این مسأله را میتوان در صحبتهای ایمان قیاسی، مجری و میزبان این برنامه دریافت که از واکنش شرکتکنندگان خارجی در مواجهه با فرهنگ ایرانی میگوید. آنطور که او تعریف میکند، بسیاری از قهرمانان خارجی در مواجه شدن با فرهنگ و توسعه ایران، شگفتزده میشدند.میزبانی تلویزیون ایران ازکشورهای مختلف در قالب یک مسابقه ورزشی،هم یک اتفاق بدیع است وهم میتواند مسیر تازهای برای برنامهسازان تلویزیونی باشد.کما اینکه تلاش شده سازههایی درتراز بینالمللی و با قوانین جهانی دراین برنامه اجرا شود.آنطور که اعلام شده، این فصل ازمسابقه قهرمان بزرگترین مسابقه بینالمللی تلویزیونی است که بیش از۱۵ کشور در آن نماینده دارند؛ نمایندگانی در قالب قهرمانانی حرفهای. در عین حال، قهرمانان رشتههای سنگنوردی و آمادگی جسمانی از لرستان، زنجان، اردبیل، سیستان و بلوچستان و دیگراستانها، برای این رقابت با آمادگی بالایی شرکت کردهاند. ریتم تند اجراها باعث شده مخاطب با حال و هوای واقعی یک رقابت همراه شود. تفاوت عمده رقابتهای این فصل این است که برخلاف رقابتهای قبلی که تک نفره بود در این فصل از برنامه، رقابتها به شکل دو نفره اجرامیشود که همین دو نفره شدن، با توجه به ضرباهنگ تند برنامه، هیجان ایجاد میکند.اما پیشتولید چنین مسابقه بزرگی با فضایی حدودا ۶۰۰۰متری برای تولید و روی آنتن بردن، حدود هفت ماه طول کشیده است. در عین حال،شرکت کنندگان خارجی بررسی شدهاند تا سطح رقابت مشخص شود. تفاوت فصل قبل قهرمان با فصل جدید، یکی دو مورد نیست. به طوری که تهیهکننده قهرمان هم معتقد است این فصل حدود۷۰درصد تغییرات داشته است؛از اضافه شدن گزارشگر برای روایت درست و اصولی رقابتها تا بزرگتر شدن فضا واضافه کردن بازیهای زیرآب است که هرکدام چالش خاص خودرا داشته است.
یک رقابت تراز
از جمله تفاوتهای فصل جدید قهرمان با فصل قبل، قرار گرفتن آن در تراز یک رقابت بینالمللی است. حضور شرکتکنندگانی از آلمان، ایتالیا، پرتغال، هندوستان و...میتواند نویدبخش شروع یک رقابت با استانداردهای بینالمللی باشد. ایمان قیاسی که در فصل اول در کنار یوسف تیموری، اجرای برنامه قهرمان را در دست داشت، حالا درکنار دوگزارشگروبه تنهایی،میزبان فصل دوم قهرمان شده است. خودش معتقد است اولویت، اجرای شرکتکنندگان است وقرار نیست مثل قبل به شیوه تعامل دو مجری باشد. از ویژگیهای مهم این فصل از قهرمان، بینالمللی شدن آن است که باعث شده فرم متفاوتی از این برنامه به مخاطب ارائه شود. قیاسی در گفتوگوی خود با جامجم، در خصوص این فصل از قهرمان، اینطور بیان میکند: مسابقاتی شبیه به مسابقه قهرمان، در تمام جهان و بیشتر کشورها برگزار میشود و قهرمانان برای حضور دراین رقابتها به همه کشورهامیروند؛روسیه، آلمان،اسپانیاودیگر کشورها. اصلا یک رشته ورزشی به نام عبور از موانع داریم. ما پس از برگزاری قهرمان در سال قبل تصمیم گرفتیم امسال قدری آن را به دیگر رقابتهای خارجی شبیهتر کنیم که همین بسیار مورد استقبال قرار گرفت. ورزشکاران درجه یک خارجی را در این رقابتها داریم که جزو ورزشکاران برجسته کشور خودشان هستند. میتوان گفت از حدود ۱۷-۱۸ کشور در برنامه قهرمان شرکت کردهاند تا در این فصل از برنامه حضور داشته باشند.
