احیای تجهیزات پزشکی به دست دانش‌بنیان‌ها

خوشبختانه در سال‌های اخیرضمن این‌که اقدامات ارزشمند وقابل توجهی درراستای ارتقای حوزه سلامت و تجهیزات پزشکی صورت گرفته، میزان تولید محصولات دانش‌بنیان این حوزه نیز افزایش پیدا کرده است. هرچند اکنون بخش اعظمی از این تجهیزات با اتکا به دانش محققان ایرانی، تامین می‌شود اما هنوز بخشی ازاین ملزومات باهزینه‌های گزاف واردکشور می‌شوند. در چنین شرایطی بازیابی تجهیزات اسقاطی می‌تواند بخش زیادی از نیاز‌های مراکز درمانی را برطرف کند.این مهم باعث شد تا چندی پیش، نخستین مرکز بازیابی وخدمات پیشرفته تجهیزات پزشکی(refarbish) دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی باحضور معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری افتتاح شود؛ مرکزی که تبلورخوداتکایی وخودکفایی ناشی از همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان با دانشگاه در حوزه تجهیزات پزشکی است و علاوه بر کمک به احیا، نوسازی، نگهداری و رفع اشکال دستگاه‌های پزشکی، کار توسعه دانش فنی در عرصه تجهیزات پیشرفته پزشکی راانجام‌می‌دهد.اتفاقی که درشرایط تحریم‌هامی‌تواندبه اقتصادتجهیزات پزشکی کمک شایانی کند و ضمن رفع نیاز‌های مراکز درمانی،باخروج تجهیزات پزشکی اسقاطی ازچرخه کار،صرفه‌جویی ارزی زیادی به همراه داشته باشد. 
از دیگرسو باید گفت حوزه لوازم، وسایل و تجهیزات پزشکی از جمله حوزه‌های راهبردی در نظام سلامت و حکمرانی تلقی می‌شود، زیرا تجهیزات پزشکی نقش بسیار مهمی در تشخیص، پیشگیری، رصد و درمان بیماری‌ها، به‌ویژه بیماری‌های نوظهور برعهده دارند. امروزه تجهیزات پزشکی در حوزه اقتصاد کلان و خرد رتبه سوم را به خود اختصاص داده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ سهم شرکت‌های تجهیزات پزشکی هم‌تراز با شرکت‌های بزرگ نفتی باشد. هرچند درحال حاضر ۲۵۵ تجهیزات پزشکی نسبتا پیشرفته ایران به کشور‌های دیگر صادر می‌شود و ایران در منطقه از جایگاه نسبتا خوبی برخوردار است اما با توجه به تغییرات اقلیم و شیوع بیماری‌های نوظهور به واردات برخی تجهیزات پزشکی واستفاده ازنسل‌های جدید فناوری‌ها نیاز داریم؛ساخت بسیاری ازاین تجهیزات فقط درانحصار چندکشورپیشرفته دنیاست که بایدباقیمت گزافی واردایران شوند.دربسیاری ازمواقع این دستگاه‌های وارداتی گران‌قیمت به علت نبود دانش کافی و خدمات پس از فروش ازرده خارج می‌شوند و باید بار دیگر خریداری شوند. این در حالی است که می‌توان با بازیابی تجهیزات پزشکی ازسوی شرکت‌های دانش‌بنیان بسیاری ازاین دستگاه‌هارابه مدار بازگرداند ودر اقتصاد کشور صرفه‌جویی کرد. قطعا راه‌اندازی مرکز بازیابی وخدمات پیشرفته تجهیزات پزشکی باعث می‌شود دستگاه‌ها با تفکر مدیریتی و نگاهی خردورزانه به‌راحتی از رده خارج نشوند و بار دیگر به مدار کاربری بازگردند و باری از مشکلات جامعه برطرف کنند.
     
