درحالی که نهادهای نظارتی و اجرایی، احزاب و فعالان سیاسی در انتظار برگزاری چهاردهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری در موعد مقرر خود یعنی سال آینده بودند، شهادت آیتا...سیدابراهیم رئیسی،رئیس دولت سیزدهم در۳۰اردیبهشت سال جاری بهناچار برگزاری چهاردهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری را یکسال جلو انداخت و طبق تقویم اعلام شده از سوی وزارت کشور قرار است رأیگیری عمومی برای انتخاب رئیسدولت جدید، هشتم تیرماه برگزار شود. در طول پنج روز،۲۸۷ نفر برای کاندیداتوری به وزارت کشور مراجعه کردند اما از این میان فقط ۸۰ نفر که چهار نفر از آنها زن بودند با دارا بودن شروط دوازدهگانهای که پیشتر از سوی وزارت کشور اعلام شده موفق به ثبتنام شدند. نهایتا دیروز (۲۰ خرداد)، اسامی شش نامزد نهایی تایید صلاحیتشده از سوی شورای نگهبان اعلام شد که بر این اساس به ترتیب حروف الفبا آقایان مسعود پزشکیان، مصطفی پورمحمدی، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، سیدامیرحسین قاضیزادههاشمی و محمدباقر قالیباف میتوانند فعالیت تبلیغاتی خود را برای انتخابات آغاز کنند. براساس زمانبندی اعلام شده از سوی وزارت کشور، در صورت عدم کسب اکثریت مطلق آرا در انتخابات هشتم تیر، انتخابات چهاردهمین دوره ریاستجمهوری به دور دوم کشیده خواهد شد و جمعه پانزدهم تیرماه آرای مرحله دوم انتخابات اخذ خواهد شد.
سعید جلیلی
سعید جلیلی ۵۹ ساله و دیپلمات ایرانی است که گرچه اصالتا از سمت پدر بیرجندی و از سمت مادر اردبیلی اما زاده مشهد مقدس است. وی در خانوادهای فرهنگی بزرگ شد و تحصیلات خود را تا مقطع دکترای معارف اسلامی علوم سیاسی در دانشگاه امام صادق ادامه داد. او که سابقه حضور در جبهه در ایام هشت سال دفاعمقدس را نیز دارد، هم اکنون استاد دانشگاه امام صادق، عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده رهبر معظم انقلاب در شورای عالی امنیت ملی است. جلیلی از اواخر دهه ۶۰ وارد وزارت خارجه شد و در دولتهای مختلف سمتهای متفاوتی در این وزارتخانه داشت. همچنین بررسی کارنامه حرفهای او نشان میدهد به طور کلی وی از اوایل دهه ۷۰ در مناصب مهمی از جمله معاون اداره اول آمریکا در وزارت خارجه، معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه، دبیری شورای عالی امنیت ملی و عضو شورای راهبردی روابط خارجه قرار داشته است. وی در دولت محمود احمدینژاد در سال ۸۶ ریاست گروه مذاکرهکننده هستهای در برابر قطعنامههای صادر شده علیه ایران را بر عهده داشت.