هراس قهرمان خارجی از گروگانگیری!
اما نکته مهم درمورد قهرمان،ورود ورزشکاران حرفهای کشورهای مختلف به ایران است که به طورقطع درمعرفی فرهنگ و توانمندی ایران، نقش بسیار زیادی دارد. قیاسی در این خصوص، به واکنش شرکتکنندگان اشاره کرده و عنوان میکند: واکنش همه مهمانان خارجی ما در ارتباط با ایران و مسابقه قهرمان، خاص بود. من یک سؤال از آنها داشتم که بدون تعارف پاسخ دهند که آیا برنامه قهرمان در استانداردهای جهانی است یا خیر. اغلب آنها از این مسابقه تعجب کرده بودند و میگفتند فکر نمیکردیم مسابقهای در این تراز در ایران باشد. برخی هم میگفتند اصلا فکر نمیکردیم ایران به این شکل باشد.درواقع نگاهشان به ایران تغییر کرده و از مردم ایران، فرهنگ ایرانی و مهماننوازی ما بسیار تعریف میکنند. خیلیها میگویند چیزهای دیگری در دنیا شنیدیم و حالا چیز دیگری میبینیم. برای ما جالب بود که خانواده یکی از شرکتکنندگان نمیگذاشتند به ایران بیاید چون این تصورشان این بود که به محض ورود به ایران گروگان گرفته میشود! برای خود من هم خیلی عجیب بود که برخی چه تصوراتی درباره ایران دارند.برخی میگفتند چقدر ایران پیشرفته است. به نظرم ما بااین مدل برنامهسازی درواقع فرهنگ ومهماننوازی و آیین خودمان را صادر میکنیم. من این راورای یک برنامه تلویزیونی میگویم که این میزبانی اتفاق بزرگی است.درواقع میزبانی تلویزیون ایران از کشورهای مختلف در قالب یک مسابقه که در جهان برگزار میشود، نوید یک راه خوب است که امیدوارم ادامه داشته باشد و همه برنامهسازان بتوانند خودشان را در تراز بینالمللی ببینند.
مجری اهمیت کمتری دارد
یکی از تفاوتهای این فصل از قهرمان با فصلهای دیگر، رقابت همزمان دو نفر از شرکتکنندگان است. مسألهای که هم کار را سخت و هم به یک رقابت جذاب تبدیل میکند. قیاسی در قامت میزبان معتقد است که همهچیز باید در راستای این رقابت باشد. او اینطور میگوید: گاهی به بخش تدوین میروم و میگویم اگر واکنشی در تماشای رقابتها داشتهام آن را کم کنند و وقت را به رقابتها بدهند. در واقع اولویت ما، اجرای شرکتکنندگان است. البته من به عنوان میزبان، داده و اطلاعاتی دارم که باید به مخاطب منتقل کنم اما به هر حال، برای مردم لحظه رقابت جذاب است و اصلا برای همین در این فصل رقابت را به شکل دونفره قرار دادیم تا مفهوم رقابت شکل بگیرد. شاید سخت باشد اما بهنظرم بسیار هیجانانگیز و جذاب است.
دلتنگی برای یوسف تیموری
در فصل دوم قهرمان، خبری از شوخیهای یوسف تیموری بهعنوان یار همیشگی ایمان قیاسی نیست. با این حال نگاهی به قسمت اول نشان از آن دارد که حال و هوای شوخیها رنگوبوی دیگری دارد. قیاسی در اینخصوص عنوان میکند که جای یوسف تیموری خالی است اما قهرمان جدید، مدل و روش دیگری دارد. او اینطور بیان میکند: جای یوسف تیموری حتما خالی است. البته او هم قراردادی برای یک سریال داشت و همزمانی ضبط دو برنامه باعث شد در قهرمان حاضر نباشد. این را هم باید بگویم که قهرمان جدید، چندان مجریمحور نیست. به نوعی من از جماعتی میزبانی میکنم تا بیایند و کارشان را انجام دهند. در واقع از فرم صحبت دو مجری خارج شده. باید صادقانه بگویم که یک جاهایی اصلا به حضور من هم نیاز نیست و میتوان رقابتها را با گزارش آن مشاهده کرد اما بهدلیل اینکه مدل ما ایرانیها قدری توضیح دادن و پخته کردن ماجراست، یک میزبان مثل من حضور دارد. فضای مفرح میان من و یوسف، حالا به بدهبستانهای من با دیگر بچهها تبدیل شده. گاهی خودش اتفاق میافتد و برنامهریزی برای آن نداریم چون در حال برگزاری یک مسابقه جدی هستیم اما بههرحال لابهلای اجرا، اتفاقاتی میافتد که مخاطب آن را دوست دارد.