ارز‌آوری به شرط توسعه زیرساخت‌ها
مصطفی قانعی، دبیرستادتوسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت معاونت علمی،فناوری واقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری دراین خصوص می‌گوید:هرساله تجهیزات پزشکی گوناگونی از کشور‌های مختلف وارد ایران می‌شود. میزان واردات این تجهیزات به‌خصوص پیش از افزایش نرخ ارز بسیار زیاد بود. اکنون با شرایطی مواجه هستیم که برخی از شرکت‌ها به بهانه تحریم، خدمات پس از فروش یا قطعات مورد نیاز تجهیزات را ارائه نمی‌دهند. نبود یک قطعه یا به‌روز‌رسانی‌نشدن این دستگاه‌ها باعث شده است بسیاری از تجهیزات پزشکی در انبار‌ها انباشته شوند و نتوانیم استفاده مطلوبی از آنها داشته باشیم. اکنون تیمی از مهندسان ایرانی تشکیل شده است که دستگاه‌های ازکارافتاده تحویل این تیم داده می‌شود. سپس متخصصان این تیم دستگاه را مجددا راه‌اندازی و به‌روز‌رسانی می‌کنند؛ این تیم، فناوری جدیدی روی دستگاه‌ها پیاده می‌کند. به قدری اعضای این تیم در کارشان متبحر و حرفه‌ای هستند که گاهی اوقات صاحبان دستگاه تصور می‌کنند تجهیز جدیدی تحویل گرفته‌اند.وی می‌افزاید: راه‌اندازی چنین مرکزی باعث می‌شود هزینه‌های مربوط به واردات تجهیزات پزشکی کاهش پیدا کند. از سوی دیگر متخصصان به ساخت تجهیزات پزشکی آشنا خواهند شد. این امر دستاورد خوبی محسوب می‌شود.به گفته وی،اکنون قیمت تجهیزات پزشکی حداقل حدود۱۰میلیاردتومان است.این تجهیزات باصرف یک‌میلیارد تومان دوباره می‌توانند به چرخه کار بازگردند، بنابراین با ۱۰درصد هزینه خرید مجدد یک دستگاه می‌توانیم همان دستگاه را به چرخه خدمت بازگردانیم.
     
ایجاد فرصتی برای توانمندسازی سایر حوزه‌ها
قانعی می‌گوید: حدود ۴۰درصد از تجهیزات پزشکی مورد نیاز در داخل کشور ساخته می‌شود. بیشترین ارزبری این حوزه مربوط به خرید تجهیزاتی از قبیل ام‌آر‌آی، سی‌تی‌اسکن، پت‌اسکن،دستگاه‌های آنژیوگرافی قلب و شتاب‌دهنده‌های خطی است؛ این دستگاه‌ها بسیار هزینه‌بر هستند. خوشبختانه سال گذشته شتاب‌دهنده خطی و دستگاه سی‌تی اسکن ایرانی به بازار عرضه شدند و به‌تدریج نیز در حال گسترش هستند. آنچه در این مرکز انجام می‌شود احیا و نوسازی تمام دستگاه‌های پزشکی ــ نه‌فقط تجهیزات ارزبر ــ است. درواقع این نوعی احیای مجدد تجهیزات ازکارافتاده پزشکی است که می‌تواند در شرایط اقتصادی کنونی کمک جدیدی به مراکز درمانی کند.دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری می‌افزاید: درحال‌حاضر ایران از نظر تجهیزات پزشکی از توانمندی‌های زیادی برخوردار است و در منطقه نیز حرفی برای گفتن دارد اما رقیب اصلی ایران در آسیا کشور چین است. چین در این حوزه از توانمندی‌های زیادی برخورداراست و بازار بزرگی از دنیا را در اختیار دارد.وی خاطرنشان می‌کند:حوزه تجهیزات پزشکی تفاوت زیادی باسایر فناوری‌های حوزه‌های دیگرندارد.اکنون بسیاری ازتجهیزات دفاعی با فناوری‌های سلامت مشابهت دارند؛ بنابراین مااگر دراین حوزه فناوران خوبی تربیت کنیم وداشته باشیم،سایر حوزه‌هایمان مانند برق، الکترونیک، مخابرات و میکروالکترونیک نیز پیشرفت زیادی پیدا می‌کنند. دنیا پیشرفتش را مدیون حوزه تجهیزات و ملزومات پزشکی و سلامت است، زیرا بازار خوبی دارد و می‌تواند شرکت‌ها را توانمند سازد؛ بنابراین فرصت بسیار خوبی برای کشور ایجاد شده تا از مسیر حوزه سلامت، سایر حوزه‌ها نیز توانمند شوند.وی در پایان می‌افزاید:‌ امیدوارم رئیس‌جمهور منتخب و تیم همراه او در دولت چهاردهم هدف‌گذاری برای داخلی‌سازی محصولات داشته باشند و تصمیم جدی پیرامون این مسأله اخذ کنند، یعنی در ابتدای دولت اعلام کنند از چهار میلیارد دلار ارزبری سالی ۵۰۰ میلیون دلار را داخلی‌سازی خواهندکرد.به گونه‌ای که دو میلیارد دلار به داخل کشور بازگردد. تصمیم دوم‌شان هم این مسأله باشد که صادرات تجهیزات، دارو و ملزومات پزشکی را سالانه ۵۰ درصد رشد دهند؛ این هدف‌گذاری شدنی است. از یک سو ارزبری را کمتر می‌کند و از سوی دیگر ارزآوری به‌دنبال دارد.