رشد تجارت ایران با اوراسیا

درسال‌های گذشته ایران به دلیل تحریم‌ها نتوانسته همچون سال‌های گذشته به راحتی به فروش نفت و ارزآوری از این طریق دست‌یابد. به همین دلیل کشورمان تلاش کرده با ارتقای روابط تجاری خود با همسایگان و دیگر کشورهایی که برای روابط تجاری با ایران به آنها توجه نشده یا این که حجم تجارت‌مان با این کشورها کم بود، در دستورکار قرار گیرد. در سال‌های اخیر همواره صادرات ایران به این کشورها با انعقاد قراردادها یا پیوستن به اتحادیه‌های اقتصادی همچون بریکس، شانگهای یا نقش نظارتی در اتحادیه اقتصادی اوراسیا افزایش یافته است.
   
توسعه تجارت ایران با قاره فرصت‌ها
تجارت ایران با قاره آفریقا توسعه یافته که این امر را می‌توان به وضوح در افزایش تجارت خارجی با  کشورهای آفریقایی همچون اتیوپی، مصر، آفریقای جنوبی که مانند ایران عضو پیمان بریکس هستند یا کنیا، اوگاندا و زیمبابوه دید. کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند ایران می‌تواند در ۱۰ سال آینده به شریک دوم تجاری با آفریقا بعد از چین تبدیل شود، زیرا اکنون چین یک‌سوم بازار کالا‌های صادراتی خود را در آفریقا در اختیار دارد.محمدرضا فقیهی، نایب رئیس اتاق مشترک ایران و آفریقا دراین باره گفت: آفریقای جنوبی در بین ۵۵ کشور آفریقایی یکی از پیشروترین کشور‌ها به حساب می‌آید، البته جزو ۲۰ اقتصاد برتر دنیا نیز محسوب می‌شود.  وی تصریح کرد: البته میزان تجارت ما با کشور‌های عربی شمال قاره آفریقا بهتر شده، مثلا با الجزایر تجارتی نداشتیم اما الان به بالای ۲۰ میلیون دلار رسیده است.  سیدمهدی حسینی، رئیس مرکز توسعه تجارت ایران در غرب آسیا نیز گفت: حجم مبادلات تجاری ایران با قاره آفریقا از دومیلیارد دلار در سال به ۱۰میلیارد دلار افزایش یافته است.  وی تصریح کرد: هرچند بازار آفریقا دارای ۳/۱میلیارد نفر جمعیت، ذخایر معدنی گسترده طلا، الماس و سنگ‌های گرانبها، آب‌وهوای مستعد برای تولید محصولات کشاورزی و غذایی و بیش از۱۲۰۰میلیارددلار تجارت سالانه خارجی است،اما آمار‌هانشان می‌دهد سهم ایران ازاین بازارباوجودبرخی ظرفیت‌های اقتصادی و همچنین قرابت‌های فکری و دینی ناچیز است. سید روح‌ا... لطیفی، سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت نیز می‌گوید: مجموع تجارت ایران با ۳۲ کشور آفریقایی در بهار سال‌جاری ۳۹۸ هزار و ۶۶۶ تن کالا به ارزش ۱۶۱ میلیون و ۸۳۷ هزار دلار بوده است. به طوری که مجموع صادرات ایران به ۳۷۴ هزار و ۷۰۳ تن کالا به ارزش ۱۳۹ میلیون و ۵۹۰هزار دلار می‌رسد، همچنین ایران از کشورهای آفریقایی ۲۳ هزار و ۹۶۳ تن کالا به ارزش ۲۲میلیون و ۲۴۷ هزار دلار وارد کرده است. به همین دلیل می‌توان گفت در مجموع تراز تجاری ایران با کشورهای آفریقایی ۱۱۷میلیون دلار به سود کشورمان است، ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که صادرات ایران به آفریقا در دو ماه ابتدایی سال‌جاری به ۶۹ میلیون دلار رسیده که به نظر می‌رسد در سال‌جاری ۷۰ میلیون دلار رشد کرده است.

تجارت ایران و اوراسیا به ۵ میلیارد دلار می‌رسد
در این سال‌ها موافقت‌نامه تجارت ترجیحی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز به امضا رسیده است، به طوری که توافقنامه تجارت آزاد با پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل قرقیزستان، قزاقستان، ارمنستان، بلاروس و به رهبری روسیه بسته شده است. آخرین آمارها حاکی از آن است که تجارت به این کشورها از دومیلیارد و ۵۰۰میلیون دلار به بیش از سه‌میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار رسیده است. با این حال کارشناسان معتقدند ظرفیت تجاری ایران و اوراسیا با توجه به قابلیت این شش کشور می‌تواند به ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار نیز برسد که این امر طبیعتا توسعه زیرساخت‌های تجاری کشورمان خصوصا راه‌اندازی و بهره‌برداری از کریدور شمال به جنوب و توسعه راه‌ها و سیستم حمل و نقل کشورمان را می‌طلبد. آمارهای گمرک حاکی از آن است که مجموع تجارت ایران با این پنج کشور به هفت‌میلیون و۶۶۰هزارتن به ارزش سه‌میلیارد و۵۳۱میلیون دلار رسیده است. به طوری که به عنوان مثال مجموع تجارت ایران در سال ۱۴۰۲ با روسیه پنج‌میلیون و۵۳۵ هزارتن به ارزش دومیلیارد و۶۳۷ میلیون دلار، مجموع تجارت ایران با قزاقستان ۵۹۷هزارتن به ارزش۲۷۸میلیون دلار،مجموع تجارت ایران با قرقیزستان ۶۰ هزار تن به ارزش ۸۳میلیون دلار، مجموع تجارت ایران با بلاروس ۴۸هزار تن به ارزش ۷۹میلیون دلار ومجموع تجارت ایران با ارمنستان نیز یک‌میلیون و ۴۱۹ هزار تن به ارزش ۴۵۴میلیون دلار است. در همین خصوص سیدمحمدصادق قنادزاده، معاون سازمان توسعه تجارت گفت: ما برای اولین بار موافقت‌نامه چندجانبه‌ای را امضا کرده‌ایم که این موضوع در سال ۹۸،۹۷ به صورت آزمایشی با پنج کشور اقتصادی اوراسیا آغاز و مثبت ارزیابی شد و بیش از ۱۳۰درصد رشد تجارت داشته‌ایم.معاون سازمان توسعه تجارت بیان کرد: از صددرصد کالا‌های تجاری ۸۷درصد در لیست تجارت آزاد با تعرفه صفر قرار می‌گیرد، اما برخی کالا‌های ممنوعه وارداتی مانند برخی محصولات کشاورزی و صنایع نساجی در فهرست تجارت آزاد با تعرفه آزاد قرار نمی‌گیرند و کالا‌هایی مانند خودرو با همان تعرفه‌ای که برای آن تعیین شده وارد می‌شود.  قنادزاده بیان کرد: در حال حاضر واردات بازار این پنج کشور اوراسیایی براساس آمار سازمان جهانی در سال ۲۰۲۲ بالغ بر۴۰۰میلیارد دلار بوده که سهم ما پنج‌میلیارد دلار بوده است.معاون سازمان توسعه تجارت تصریح کرد: عمده واردات کالا به کشور از پنج کشور اوراسیایی، مواد اولیه و کالا‌های اساسی، نهاد‌ه‌ها و غلات است وعمده صادرات ما محصولات ارزش افزوده بالاتر میان زنجیره است.