حمایت جلیلی از شهید رئیسی در انتخابات
میتوان گفت سعید جلیلی از سال ۹۲ تاکنون به مدت سه دوره در انتخابات ریاست جمهوری نامزد شده است. وی اولین بار سال ۹۲ با شعار «حیات طیبه» نامزد یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و پس از حسن روحانی و محمدباقر قالیباف نفر سوم شد. بار دوم با یک دوره وقفه در انتخابات ۱۴۰۰ با شعار «جهاد بزرگ برای جهش ایران» نامزد شد اما اینبار به نفع سید ابراهیم رئیسی کنار کشید. او همچنین در انتخابات سال ۱۳۹۶ نیز گرچه نامزد نشد اما حمایت خود از شهید رئیسی را اعلام کرده بود. باید گفت در دو دوره انتخاباتی ریاست جمهوری گذشته همواره سعید جلیلی به شکل مستقیم و غیرمستقیم از سید ابراهیم رئیسی حمایت کرده و اکنون نیز پس از شهادت «شهید جمهور» برای بار سوم نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده است. جلیلی پس از انتخابات سال ۹۲ طرح «دولت در سایه» را مطرح و عنوان کرد که برای کمک کردن به دولت مستقر و رصد مسائل کشور اصطلاحا دولت در سایه تشکیل داده است. او این اصطلاح را در دهم خرداد سال جاری و پس از ثبت نام در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری مجددا مطرح کرد و توضیح داد « ما در ۱۰ سال گذشته در «دولت سایه» به این اندیشیدهایم و با شبکهای گسترده از نخبگان و استادان حوزههای مختلف درباره آن بررسیهای کارشناسی انجام دادهایم.» به نظر میرسد توجه به عدالت از جمله مهمترین وعدههای انتخاباتی سعید جلیلی است کما اینکه در سخنانش گفته بود «پیشرفت به دست نمیآید مگر با عدالت. کشور ما برای پیشرفت بیشتر و عدالت پایدارتر به تصمیمهای نقطهزن نیاز دارد. »
علیرضا زاکانی
علیرضا زاکانی ۵۹ ساله که در تهران بزرگ شده است، اصالتش از سمت مادری به کاشان و تبریز و از سمت پدری به تهران میرسد. وی همچنین سابقه حضور ۶۲ ماهه در جبهه و در دوران دفاعمقدس را دارد و با داشتن ۵۰ درصد جانبازی، دارای دکترای حرفهای پزشکی هستهای است. بررسی سوابق حرفهای زاکانی نشان میدهد وی پیش از حضور در کسوت شهردار تهران، سابقه نمایندگی مردم تهران در دورههای هفتم تا نهم مجلس شورای اسلامی و نمایندگی مردم قم در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی، رئیس مرکز پژوهشهای مجلس و دستیاری ریاست جمهوری را داشته است. علیرضا زاکانی که از دوره هفتم تا نهم مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده مردم تهران حضور داشت، در دوره یازدهم به عنوان نماینده مردم قم وارد مجلس شد. او در سال اول دوره یازدهم مجلس به عنوان رئیس مرکز پژوهشهای مجلس منصوب شد.
از تلاش برای رسیدن به پاستور تا خیابان بهشت
وی برای حضور در پاستور به عنوان رئیس دولت یازدهم و دوازدهم در انتخابات سال ۹۲ و ۹۶ ثبتنام کرده بود اما به پاستور راه نیافت. او در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری نیز ثبتنام کرد اما نهایتا به نفع سیدابراهیم رئیسی از این دوره انتخابات کنارهگیری کرد و از شهریور ۱۴۰۰ تاکنون و پس از پیروز حناچی به عنوان چهل و هفتمین شهردار تهران در ساختمان خیابان بهشت مشغول فعالیت است. زاکانی ۱۲ خرداد سال جاری و پس از ثبتنام به عنوان کاندیدا با بیان اینکه «اندوخته سه سال دولت رئیسی عزیز ما، همان راه جمهور یعنی ترسیم جهتگیری درست در مسیر انقلاب و ایجاد شرایط ثبات برای ایران عزیز است؛ وضعی که با زمان شروع دولت سیزدهم قطعا قابل مقایسه نیست»، عنوان کرد: اکنون براساس وظیفه و دعوت نخبگان دانشگاهی، حوزوی، فعالان سیاسی و مردمی آمدهام تا با مشارکت مردم خط اصلی انقلاب و گفتمان خدمت صادقانه را در دولت خدمت محور قرار دهیم.» وی از تشکیل دولت «خدمت» خبر داد و اعلام کرد: «قرار است به امید الهی و با مشارکت مردم «دولت خدمت» را در هشت محور اصلی در راه جمهور و برای تعالی ایران عزیز تشکیل دهم.»