رقابت در بستر نمادهای ایرانی
وی درخصوص دوربینهای متعددی که در برنامه قرار دارد هم بیان میکند: تلاش کردیم چیزی را در رقابت شرکتکنندگان از دست ندهیم. وقتی میخواهیم به استانداردهای جهانی تبدیل شویم، باید ابزار آن را هم داشته باشیم. بههر حال کار سختی است.طبیعی است که با چالش روبهرو شویم چرا که کار هم، جدیتر شده است. من و یوسف تیموری در فصل قبل، شوخی و صحبت داشتیم و انگار شرکتکننده وارد حاشیه میشد اما در این فصل، برعکس شده و تمام تمرکز ما روی مسابقه و شرکتکنندگان است. این مسأله کار را سخت میکند چون باید به اندازه حضور داشته باشم و صحبت کنم.
نبوغ ورزشکاران ایرانی
اما یکی از نکات مهم فصل جدید قهرمان، استفاده از برخی نمادهای فرهنگی ایران است که بهجای ظاهر، متمرکز بر بطن و محتوا شده است. نمونه آن را میتوان در قسمت اول فصل جدید و اجرای صحنهای گروه زورخانهای و ورزش باستانی مشاهده کرد. قیاسی در این خصوص بیان میکند: ما در فصل جدید قهرمان تلاش کردیم با اجراهای صحنهای و حضور ورزشکاران باستانی و نشان دادن ویژه قهرمانانی که پرچم ایران را بالا بردهاند، ایرانی بودن را نمایش دهیم. برخی ممکن است بگویند ورزشکاران خارجی قوی هستند و نباید در رقابت با ایرانیها باشند. بهنظرم این صحبت کاملا بیمورد است.مانگاه دیگری داریم ومطمئن هستیم که اگر با همین دستفرمان جلو برویم، فصل پنجم برنامه قهرمان میتواند درجهان پخش شود.هدف ما هم همین است؛ کما اینکه ورزشکاران برجسته بسیاری داریم. اما نکته مهم این است که این رقابت سالهاست در جهان اتفاق میافتد؛ کما اینکه یک شرکتکننده داریم که کاپیتان تیم ملی عبور از موانع است. یعنی در جهان چنین رشتهای داریم. یکی از شرکتکنندگان این فصل، قهرمان دو دوره در آلمان و در همین رشته است. آنها سالهاست که روی این ورزش کار میکنند و برای ما نوپاست. اما نبوغی که ورزشکاران ایرانی دارند، بینظیر است و چیزی از ورزشکاران جهان کم ندارند.این مجری درباره تعامل با عوامل پشتصحنه برنامه قهرمان و حضور چند تیم کارگردانی برای مدیریت این برنامه، عنوان میکند: من فقط با خود آقای ملکآبادی کار کردم که بسیار اهل گفتوگو و تعامل است و کارکردن با او برای من لذتبخش بوده. فرد صبوری است که مینشیند، گوش میدهد و تعامل میکنیم. همین که چند گروه کارگردانی وجود دارد، نشان از تعامل شخص خود آقای ملکآبادی دارد. من معتقدم این مسیری که قهرمان در آن افتاده، میتواند چند فصل مسابقه جذاب را برای مخاطب ارائه کند.
ویار قورمهسبزی برای قهرمانان جهانی!
