۲- استقبال و میزبانی مردم سرزمین قم به گواه تاریخ در زمره مراسمها و آیینهای بزرگداشتی است که تاریخ ایران اسلامی کمتر به خود دیده و تکرار شده است. روز بیستوسوم ربیعالاول سال ۲۰۱ قمری روز ورود حضرت معصومه(س) از مسیر ساوه به قم است. همهساله، خادمان حرم آن حضرت همراه مجاوران و زائران و ارادتمندان به خاندان ولایت، در این روز طی یک حرکت نمادین، به استقبال آن حضرت میروند و این روز را گرامی میدارند و از آنجا که به روایات متعدد معصومین(ع) و به شهادت تاریخ، شهر مقدس قم، پایگاه تشیع ومنشاء نشرعلوم آل محمد(ص)است حفظ، استمرار و اعتلای این جایگاه و زنده نگهداشتن تاریخ چنین رویدادی موثر و هویتساز بر اهمیت زندهنگهداشتن این آیین کمک خواهد کرد.
۳- قم به لحاظ سرزمینی دارای فضیلتهای بیشماری است. در فضیلتش همین بس که حضرت صادق(ع) هنگامى که شهر قم را به فضیلت اهمیت یاد نمود، از مقام و منزلت حضرت فاطمهمعصومه(س) خبر داد: «خدا داراى حرمى است که آن مکه است و پیامبرش هم حرمى دارد که مدینه است و امیرالمومنین هم حرمى دارد که کوفه است و ما هم داراى حرمى هستیم که قم است و بهزودى بانویى از فرزندان من آنجا دفن مىشود که نامش فاطمه است. هرکس او را زیارت کند بهشت بر او واجب مىشود.» از امامجواد(ع) نقل شده که فرمودند: «کسى که عمهام را در قم زیارت کند او اهل بهشت است.»
۴- شهر، جغرافیایی است که مردمان مختلفی را با یک نگره و هویت یکسان در خود حفظ میکند و این مردمان، اگرچه از نقاط مختلف به درون یک شهر آمده باشند، با نام آن شهر و ارکان و ساختار آن، شکل گرفته و هویت مضاعفی علاوه بر هویت اصلی خود مییابند و قم در هزاره سوم تنها یک جغرافیا و شهر نیست و در اتفاقات نیم قرن اخیر و در آستانه پیروزی انقلاب شکوهمند جمهوری اسلامی ایران از جایگاه قابل اهمیتی برخوردار است. عزیمت حضرت فاطمهمعصومه(س) به قم مهمترین هجرت تمدنی و هویتساز پس از هجرت اشعریون است. مهاجرت حضرتمعصومه(س) در سال ۲۰۱ قمری باعث ایجاد هویت حرم اهلبیت(ع) در ایران اسلامی شد.
۵- در نگاهی گذرا و نمادین به تاریخ پرافتخار این سرزمین میتوان چهار هجرت تمدنساز را برشمرد. نخستین هجرت مربوط به مهاجرت اشعریون در سال ۹۰ قمری است که این هجرت باعث ایجاد هویت شهری در قم شده است. مهاجرت حضرتمعصومه(س) در سال ۲۰۱ قمری دومین هجرت تاریخی و تاثیرگذار به این سرزمین است که بنای ایجاد هویت حرم اهلبیت(ع) نهاده شد. مهاجرت ابراهیمبنهاشم از کوفه به قم که هویت مدرسه حدیثی در اواسط قرن سوم قمری از برکات آن است نیز سومین هجرت و مهاجرت موسی مبریقع در سال ۲۵۶ قمری که قطعیتبخشی به هویت حرم اهلبیت(ع) را تکرار نموده است از مهمترین هجرتهای هویتساز قم محسوب میشوند.
