تروریست‌ها علیه اقتصاد مَکُران

در ایران بسیاری از نواحی مرزی استان سیستان و بلوچستان به دلیل نداشتن امکاناتی مانند انرژی و همچنین همسایگان شرقی کشور که در مسیر توسعه قرار ندارند، باعث شده سکونت در این مناطق رشد زیادی نداشته باشد. از سوی دیگر شاهد چالش اشتغال در این زمینه هستیم و مهاجرت از این استان به استان‌های دیگر زیاد است اما چند سالی است که توجه به این منطقه در دستور کار مقامات کشور قرار گرفته. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در این‌باره تاکیداتی داشتند که توسعه اقتصاد دریا محور یکی از آنهاست. در این باره گزارشی تهیه کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید. 

توسعه سواحل مَکُران بار‌ها در صحبت‌های رهبر معظم انقلاب به عنوان نقطه اتصال کریدور شمال- جنوب مورد تاکید قرار گرفته و این بدان معناست که اهمیت استراتژیک بالایی برای کشور دارد. از این رو طبق اولویت‌های برنامه هفتم توسعه و اقتصاد دریامحور، باید سالی یک درصد به سهم اقتصاد دریا از اقتصاد ملی اضافه شود، لازمه این اهداف سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها مانند بندرگاه، توسعه شبکه ریل، جاده و فرودگاه و همچنین سرمایه‌گذاری مشترک در سواحل مَکُران شامل منطقه جنوب‌شرق کشور است.بررسی سیستان و بلوچستان نشان می‌دهد ظرفیت‌های زیادی در این استان وجود دارد اما آن‌طور که انتظار می‌رفت، نتوانسته در مدار توسعه قرار بگیرد. این استان در مجاورت دریای عمان و در کریدور شرقی مسیر ارتباطی شبه‌قاره هند و شرق آسیا قرار دارد. از سوی دیگر بندر چابهار نیز به جهت برخورداری از موقعیت ممتاز در شرق تنگه هرمز و دریای عمان در مسیر خطوط اصلی کشتیرانی به آفریقا، آسیا و اروپا قرار گرفته و به عنوان کوتاه‌ترین راه ارتباطی و ترانزیتی کشور‌های آسیای میانه و افغانستان به بازار‌های خلیج‌فارس، شرق آفریقا و دیگر نقاط جهان مطرح است. نکته قابل‌توجه اینجاست که با وجود ارتباط با دو بندر گوادر در پاکستان و چابهار در ایران با داشتن موقعیت استراتژیک و مهم، قابلیت تبدیل شدن به دروازه شاهراه اقتصادی آسیای میانه کریدور تجاری شمال- جنوب را دارد.
 
منافع استراتژیک
بی‌تردید توسعه و عمران سواحل مَکُران برای ایران دارای منافع استراتژیک متعدد و مهمی از نظر اقتصادی، سیاسی و نظامی است. در طول تاریخ همواره قدرت‌های بیگانه به‌ویژه دشمنان ایران تمرکز و توجه خاصی به سواحل جنوب‌شرقی ایران، که در محدوده دریای مَکُران و پس کرانه‌های آن واقع شده، داشته و حذف و به دست آوردن منابع و منافع این منطقه یا جلوگیری از بهره‌برداری ایران از منابع و منافع آن، به عنوان یک راهکار کاربردی جهت مقابله احتمالی با ایران مطرح بوده است.
 