یکی از نقاطقوت والبته تفاوت میان فصل اول و دوم قهرمان، حضور دو گزارشگر کاربلد، برای روایت رقابتهاست. همین هم باعث شده تا چیزی از چشم مخاطب دور نماند. نیما تاجیک یکی ازهمین گزارشگران است که تاکنون رقابتهای بسیاری را در فوتبال گزارش کرده است. او حالا به همراه سعید زلفی در قامت گزارشگر قهرمان حاضر شده تا حال و هوای تازهای به این رقابتهای بینالمللی بدهد. تاجیک درخصوص ورودش به این فصل از قهرمان، به جامجم میگوید: من فصل قبل را کامل ندیدم چون شاید احساس میکردم که فضای رقابت بهگونهای نیست که مورد علاقه من باشد اما بهنظرم در فصل جدید، یک ابتکار جالب به کار برده شده است. من همیشه موافق کپی خوب از کارهای موفق هستم و احساس میکنم که اگر یک برنامه خوبی وجود دارد، میتوان آن را ایرانیزه و برای پخش در داخل با ورژن مناسب تهیه کرد. من طرفدار این باور هستم. یعنی بهنظرم اینطور نیست که همیشه بخواهیم ایده جدید بدهیم بلکه همین که ایده قبلی را به شکل درستی پیاده کنیم، اتفاق خوبی است. بهنظرم عوامل قهرمان در این فصل به درستی توانستهاند این ایده را پیاده کنند. با احترام به فصل قبل، احساس میکنم سبکی که در فصل جدید شاهد آن هستیم بیشتر روی برنامه نشسته و میتواند هیجان را منتقل کند.
مدل کامل گزارشگری در یک برنامه بینالمللی
وی درخصوص بدهبستان خودش با مجری برنامه هم عنوان میکند: در عینحال حضور ایمان قیاسی بهعنوان یک فرد کاربلد باعث شده جمع خوبی شکل بگیردکه شرکتکننده رامعرفی میکندوبعد به گزارشگرپاس میدهد و در نهایت مصاحبه نهایی با شرکتکنندگان را شاهد هستیم. به همین خاطر معتقد هستم که مدل فعلی برنامه قهرمان، یک مدل کاملتر برای اجرای یک برنامه اینچنینی و نزدیکتر به فضای ورزشی است.بهنظرم این برنامه با اینکه در فضای اجتماعی است اما تم ورزشی دارد و مخاطب هم بیشتر دوست دارد به فضای ورزشی نزدیک باشد. در واقع حس رقابت را بیشتر میپسندند تا اینکه صرفا سمت شوخی و خنده برود. اگر دوز شوخی بیشتر باشد، ممکن است فضای مردم را از رقابت ورزشی دور کند. این برنامه ورزشی است و ورزشی صحبت کردن و رقابت را به مردم دادن برای مردم جذابتر است. این به نظرم مهمترین تفاوت میان فصل یک و دو است.
تمهیداتی برای مصاحبه با ورزشکاران
تاجیک درخصوص ارتباط با مترجمان و مصاحبهکنندگان هم اینطور بیان میکند: برادران شریفی در قامت مترجم و مصاحبهکننده با قهرمانان حاضر هستند. خیلی بچههای خوبی هستند. آنقدر بیریا هستند که تازه بعد ازچند قسمت ضبط متوجه شدیم که سمتهای مهمی در یک فدراسیون دارند ودر حوزه جهانی هم کارمیکنند.این دوبرادر،روابطعمومی خوبی دارند. بهنظرم در کارهای اینچنینی باید انرژی خوبی در حوزه اجرا بین آدمها حاکم باشد. چون در غیراین صورت چیزی که به مخاطب ارائه میشود، نمیتواند خیلی قوی باشد. الان هم بین مجری، گزارشگران و مصاحبهکنندگان و مترجم، ارتباط خوبی شکلگرفته که روی آنتن هم مشخص خواهد بود. همین باعثشده که بدهبستان خوبی باهم داشته باشیم که خروجی را مطلوب مخاطب کرده است.برنامه قهرمان با حالوهوای بینالمللی خود، حالا توانسته یک تولید بزرگ و متفاوت باشد. تاجیک در اینخصوص میگوید: بهنظرم فصل جدید قهرمان، ایده نو و جالبی بود که فضای مسابقه به سمت بینالمللیشدن برود. البته میدانم که عوامل برنامه، بهسختی توانستهاند آدمهای مختلف را بررسی و شرایطی را برایشان فراهم کنند تا بتوانند ویزا بگیرند. میدانم که تلاش زیادی برای حضور این افراد شده و باور دارم که افراد توانمندی در این حوزه حضور دارند.یک ورزشکار خیلی خوب از آلمان داریم که وقتی میآید چشمها را خیره میکند. در عینحال ورزشکار روس که به برنامه آمد بسیار قوی است. این مسأله علاوهبر اینکه بعد جهانی دارد، باعث شده بچههای ما هم به سمت تقویت خود و بالاتر بردن سطحشان بروند. درواقع باعث شدکه بچههای مابیشتر تلاش کنندوآمادهتر بیایند. بهنظرم جو مسابقه بهواسطه بینالمللیشدن، حالوهوای بهتری بهخود گرفته.چون وقتی صحبت از ورود ورزشکاران خارجی میشود، با عرق ملی و هیجان بیشتری آن را دنبال میکنیم. بهنظرم این مسأله باعث شد هم رقابتها جذابتر باشد و هم، ورزشکاران بینالمللی بسیاری وارد شوند.