زاکانی: رأی میآورم و تا آخر میمانم
آخرین واکنشهای علیرضا زاکانی درباره کاندیداتوریاش در انتخابات ریاست جمهوری مربوط به جلسه اخیر هیات دولت و پیش از اعلام خبر تایید صلاحیت او است که وی در پاسخ به سؤال خبرنگاران مبنی بر اینکه «اگر در انتخابات رای نیاورید به شهرداری تهران بازمیگردید؟» گفته بود: «باید همین بشود، ولی رای میآورم.» زاکانی همچنین در صفحه مجازی خود در شبکه ایکس اعلام کرد: درانتخابات گذشته افتخار حمایت از انقلاب را داشتم و تمام حملات ناجوانمردانه را به جان خریدم اما در انتخابات ۱۴۰۳ تا آخر میمانم.
امیرحسین قاضیزاده هاشمی
سید امیرحسین قاضیزاده هاشمی، پزشک و سیاستمدار ۵۰ ساله. او اصالتا اهل مشهد مقدس است که تحصیلات خود را تا مقطع تخصص در رشته گوش، حلق و بینی ادامه داده است. در کارنامه قاضیزاده هاشمی ریاست بر دانشگاه علومپزشکی سمنان و سخنگویی در جبهه پایداری برای مقطعی یک ساله دیده میشود. وی برای ۱۶ سال در دوره هشتم تا یازدهم مجلس شورای اسلامی نماینده مردم مشهد بوده است. درمجلس نهم ودهم دبیرهیاترئیسه و درمجلس یازدهم تا پیش از برگزاری انتخابات ریاستجمهوری، نایب رئیس اول مجلس بود. او برای اولین بار در سال ۱۴۰۰ برای سیزدهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری کاندیدا شد اما پس از محسن رضایی و عبدالناصر همتی، نفر چهارم گردید و نهایتا در دولت سیزدهم به ریاست سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس بنیاد شهید منصوب شد.
تلاش برای تحقق «خانواده بزرگ ایران»
امیرحسین قاضیزاده هاشمی پس از ثبتنام در انتخابات در روز ۱۴ خرداد با حضور در جمع خبرنگاران تاکید کرد: مردم میدانند که دعواها و بیاخلاقیهای سیاسی بیهوده، دوقطبیهای کاذب هر چند پرهیاهو،کلیگویی، رویکردهای قیممآبانه، تزریق مسکنهای موقت، پافشاری بر آزمودن مسیرهای شکستخورده و راهکارهای تکعاملی، پاسخی مناسب در جهت حل آن چالشها نیست. وی همچنین از تلاش برای تحقق «خانواده بزرگ ایران» سخن گفت و توضیح داد: «حرکت در مسیر برداشتن دیوارهای میان دولت و مردم را ادامه میدهم تا خانواده بزرگ ایران محقق شود و با نقشآفرینی حلقههای میانی زمینه برای ورود فرزندان مردم و لشکر عظیم جوانان نخبه به عرصه اداره کشور با هدف انقلاب در سازوکارها و تحول در مدل حکمرانی را فراهم کنم تا دولتی مکتبی و عملگرا تشکیل شود. در گام دوم انقلاب اسلامی و در این دولت با حفظ آرمانهای انقلاب از طریق به میدان آوردن گسترده مردم بر حل مسائل اساسی آنان تمرکز خواهم کرد.»