مانع بزرگ در مسیر توسعه 
اما سؤال اینجاست که تاکنون چه موانعی موجب شده تا استان سیستان و بلوچستان از روند توسعه جابماند؟ بر کسی پوشیده نیست که سیستان و بلوچستان در یک سال اخیر شاهد شهادت تعداد قابل‌توجهی از حافظان امنیت بوده است. متاسفانه عصر ۲۱ فروردین در حمله گروهک تروریستی جیش‌العدل به نیرو‌های انتظامی که در حین گشت‌زنی در شهر سیب و سوران برای تأمین امنیت مردم در شب عید فطر بودند، پنج نفر از دلاورمردان پلیس به شهادت رسیدند و عناصر تروریستی متواری شدند، ۱۵ فروردین هم عناصر وابسته به گروهک تکفیری‌تروریستی جیش‌العدل، حملاتی را علیه مقر‌های سپاه‌پاسداران انقلاب اسلامی و پلیس در شهر‌های راسک و چابهار در استان سیستان و بلوچستان در شرق کشور اجرا کردند که این حملات به شهادت ۱۵ نفر از نیرو‌های امنیتی منجر شد و همه مهاجمان تکفیری این حملات که تعدادشان ۱۸ نفر بود، به هلاکت رسیدند.
 
مانع‌گذاری برای توسعه
این گروهک تروریستی چند ماه قبل هم به پاسگاهی در شهرستان راسک حمله کرد و باعث شهادت ۱۱ نفر از نیرو‌های مدافع وطن شد. عامل موفقیت عملیات‌های این گروهک مربوط به ضعف امنیت ما نبوده، بیشتر به دلیل حمایت‌های پیدا و پنهان عوامل مختلف از جمله حمایت‌های مالی برخی کشور‌های مخالف ایران و حمایت‌های سرویس اطلاعات ارتش برخی از کشورهای همسایه است. در کنار کمک‌های خارجی به گروهک جیش‌العدل نباید از نقش تفرقه‌آمیز برخی سران در استان سیستان و بلوچستان، چون مولوی عبدالحمید و مولوی نقش‌بندی به‌سادگی گذر کرد. درحالی که توقع می‌رفت عبدالحمید با محکومیت این اقدام جنایتکارانه چابهار و راسک، مانع از آن شود که تروریست‌ها از هویت او برای توجیه جنایت‌شان بهره‌برداری کنند، او این کار را نکرده و حتی با دعوت به گفت‌وگو با تروریست‌ها، ابهامات دیگری را نیز در اذهان عمومی به‌وجود آورد. گروهک تروریستی جیش‌الظلم مهم‌ترین هدف خود برای دست زدن به اقدامات تروریستی در جنوب سیستان و بلوچستان را جلوگیری از اجرای طرح توسعه سواحل مَکُران اعلام کرد‌.
 
