سلبریتی و مساله حجاب

متاسفانه درباره قضیه گشت ارشاد ما شاهد دو برخورد سلیقه‌ای از سوی برخی مذهبی‌ها و سوپر انقلابی‌ها بودیم که هر دوی آنها بیشتر به گسترش نافرمانی‌های مدنی کمک کردند. 

مذهبی‌ها به‌جهت قالب‌های شعاری و افکار آرمانی مثل کمپین‌های «من محجبه‌ام اما با گشت ارشاد مخالفم» به تکمیل نقشه دشمن کمک کردند. سوپر انقلابی‌ها هم یا به‌دنبال رفتارهای قهری هستند و یا بدون ارائه هیچ راه‌حلی تنها با ذره‌بین خود عیوب را پیدا می‌کنند. 

اشکال کار این است که لایحه عفاف و حجاب را با دقت نمی‌خوانند و به کلی‌گویی درباره آن اکتفا می‌کنند. درصورتی‌که پشت این لایحه ساعت‌ها اتاق‌های فکر با متخصصین مختلف تشکیل شده و یکی از نکات برجسته آن هم برخورد قانونی با رفتارهای سازمان‌یافته برای کشف حجاب و جریان‌سازی‌های منفی سلبریتی‌ها اشاره کرد.  
 
چرا حجاب چالش شد؟

ما در ایران همواره بین پوشش و مدیریت اجتماعی این مساله توسط دولت‌ها چالش‌هایی را داشته‌ایم. حال چرا چالش؟ زیرا ما دارای نظامی از ایدئولوژی و مذهبی هستیم که بنابر آن قواعد اسلامی باید اجرا گردند. از طرف دیگر ما شاهد فرهنگ جهان گستر لیبرال دموکراسی هستیم که از دهه 70 به بعد وارد ایران شد. این فرهنگ دارای شاخصه‌های مدرنیته بود که در قالب ارز‌ش‌های مادی و اومانیستی در جامعه ما منتشر ‌شد. 

همین امر  یک چالش جدی با نظام اسلامی را به‌وجود آورد که مصداق اصلی آن حجاب بود و ما متاسفانه برنامه‌هایی برای درست اجرا شدن آن در ابتدای انقلاب اسلامی نداشتیم. این موضوع به چه چیزی بازمی‌گشت؟ سوالی که دکتر شادمانی در نشستی با عنوان «تشخص زن»  پاسخ آن را در فقدان تعریف درست از حجاب، کلی‌گویی مصوبات برای نهادها و رفتارهای سلیقه‌ای در اجرا شدن برخی سیاست‌های فرهنگی می‌دید. به تحلیل او این عوامل موجب سوءاستفاده دشمن از خلاهای موجود و تبدیل آن به یک «پاشنه آشیل برای نظام جمهوری اسلامی» بود که برای نمونه باید به اغتشاش‌های سال 1401 اشاره کرد. 

شادمانی، این اتفاقات را فقط از چشم دشمن نمی‌دید بلکه از برخی تحلیل‌های سطحی و ساده‌انگارانه برابر آن ابراز تاسف کرد و گفت: «برخی اتفاقات سال 1401 ‌را در حد یک روسری افتادن برداشت می‌کردند و حتی تا به امروز هم این نگاه‌ها در جریان هستند که به سه دسته تقسیم می‌شوند: 1) سلبریتی‌ها 2) مذهبی‌ها 3) انقلابی‌ها. ما روی نگرش دو گروه آخر تاکید داریم زیرا واکنش آنان بعد از تابستان 1401 و هم‌زمانی آن با هفته حجاب وعفاف به نفع دشمن قرار گرفت. به این‌ترتیب که دشمن شروع به ساخت کمپین‌هایی علیه حجاب کرد و هم‌زمان به انتشار فیلم‌هایی از گشت ارشاد با محوریت خشونت علیه زنان پرداخت. این فیلم‌ها گاها مربوط به سال‌های گذشته بود و تنها جهت تهییج اقشار مختلف به‌ویژه مذهبی‌ها منتشر می‌شد تا وجهه گشت ارشاد تخریب شود.»

وی در ادامه توضیح داد که:«با انتشار فیلم‌های گشت ارشاد، برخی از مذهبی‌ها تحت تاثیر آنان قرار گرفتند و با نگاهی ساده نسبت به این مساله شروع به ایجاد کمپین‌هایی با عنوان «من محجبه ام اما با گشت ارشاد مخالفم» کردند.  با این گفتمان دشمن از آن سو استفاده کرد و به‌طور کلی مساله حجاب را زیر سوال برد. امروز هم این طیف با آغاز طرح نور پلیس دوباره شروع به تولید گفتمان‌هایی کردند که این به نفع دشمن است و اصلا خوب نیست. طیف مذهبی منبع فکری جامعه هستند به‌این خاطر نباید جریان‌هایی را بسازند که برای دشمن کارآمد باشد. پس، باید مراقب انتقاد، نوع تولید پیام و زمان آن باشند تا جهت ضریب دادن به نقشه‌های دشمن قرار نگیرد و مفید برای فرهنگ عفاف و حجاب ما باشد. قشر مذهبی می‌تواند این سوال را از خود بپرسد که با تولید گفتمان انتقادی خود توانسته است اقتدار پلیس را حفظ کند یا به آن ضربه وارد کرده است.». 

