما نباید با کلمات بازی کنیم تا عدم کارکرد خود را پوشش دهیم. اکنون افراد در اقشار و شرایط مختلف هستند و در این شرایط توانمندسازی به این معناست که فرد با امکاناتی که دارد بتواند خود را مدیریت کند.وی میگوید: قصور اصلی در تمام دولتها از معاونت زنان ریاستجمهوری است چرا که تجربه در طول این سالها ثابت کرده دغدغه این معاونت تهیه برنامه اقدام و عمل نیست و دغدغه صرفا ارائه گزارش است.وی ابراز امیدواری میکند معاونت زنان در دولت چهاردهم پا را از شعار فراتر بنهد و کاری عملی انجام دهد.
