مسافران در ایستگاه سرگردانی

تقریبا همه مسئولان ناوگان حمل‌ونقل کشور می‌دانند که زمان‌های اوج مسافرت در طول سال چه موقع است و میزان تقاضا برای استفاده از قطار در روزهای پایانی هر سال افزایش پیدا می‌کند‌ اما باز هم خبری از برنامه‌ریزی و تأمین قطار به ‌اندازه مسافران پایان سال وجود ندارد. حدود دو هفته به پایان سال باقی مانده و مردمی که قصد استفاده از بلیت قطار را دارند، آن را تهیه کرده و بقیه مردم که در این ‌رقابت سنگین تهیه بلیت‌ عقب مانده‌اند در حال تکاپو برای دریافت بلیت از راه‌های دیگر هستند؛ مردمی که از آخرین روزهای بهمن خود را برای سفرهای پایان سال آماده کرده‌اند می‌دانند که قیمت بلیت‌های قطار به صورت آزاد در واپسین روزهای سال به دلیل تقاضای زیاد، بسیار گران می‌شود. جلال مختاری، سخنگوی شرکت راه‌آهن در خصوص قیمت و نحوه فروش بلیت قطار‌ها گفته قیمت بلیت قطار‌های نوروزی تغییر یا افزایشی نخواهد داشت و همانند اسفندماه نحوه فروش، اینترنتی خواهد بود. به‌طوری‌که در چهار ساعت ابتدایی، فروش کاملا اینترنتی و بعد از آن به‌صورت اینترنتی و حضوری خواهد بود اما بررسی‌های میدانی حاکی از آن است که قیمت‌های ارائه شده بسیار بیشتر از قبل شده و علت اصلی آن هم کمبود بلیت است!
یک جست‌وجوی ساده در سایت‌های آنلاین فروش بلیت نشان می‌دهد که در حال حاضر هم برای بسیاری از مقاصد گردشگری هیچ بلیت قطاری یافت نمی‌شود. مشابه این وضعیت را در ایام تعطیل دیگر در سال هم شاهد هستیم.درحالی‌که بیشتر مردم ترجیح می‌دهند با خودروهای شخصی به مسافرت بروند و به نظر می‌رسد متقاضی اصلی این نوع قطارها اغلب دانشجویان هستند، اما ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل، پاسخگویی به همین میزان اندک مسافرت با این ناوگان را ندارد؛ فعالان بخش حمل‌ونقل ریلی بر این باورند که توقف سرمایه‌گذاری برای تجهیز ناوگان حمل‌ونقل، نیاز به تزریق زیرساخت‌های نو و ایجاد ظرفیت جدید، عامل بروز مشکل در ایام تعطیلات است. 
   
تاثیر تحریم بر توسعه ناوگان ریلی
داریوش باقر جوان، مدیرکل حمل‌ونقل مسافر سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور، در توضیح این عقب‌ماندگی در حوزه حمل‌ونقل مسافران می‌گوید: «به دلیل تحریم‌ها، نزدیک به ۶ سال است که نتوانستیم ناوگان جدیدی را به مجموعه حمل‌ونقل کشور اضافه کنیم.» وی معتقد است: «در اکثر مسیرهای زمینی معمولا عرضه از تقاضا پیشی می‌گیرد و در تمام مقاطع این شرایط وجود دارد؛ اما در برخی‌ مسیرها در روزهای هفته ممکن است به‌نوعی مشکل برای پاسخ به تقاضا داشته باشیم.»از طرف دیگر محمد رجبی، مدیرعامل سابق شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا هم درباره دلیل کمبود بلیت قطار اظهار کرد: «در حال حاضر در کشور واگن قطار نداریم. چندین سال است که به ظرفیت ناوگان کشور اضافه نشده و این در حالی است که تقاضا برای سفر افزایش یافته است.» به اعتقاد رجبی حتی اگر تقاضا افزایش نیافته بود هم این میزان ناوگان، برای پاسخ‌دادن به تقاضاهای موجود کم‌ بود. هر تعداد واگنی که قبلا بوده است، اکنون باقی‌مانده و سرمایه‌گذاری جدید دراین‌رابطه انجام نشده است.»
 
مشکل اصلی از کجا ناشی می‌شود؟
به نظر می‌رسد در کشور ما برای سرمایه‌گذاری در بخش ریلی انگیزه و جاذبه کافی وجود ندارد؛ طبیعتا برای ساخت یک قطار حداقل ۱۰واگن لازم است که در خوش‌بینانه‌ترین حالت برای هرواگن ۴۰میلیارد تومان هزینه لازم است؛به‌عبارت‌دیگر برای ساخت یک قطار۱۰واگنی،رقمی حدود۴۰۰میلیاردتومان سرمایه لازم‌داردکه بازارهای جذاب موازی‌وهمچنین بازگشت سرمایه طولانی‌مدت باعث عدم رغبت سرمایه‌گذاران به این حوزه می‌شود؛ درچنین شرایطی تنها دولت می‌تواند به توسعه راه‌آهن کمک کند.

بلیت به میزان تقاضا نیست
ابوالقاسم سعیدی، کارشناس حوزه حمل و نقل ریلی دراین خصوص گفت: با وجود رشد جمعیت درسال‌های گذشته و رشد سفرهای مردمی، ظرفیت فعلی راه آهن نسبت به گذشته کمتر هم شده و این موضوع باعث شده که بلیت به اندازه تقاضا وجود نداشته باشد. از طرف دیگر بین دو شهر مبدا و مقصد قطار، چند ایستگاه وجود دارد که گاهی سهمیه‌هایی برای آنها اختصاص می‌یابد و از ظرفیت سفرهای مردمی کم می‌شود.سعیدی با اشاره به بالا رفتن قیمت واگن، بیان کرد: سال۱۳۶۰،واگن ۹میلیون تومان بود و الان چرخ واگن نزدیک ۴۰میلیون تومان است. البته ممکن است مسائل مدیریتی هم وجود داشته باشد که مزید بر علت می‌شود. ما پنج سال قبل حدود ۲۲۰۰واگن داشتیم که الان حدود۴۰۰تای آن کم شده واگر باهمین آهنگ جلوبرویم تعدادواگن‌ها کمترهم می‌شود.