شادمانی در ادامه به تشریح اقدامات سوپر انقلابی‌ها پرداخت که رهبر انقلاب نیز روی این واژه تاکید داشتند: «افرادی بدون درک از مبانی و قواعد اسلامی،  صرفا با یک ذره‌بین دنبال عیب و مشکل از جامعه اسلامی هستند و اصلا هم برای مشکلات راه‌حل ارائه نمی‌دهند. آنان برای مساله حجاب، رفتار قهری را صرفا درست می‌دانند درصورتی‌که این موضوع دارای چند بُعد است. از این لحاظ من نه راه‌حل گفتمان انتقادی برخی مذهبی‌ها را قبول دارم که رفتاری انتزاعی با شعارهای آرمانی دارند و از بسترسازی‌های مناسب، جهت کاهش این ناهنجاری‌های اجتماعی جلوگیری و یک تصویرسازی منفی نسبت به پلیس ایجاد کردند. و نه راه‌حل سوپر انقلابی‌ها را به‌خاطر تاکید بر رفتار قهری قبول ندارم چراکه متاسفانه این افراد هم اکنون مشغول فضاسازی علیه لایحه حجاب و عفاف هستند.». وی راه‌حل حاضر را در اجرایی شدن لایحه حجاب و عفاف می‌بیند.  
ستون

چرا لایحه عفاف و حجاب باید قانون شود؟

شادمانی، کارشناس امور زنان: از جمله نقاط قوت لایحه حجاب و عفاف را میتوان به برخورد قانونی با رفتارهای سازمان‌یافته افراد برای کشف حجاب و جریان‌سازی‌های منفی سلبریتی‌ها اشاره کرد. من خودم موافق گشت ارشاد و این لایحه هستم چون در آن شاهد قاعده‌مندسازی رفتار گشت ارشاد مقابل سازمان‌ها و سلبریتی‌ها هستیم و برای آنان برنامه و ضمانت اجرا گذاشته‌اند. حتی در لایحه از نهادها و سازمان ذی ربط مربوط به حجاب مثل وزارت ارشاد یا صداوسیما تحویل گزارش سالیانه خواسته شده تا میزان پیشرفت آنان ارزیابی شود. بنابراین من در این لایحه گشت ارشاد را فقط برای مردم نمی‌بینم بلکه ضابطه‌مند برای همه به‌ویژه سلبریتی و هنرمند مشاهده می‌کنم. زیرا تاقبل از آن یک خلا قانونی برابر ناهنجاری‌های اجتماعی‌‌شان داشتیم. 

یک سر این خلا قانونی ناشی از تریبون رسانه‌ای سلبریتی‌ها در شبکه‌های اجتماعی است که توانایی جریان‌سازی در جامعه را داشتند. نمونه این موضوع در زمان اعتراضات سال 1401 است. آنان بدون حجاب در معابر عمومی حاضر می‌شدند که خود به گسترش نافرمانی‌های مدنی کمک می‌کرد. در آن زمان به‌دلیل خلا قانونی برخورد جدی و محکمی با سلبریتی‌های خاطی صورت نگرفت و همین عامل سبب گلایه عامه مردم می‌شد که چرا فقط با ما برخورد می‌کنید اما اکنون با این لایحه می‌توان دیگر حرفی زد. از طرفی، ما اقدام قانونی مناسبی هم برای برخورد با رفتارهای سازمان‌یافته علیه حجاب نداشتیم ولی در لایحه امروز چگونگی رفتار با این امور پیش‌بینی شده است البته این لایحه هم‌چنان جای کار دارد اما این‌که ما بیاییم رفتاری علیه آن بکنیم تا سیاستمداران در اتخاذ تصمیمات درست خود دچار تردید یا عقب نشینی بشوند، این رفتار ما اجازه به گسترش نافرمانی‌های مدنی است. 

این دوستان انتقاد دارند که در لایحه اصلا فراجا حذف شده و یا ما از حدود شرعی کوتاه آمدیم، چنین موضوعی اصلا صحت ندارد. از سوی دیگر آیا واقعا صرف بستن یک جریمه برای روسری برداشتن راه‌حل کفایت‌کننده‌ای است؟ این فرد آیا واقعا بادقت ریز لایحه حجاب را خوانده؟ حالا تصور کنید یک فرد متمول هر روز با کشف حجاب خود سه میلیون تومان جریمه شود اگر این رفتار به‌عنوان یک عمل سازمان‌یافته باشد، آن دیگر جرم است و همین موجب جلوگیری از جریان‌سازی یا هنجار شدن کشف حجاب می‌شود و این در لایحه است بنابراین، در لایحه حجاب و عفاف مجازات رفتارهای هنجارشکنانه پیش‌بینی شده و حتی در کنار آن به لزوم اجراسازی برنامه‌های فرهنگی مثل فیلم‌ها یا رویدادها پرداخته‌اند.