تشکیل دولت «خانواده»
به نظر میرسد نقطه ثقل وعدههای انتخاباتی قاضیزاده هاشمی حول محور «خانواده» میچرخد چرا که وی در بخشی از سخنان خود پس از ثبتنام به عنوان کاندیدا از تشکیل «دولت خانواده» سخن گفته و تاکید کرده بود: «باید توجه داشت که این انقلاب و تحول سازوکاری از مسیر رشد همهجانبه خانوادههای ایرانی محقق خواهد شد. یعنی دولت مردم، خود را بر مدار خانواده تنظیم خواهد کرد تا پدر خانواده دغدغه معیشت، مادر خانواده دغدغه آینده فرزندان، پسر خانواده دغدغه اشتغال و سربازی و دختر خانواده دغدغه ازدواج و نقشآفرینی اجتماعی نداشته باشد. دولت خانواده به خانواده بزرگ ایران متعهد میشود که تمام تلاش خود را به کارگیرد تا با همراهی آنان در یک دوره چهارساله، تورم تکرقمی، رفع فقر مطلق، رشد اقتصادی ۶ تا ۸ درصدی، افزایش دوبرابری امید به آینده و کاهش محسوس آسیبهای اجتماعی را محقق سازد.»
محمدباقر قالیباف
محمدباقر قالیباف، ۶۳ ساله و در خراسان رضوی به دنیا آمده است. وی فارغ التحصیل دکترای رشته جغرافیای سیاسی است. او که سابقه حضور در جبهه طی هشت سال دفاعمقدس را داراست، در اوایل جنگ به عضویت سپاه پاسداران در آمد و سابقه فرماندهی گردان و تیپ در جبهه جنگ تحمیلی را دارد. پس از پایان یافتن جنگ ایران و عراق وی به عنوان فرمانده قرارگاه نجف و سپس جانشین نیروی مقاومت بسیج و سپس فرمانده قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا(ص) و فرماندهی نیروی هوایی سپاه پاسداران منصوب شد. قالیباف از سال ۷۹ برای حدود پنج سال فرماندهی نیروی انتظامی را برعهده گرفت که ازجمله اقدامات وی در این دوران راهاندازی پلیس ۱۱۰ و دفاتر پلیس+ ۱۰ بود. پس از آن اما وی از شهریور ۸۴ و پس از محمود احمدینژاد برای مدت ۱۲ سال چهل و سومین شهردار تهران بود.
تلاش برای ریاست بر «دولت» از دهه۸۰
میتوان گفت محمدباقر قالیباف از دهه۸۰ در تلاش برای ورود به پاستور بهعنوان رئیس دولت بوده است و مشخصا استارت این کار را با کاندیدا شدن در نهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری زد اما نتوانست حداکثر آرا را کسب کند.او در دهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری شرکت نکرد، برای یازدهمین دوره کاندیدا شد اما پس از حسن روحانی در رتبه دوم کسب آرای مردمی قرار گرفت. در دوازدهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری اما بهرغم نامزدشدن، به نفع سیدابراهیم رئیسی کنار کشید. وی اما سال ۱۳۹۹ با شرکت در یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی توانست با کسب بالغبر یکمیلیون رای بهعنوان نفر اول از حوزه انتخابیه تهران وارد مجلس و پس از علی لاریجانی بهعنوان ششمین رئیس مجلس انتخاب شود. او که در هر چهار سال دوره یازدهم رئیس مجلس بود، با شرکت درانتخابات اسفند۱۴۰۲مجلس شورای اسلامی مجددا با کسب حدود ۴۴۷هزار رای وارد مجلس دوازدهم شدوهماکنون رئیس اجلاسیه اول مجلس دوازدهم ونامزدچهاردهمین دورهانتخاباتریاستجمهوری است.درحالی گمانهزنیها درباره کاندیدا شدن ونشدن محمدباقر قالیباف برای انتخابات ریاستجمهوری که بهتازگی برصندلی ریاست مجلس دوزادهم تکیه زده است دررفتوبرگشت بود که نهایتا وی۱۴خرداد سالجاری باحضور دروزارت کشور ثبتنام خود را نهایی کرد.
عدم تکرار سوءمدیریت دهه ۹۰
به نظر میرسد رفع مشکلات معیشتی و اقتصادی مهمترین وعده انتخاباتی قالیباف محسوب میشود، چراکه وی پس از ثبتنام به عنوان کاندیدا در جمع خبرنگاران تاکید کرد: «پا به عرصه انتخابات گذاشتم که برای حل مسائل و مشکلات مردم با تمام وجود تلاش کنم تا دوره دیگری از رکود و سوءمدیریت همانند وضعیت دهه ۹۰ در کشور حاکم نشود.»