شناخت ایران در میان ورزشکاران خارجی
وی ادامه میدهد: رقابت میان ورزشکاران ایرانی وکشورهای دیگر هیجان خاصی را برای فینال ایجاد میکند. در واقع بینالمللیشدن برنامه، به جذابیت آن اضافه کرده. نکته دیگر اینکه همه شرکتکنندگان واردشده به ایران، با بعد و روی دیگری از ایران روبهرو میشوند. کمااینکه بعد از مصاحبهها کلی از این دست صحبتها مطرح و خیلیهاشان از برخورد تماشاگران ایرانی شگفتزده شدهاند. همه متعجب هستند که چرا ابعاد دروغین از ایران برای کشورهای دیگر ساختهاند و وقتی وارد برنامه و با واکنشها روبهرو میشوند، برایشان جذاب است. گاهی حتی وقتی یک ورزشکار خارجی میآید، آنقدر انرژی مثبتی دارد که تماشاگران ایرانی او را تشویق میکنند. همین برای ورزشکاران جالب است. اتفاق خیلیخوب این مسابقه این است که شکل ایران را در کل جهان متفاوت جلوه میدهد. چون ما از آفریقا و کشورهای آسیایی و اروپا، شرکتکننده داریم. همین باعث شده ایران زیباتر و درستتر از آن چیزی که مخابره شده، در جهان شناخته شود. ورزشکاران خارجی خیلی از فرهنگ ایرانی استقبال کردهاند. کمااینکه قورمهسبزی و غذاهای ایران را دوست دارند و باوجود پرهیز غذایی ورزشیشان، میخواهد آن را تجربه کنند. حتی احساس میکنم برخی در فکرشان هست که ایران بمانند یا بیشتر به ایران بیایند. مثلا یک شرکتکننده برزیلی داریم که در فکر آمدن، ماندن هستند درکل فضای ایران برایشان جذاب است.وی درخصوص بدهبستانی که با گزارشگر دوم دارد، اینطور میگوید: من و سعید زلفی سالهای زیادی است که یکدیگر را میشناسیم. هر دوی ما جنس کار متفاوتی داریم که بیشتر به چشم میآید. یعنی سبک صحبت کردن و نوع صدایمان باهم متفاوت است. ما پیش ازاین حتی گزارش فوتبال هم داشتیم و جدای ازفضای کاری، دوست صمیمی هستیم. در واقع نگاهمان بههم نزدیک شده است.همهچیز به انرژی خوب درکارمربوط است.بهنظرم دوستی میان من وسعید باعثشده کاربه چشم بیاید و کمترین تپق را داشته باشیم. ما تجربه گزارش فوتبال و اجرا را داریم اما تجربه چنین برنامهای را نداشتیم. سبک نینجا واریر (Ninja Warrior) را دیدیم تا ایده بگیریم. در واقع خواستیم به شکل پینگپنگی باشد. اگر یکسری کلمات و جملات را از قبل آماده کرده بودیم، شاید باعث میشد خیلی به دل مخاطب ننشیند اما عکسالعمل بداههای که داریم، همه اینها باعثشده برای مخاطب تماشایی شود. بهنظرم با زبان خیلی ساده آن را منتقل میکنیم و تلاشمان این است که حس واقعی را به مخاطب انتقال دهیم.