۶- برگزاری رویدادهای جمعی با محوریت و مشارکت عمومی مردم در مناسبتهای مهم ملی و مذهبی در ایجاد و هویتبخشی شهرنشینی به شهروندی در کنار فعالیتهای مهم فرهنگی، اجتماعی موثر است و باعث میشود حس تعلق خاطر به شهر در ساکنان آن زنده بماند. در طول سالهای گذشته و با توجه به رشد جمعیت شهری در کشور و بزرگترشدن بیشتر شهرها، تبدیل فرآیند شهرنشین به شهروند نیز روندی رو به رشد داشته است، بااینحال، این تحول هنوز بهطور کامل و در میان تمامی شهروندان نهادینه نشده است.
۷- برپایی ایستگاههای صلواتی خادمان هیاتهای عزاداری ایرانی در کنار موکبهای عراقی با الگوی خدمترسانی خالصانه و بدون منت ایام اربعین حسینی در ایام منتسب به کریمه اهلبیت عصمت و طهارت(ع)، یکی از پیشرانهای موثر در ارتقای هویت فرهنگی است و باعث میشود ایجاد پیوند مداوم فرهنگی میان شهرنشین امروز با گذشته برقرار شود. حضور نسلهای مختلف در بین خادمان و آشنایی با سنتها و آیینهای مرسوم ایرانی در بستر مناسبتهای مذهبی مورد توجه مردم محلهها و شهرهای ایران اسلامی باعث ایجاد وحدت در بین خردهفرهنگهای اقوام مهاجری میشود که در کلانشهرها سکنی گزیدهاند، چراکه بازنمود مناسب جلوههای مثبت فرهنگ سنتی شهروندان را نسبت به پیشینه و ارزشهای ازیادرفته یا در حال فراموشی آگاه میسازد. از این رو به نظر میرسد برپایی مکان یا مکانهایی برای صورتبخشی به پارهای از الگوها و نمونههایی از فضاهای زندگی جمعی و نیز شیوههای سنتی بتواند موثر باشد.
۸- برپایی باشکوه وهدفمند رویدادهای جمعی، میتواند علاوه بر تاثیرگذاری در حوزه منطقهای و محلی خود بهصورت غیرمستقیم بر میزان استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی نیز اثرگذار باشد. اهمیتدادن به شهروندان برکات کثیری برای فرد و جامعه دارد، زیرا تکریم شهروندان به حداکثر رساندن رفاه اجتماعی کمک میکند. لذا توجه به اهمیت نقش اجتماعی کودکان و نوجوانان در رویدادهای مهم فرهنگی ــ اجتماعی، از ضروریات برنامهریزی فرهنگی است، همچنان که سایر گروههای سنی و جنسیتی نیز باید مورد توجه و تاکید برنامهریزان قرار داشته باشد تا در گرو تکریم تمام شهروندان و تلاش در پاسخگویی به نیازهای فرهنگی، هنری و آموزشی شهروندان شهری متحد و منسجم در تراز کلانشهری دینی در راستای خدمت به علاقهمندان گردشگری معنوی به جهانیان معرفی کرد.
برکات حضرت معصومه (س)در قم
بیانات مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی) در دیدار دستاندرکاران کنگره شهدای استان قم:«.... قم، هم شهر قیام است، هم شهر اقامه است؛ شهری است که خودش قیام کرد، شهری است که ایران را به قیام وادار کرد، اقامه کرد؛ خصوصیت قم این است. البته ما برکات حضرت فاطمهمعصومه(س) و وجود حوزه مبارک علمیه در این شهر را نباید در تأثیرگذاری در این خصوصیات از یاد ببریم. در کنار اینها، مردم قم هستند که ما این مردم را از نزدیک دیدهایم، کارهایشان را دیدهایم، اخلاقشان را دیدهایم، خصوصیاتشان را دیدهایم؛ مردم قم انصافا مردم خوبی هستند، به خطاب قم عمل کردند، زودتر از همه جا قیام کردند، زودتر از همه جا مبارزه کردند، زودتر از همه جا شهید دادند ... .»(۱۴۰۱.۰۸.۰۸)