مصطفی پورمحمدی
حجتالاسلام مصطفی پورمحمدی، ۶۵ساله، روحانی، سیاستمدار، دبیرعالی جامعه روحانیت مبارز و اصالتا اهل شهر رفسنجان اما بزرگشده در استان قم است. وی تحصیلات خود را تا بالاترین سطح حوزه علمیه یعنی سطح ۴ به پایان رسانده و مولف چند جلد کتاب در زمینه حقوق و اندیشه سیاسی در اسلام است. از دیگر سوابق علمی حجتالاسلام پورمحمدی که هماکنون مدرس دانشگاه امام صادق(ع) است، میتوان به مقالات علمی نگاشتهشده توسط وی در زمینه سیاست و حکومت دینی در اسلام اشاره کرد. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی کار خود را بهعنوان دادستان انقلاب اسلامی آغاز کرد و از اوایل دهه ۶۰ به بعد در کارنامه حرفهای خود سابقه حضور در مناصب مهمی از جمله ریاست بر بخش اطلاعات خارجی وزارت اطلاعات، معاون و جانشین وزیر اطلاعات، قائممقام وزیر اطلاعات و عضو و رئیس هیات امنای مرکز اسناد انقلاب اسلامی را داشته است.
وزارت پورمحمدی در دولتهای نهم و یازدهم
حجتالاسلام مصطفی پورمحمدی از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۷ در دولت نهم وزیر کشور، از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ رئیس سازمان بازرسی کل کشور و از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ در دولت یازدهم وزیر دادگستری بود.
دولت «قرار» تشکیل میدهم
آخرینبار حجتالاسلام پورمحمدی ۱۴ خرداد و پس از ثبتنام کاندیداتوری خود برای انتخابات چهاردهمین دوره ریاستجمهوری در وزارت کشور وعده داده بود که در صورت تایید صلاحیت و کسب حداکثر آرا از سوی مردم، دولت «قرار» با اولویت عدالت، ثروت و قدرت تشکیل میدهد. وی همچنین با اشاره به سوابق بلندبالای خود در جمهوری اسلامی توضیح داده بود: «جوانی و میانسالی خود را در مسئولیتهای سخت، اثرگذار و پرچالشی گذراندهام. ما سرشار از آرزوهای بالابلند بودیم، اما امروز در جایی که میخواستیم، نیستیم. بیگمان گامهای بلندی برداشتیم و دستاوردهای انکارناپذیری داریم اما ناکامیها و کاستیهای آزاردهنده نیز کم نبوده است.»به زعم پورمحمدی او صرفا «از دور دستی بر آتش» نداشته و بیخبر از ظرفیتهای این سرزمین نیست. وی در همین رابطه توضیح داده بود: «من فرازوفرودهای سیاستگذاری کشور را میشناسم و در ۴۵ سال گذشته با مسائل پیدا و رازهای پنهان و مشکلات خرد و کلان داخلی و خارجی آشنا شدهام. من به توان جوانان و زنان کشورم و نیز هوش مصنوعی باور عمیق دارم. نباید نگرانیهای مردم را نادیده گرفت. یقین دارم میتوانستیم در شرایطی بسیار بهتر از این باشیم؛ از این جهت اندوهگین هستم. نام دولت خود را «دولت قرار» و اولویتهای آن را عدالت، ثروت و قدرت قرار دادم و قرار من با مردم تحقق این سه اولویت کلیدی است.»