نمایش فرهنگ ایرانی در قامت یک رقابت بینالمللی
سعید زلفی گزارشگر دیگری است که در برنامه قهرمان حضور دارد. او هم مثل تاجیک، تجربه گزارشگری رقابتهای بزرگ را داشته و اینجا در کنار هم، یک گزارش شنیدنی را به مخاطب ارائه میکنند. زلفی درخصوص قهرمان، به جامجم میگوید: من با آقای تاجیک تجربه این کار را در برنامههای مختلف داشتهام. ما دو فصل در جام رمضان گزارش کردیم که چون حالت گلکوچک داشت، سرعت روایت بالا بود. من و نیما این هماهنگی را بهنوعی از همان زمان داشتیم. البته چه در برنامه یورو و چه در رقابتهای جامجهانی، در بخش تحریریه بودیم و جلوی دوربین اجرا کردیم. بهنظرم این هماهنگی و اتفاقنظر و زوجسازی بین من و نیما از قبل شکل گرفته بود. باتوجه به ارتباطی که داشتیم، کار قدری تسهیل میشد. از نظر اینکه در یک رشته دیگر که جدید است وارد شدیم، مسأله جدیدی بود. برای شروع، یک ضبط صفر داشتیم تا با همراهی تهیهکننده، قلقگیری داشته و به فرم برسیم.
یک نکته در مورد گزارشگری من و نیما این بود که گزارشگری فوتبال را هم با سرعت بالا انجام میدهیم و حتی سرعت به کار بردن کلماتمان هم زیاد است. برای همین در این برنامه، این توانمندی به کمکمان آمد. چون در قهرمان هم برخی اتفاقها زیر مدت ۳۰ ثانیه روی میداد و باید سرعتمان بالا میبود. این هماهنگی میان من و نیما که بدهبستان درستی داشتیم، در ضبط صفر انجام شد. در مجموع، هرچقدر کار جلوتر رفت، تجربه بیشتری پیدا کردیم و توانستیم به ادبیات خاص این بخش برسیم. چون به کاراکتر ورزشکاران هم اشراف بیشتری پیدا کردیم.
ایراندوستی ورزشکاران خارجی
وی در خصوص بینالمللیشدن برنامه هم اینطور بیان میکند: این از خوشسلیقگی تیم تهیه برنامه بود که قدری رنگولعاب آن را در تقابل نماینده ایران و یک کشور دیگر، بیشتر کردهاند. قهرمانان بسیار برجستهای از کشورها در این برنامه میآیند. در واقع افراد عنواندار آمدهاند و این حضور، به ایرانیها هم انگیزه میدهد. به نوعی سطح مسابقات چند برابر شده است. در کل من این مدل را بسیار دوست دارم و به نظرم اینکه فرهنگ ایرانی در قالب این برنامه منتقل میشود، به نوعی ایرانهراسی غالب در رسانههای خارجی را از بین میبرد. نکته تعجب آور برای خود من این بود که برخی شرکتکنندگان حتی بعد از اینکه حذف میشوند، تمایل دارند در ایران بمانند تا بیایند و رقابت شرکتکنندگان دیگر را تماشا کنند.برایشان جذاب است که همه عوامل دوست دارند با آنها ارتباط بگیرند. این تجربه خوبی برای آنهاست. این شرکتکنندگان در فضای مسابقه هم بسیار توانمند هستند. یعنی اینطور نبوده که هر کسی را بیاورند. وی در ادامه به استانداردهای مسابقه قهرمان در این فصل اشاره میکند و میگوید: به نظرم این استانداردها را هم باید از خوشسلیقگی عوامل دانست که به جای وارد کردن برخی آیتمهای معمولی، تمام موارد را به شکل استانداردهای بینالمللی و با زحمت زیاد تهیه کردند تا همه آیتمها جهانی باشد. این که تلاش کردند آیتمها را استاندارد کنند بسیار مهم است. البته میتواند سختتر هم باشد اما به عنوان برنامهای که در سال اول بینالمللی شده، خوب است و در سالهای آینده سطح بالاتری خواهدداشت.