امنیت سیستان و بلوچستان 
اخیرا احمد وحیدی، وزیر کشور که در راستای بررسی کامل مسائل مهم به‌ویژه در بخش اقتصادی به این استان سفر کرده بود؛ گفت: «برنامه‌های بسیار خوبی برای پیشرفت و توسعه سیستان و بلوچستان در حال انجام است اما تروریست‌ها تلاش می‌کنند مانع ایجاد کنند. همچنین بررسی وضعیت امنیتی و حوادث اخیر در سیستان و بلوچستان در دستور کار است و تروریست‌ها همواره به دنبال جلوگیری از رشد و توسعه سیستان و بلوچستان هستند.»مناطق مرزی دو کشور افغانستان و پاکستان باتوجه به ویژگی‌های جغرافیای طبیعی و انسانی خود و نیز نظام قبیله‌ای حاکم بر این مناطق و عدم احاطه و تسلط کامل دولت‌های مرکزی بر این کشورها، به جایگاه و پناهگاه گروه‌های تروریستی تبدیل شده است و این مسأله همواره تبعات امنیتی زیادی را برای مناطق مرزی کشور‌های افغانستان، پاکستان و ایران به همراه داشته و اعمال تروریستی این گروه‌ها امنیت انسانی و ملی را در این کشور‌ها با چالش مواجه کرده است.استان سیستان و بلوچستان به‌خصوص منطقه آزاد چابهار به عنوان یکی از مهم‌ترین و استرتژیک‌ترین مناطق ایران به لحاظ اثرگذاری بر امنیت فضای ملی است و اساس قرار دادن آن به عنوان محور توسعه شرق، فرصت‌های ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک بسیار بالایی را در اختیار ایران قرار داده است. البته باید توجه کرد که دو مقوله مهم یعنی توسعه و امنیت، دارای ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر است. به گونه‌ای که حتی امنیت به عنوان مرحله مقدماتی روند توسعه به‌شمار می‌رود؛ از این رو آنچه باعث عملیات در چابهار و راسک شد، یکی از دلایل انتخاب جغرافیای عملیات، محدودیت جابه‌جایی در عملیات‌هاست. با این حال تروریست‌ها با اعلام هدف عملیات بر ضد طرح توسعه مَکُران که بخشی از آن مربوط به چابهار است، کوشیده‌اند نقطه‌ضعف عملیاتی خود را نقطه قوت خود نشان دهند. پاییز سال گذشته بود که دولت مصوبه ۱۳ بندی برای توسعه سواحل مَکُران را تصویب کرد. براساس این مصوبه وزارت امور اقتصادی و دارایی، دبیرخانه شورای توسعه سواحل مَکُران، صندوق توسعه ملی، سازمان برنامه وبودجه،وزارت راه وشهرسازی ووزارت نفت مکلف به انجام اقداماتی درزمینه سرمایه‌گذاری، تسریع در اجرای طرح‌های زیرساختی و مواصلاتی، تامین منابع، تامین گاز پروژه‌ها و شناسایی میادین نفت و گاز شدند.
 
ارتقای اقتدار ایران
بندر چابهار به جهت برخورداری از موقعیت ممتاز درشرق تنگه هرمز و دریای عمان در مسیر خطوط اصلی کشتیرانی به آفریقا، آسیا و اروپا قرار گرفته و به عنوان کوتاه‌ترین راه ارتباطی و ترانزیتی کشورهای آسیای میانه و افغانستان به بازارهای خلیج‌فارس، شرق آفریقا و دیگر نقاط جهان مطرح است که با وجود ارتباط با دو بندر گوادر در پاکستان و چابهار در ایران با داشتن موقعیت استراتژیک و مهم، قابلیت تبدیل شدن به دروازه شاهراه اقتصادی آسیای میانه کریدور تجاری شمال- جنوب را دارد.در سال ۱۳۸۷ برای اولین بار اهمیت منطقه مَکُران توسط رهبر معظم انقلاب مطرح شد، از آن زمان توسعه سواحل مَکُران همواره مطرح بوده و همه مسئولان هم به این موضوع پرداختند. سواحل مَکُران به دلیل موقعیت و ویژگی‌های استراتژیک آن از منظر ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی دارای اهمیت فراوانی است. در دولت سیزدهم مقرر شد آنچه که بر زمین مانده از سر گرفته شود، از این رو توسعه سواحل مَکُران از نظر نقش و کارکرد ملی و به ‌عنوان یک ابرپروژه مطرح‌شده و این موضوع در دستور کار دولت قرار گرفت به طوری‌که در بودجه ۱۴۰۲ ردیف اعتباری خاصی برای سازمان توسعه سواحل مَکُران پیش‌بینی شد. استان پهناور سیستان و بلوچستان در مسیر دو کریدور از سه کریدور ترانزیتی بزرگ دنیا قرار دارد که این امر منطقه مَکُران را به عنوان جاده ترانزیتی طرح توسعه جنوب‌شرق مطرح می‌کند. بدون تردید توسعه و عمران سواحل مَکُران برای جمهوری اسلامی ایران دارای منافع استراتژیک متعدد و مهمی از نظر اقتصادی، سیاسی و نظامی است زیرا بارور کردن قابلیت‌های این سواحل مهم منجر به افزایش وزن و منزلت ژئوپلیتیکی ایران در سطح منطقه و حتی جهان می‌شود.