مسعود پزشکیان
مسعود پزشکیان، ۷۰ ساله، پزشک و سیاستمدار اهل آذربایجان غربی و دارای تحصیلات فوقتخصص جراحی قلب از دانشگاه علوم پزشکی ایران است. وی از ابتدای دهه ۸۰ به مدت چهار سال یعنی از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۴ در دولت هشتم به ریاست سیدمحمد خاتمی، وزیر بهداشت بود اما از سال ۱۳۸۷ به بعد وارد خانه ملت شد و از آن زمان تاکنون حدود ۱۷ سال یعنی از دوره هشتم تا دوازدهم مجلس شورای اسلامی بهطور متوالی نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو بوده است.پزشکیان البته در مجلس دهم به ریاست علی لاریجانی نیز در هر چهار اجلاسیه جزو هیاترئیسه و نایبرئیس اول مجلس شورای اسلامی بوده است. پزشکیان پیشتر درسال۱۳۹۲ و برای یازدهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری ثبتنام کرد اما انصراف داد، همچنین گرچه او در انتخابات ریاستجمهوری قبل یعنی انتخابات سیزدهمین دوره ریاستجمهوری در سال ۱۴۰۰ نیز ثبتنام کرده بود اما از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد.
اصلاحطلبم، اما از هر اصولگرایی، اصولگراتر هستم
مسعود پزشکیان به زعم خودشگرچه اصلاحطلب است اما«ازهراصولگرایی،اصولگراتر» است.وی اسفندماه۱۴۰۲ و در تبوتاب انتخابات دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی بهعنوان نامزد این دوره از مجلس بیان کرده بود: «ادعا میکنم اصلاحطلبم اما از هر اصولگرایی، اصولگراتر هستم و محکمتر از اوایل انقلاب و هر فرد مدعی تاکنون جدی بر سر اصولم ایستادهام؛ برای اجرای سیاستهای کلی رهبر معظم انقلاب حتما باید در نگاه، علم و رفتارمان، تغییر ایجاد کنیم.»آخرین جملات رسمی وی در جمع نمایندگان رسانهها و مطبوعات مربوط به ۱۲خرداد و حضورش در وزارت کشور برای ثبتنام در چهاردهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری میشود که به همراه دخترش در مقابل دوربین رسانهها حاضر شد. طبق آنچه پزشکیان همان روز اعلام کرد، تنها برای شکلگیری مشارکت پرشور وارد عرصه انتخابات چهاردهمین دوره ریاستجمهوری شده است. وی در بخشی از سخنان خود در روز ثبتنام کاندیداتوریاش توضیح داده بود: «مشکل ما این است که آنچه سیاستهای کلی مقام معظم رهبری و قانون برنامه است را کنار میگذاریم. باید در داخل کشور وحدت و انسجام بین تمام گروهها و جناحها ایجاد شود. باید بپذیریم کسانی که در این مملکت زندگی میکنند، براساس توان، مهارت، تجربه و علمی که دارند باید جایگاهها را در اختیار بگیرند، نه بر اساس حزب، گروه و جناح. باید در داخل کشور وحدت و انسجام میان تمام گروهها و جناحها بر اساس تقوا ایجاد شود. تقوا یعنی حرکت بدون خطا در اقتصاد، صنعت، کشاورزی و فرهنگ. برای حل مشکلات کشور باید به عالمان، دانشمندان و انسانهای توانمند متکی شویم. باید وحدت و انسجام داشته باشیم و با هم در مسیر اهداف و سیاستها قدم برداریم.» پزشکیان در اظهارات خود روی این امر تاکید داشت که «کاری که باید ما و مجریان کشور انجام دهیم، ارائه حرفهای جدید یا راهحلهای جدید نیست، بلکه مشکل ما این است که آنچه سیاستهای کلی ابلاغی رهبر معظم انقلاب و قانون برنامه است را کنار میگذاریم و بعد از خودمان حرفهای جدید درمیآوریم» و بهطور کلی از پیگیری برای ایجاد فرصتهای برابر در همه زمینهها و تحقق عدالت و رفع تبعیض در دولت خود سخن گفت؛ کلیدواژههایی که به نظر میرسد میتوان آنها را در صدر وعدههای انتخاباتی وی قرار داد