«مسافری از گانورا» برای تکریم خانواده می‌آید

این انیمیشن علمی-تخیلی در راستای تکریم خانواده ساخته‌شده و سعی دارد با روایت داستان پسر معلولی که مشکلاتی با مادرش پیدا کرده، از امید و امیدواری بگوید. در گفت‌و‌‌گوی امروز جام جم با سید احمد علمدار، کارگردان انیمیشن مسافری از گانورا درباره این اثرنوع نگاه کارگردان و انتخاب گروه سنی مخاطبان صحبت شده که در ادامه می‌خوانید. 

ایده فیلمنامه «مسافری از گانورا» را براساس چه نیازی در کودکان و نوجوانان امروز انتخاب کردید و بیشتر چه گروه سنی مخاطب مدنظرتان بود؟
این انیمیشن سینمایی یک اثر علمی-تخیلی است که می‌توان گفت مخاطب رده سنی هفت سال به بالا را دربر می‌گیرد. یعنی کودکان و تا حدی نوجوانان. داستان این انیمیشن درباره پسری معلول است که مشکلاتی با مادرش پیدا کرده است. یک موجود فضایی که به‌واسطه سلسله اتفاقاتی به زمین آمده، وارد داستان می‌شود و اتفاقات هیجان‌انگیزی پس از آن رقم می‌خورد. پسر معلول داستان ما خیلی باهوش و زرنگ استس اما در طول داستان می‌بینیم که معلولیتش باعث از بین رفتن امید در او می‌شود طوری که او را از جریان اصلی زندگی‌اش باز می‌دارد. 

 پس پیامی که می‌خواستید به کودکان منتقل کنید، امیدواری بود؟
بله. با فکر کردن به گذشته و چرا و اما و اگر نباید آینده را نابود کرد. این پیام نه فقط برای کودکان بلکه برای بزرگسالان هم هست. ضمن این‌که در طراحی داستان سعی کردیم بزرگسالانی که کودکان‌شان را به سینما آورده‌اند هم بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. کاراکتر اصلی داستان باوجود این‌که در مقطعی قدرت راه رفتن هم پیدا می‌کند اما متوجه می‌شود چیزهایی در زندگی‌اش وجود داشته که از توانایی راه ‌رفتن برایش مهم‌تر بوده است. ما باید به دنبال رقم خوردن اتفاق خوب مبتنی بر امید 
در داستان‌ها و فیلم‌‌ها باشیم.
 
چرا یک کاراکتر معلول را به‌عنوان قهرمان داستان این انیمیشن انتخاب کردید؟
فیلمسازان و انیمیشن‌سازان معمولا یک داستان را براساس یک جرقه انتخاب می‌کنند. فارغ از این‌که داستان واقعی یا تخیلی است، قطعا یک جرقه واقعی داشته است. آنچه در این فیلم تخیلی به آن پرداخته‌ایم هم براساس یک ماجرای واقعی بوده است. این ماجرا مربوط به پسر معلولی بود که متوجه می‌شود مادرش در اتفاقی که برایش رخ داده، ناخواسته مقصر معلولیت او بوده است. او به همین دلیل تا سال‌ها با مادرش صحبت نمی‌کرد و ما ایده اصلی داستان را از موقعیت همین پسر و اختلاف با مادرش گرفتیم.
 
برای بیان این داستان نمی‌توانستید قالب فیلم را انتخاب کنید؟
تخیل کودکان با انیمیشن قوی‌تر می‌شود و ما می‌خواستیم قدرت تخیل را در کودکان و نوجوانان افزایش دهیم. مثلا خیلی دلچسب نیست در فیلم شخصیتی فضایی را وارد کرد. البته این کار قبلا در سینمای ایران انجام شده اما نتیجه کار خیلی جالب نمی‌شود. چون باید شخصیت فضایی را در قالب عروسک ساخت که در نهایت باز هم بچه‌ها نمی‌توانند با این عروسکی که به فضای انسان‌های حقیقی فیلم اضافه شده، ارتباط برقرار کنند. در انیمیشن اما، به‌راحتی هر کاری می‌توان کرد. کمااین‌که تا به امروز بازخورد کودکان از تماشای انیمیشن مسافری از گانورا عالی بوده. بعد از اکران در سالن‌های جشنواره بچه‌ها از من می‌پرسیدند؛ آیا واقعا سیاره گانورا وجود دارد؟ و من می‌گفتم نه، این سیاره ساخته ذهن و تخیل ماست. 
 
نام  مسافری از گانورا چه چیزی را تداعی می‌کند؟
«گانورا» را ما به عنوان نام یک سیاره در انیمیشن انتخاب کردیم. سیاره‌ای که شخصیت فضایی داستان از آنجا به زمین می‌آید. درواقع نمی‌خواستیم با گذاشتن نام‌هایی که از کلماتی چون «معلول»، «قهرمان» و... بهره می‌برد، جنبه‌ای زمینی به فیلم ببخشیم و دوست داشتیم داستان‌مان حالت ماورایی خود را حفظ کند. 
 
اساسا ساخت انیمیشن کار مشکل و هزینه‌بری است و از آنجا که اکثر امکانات در تهران متمرکز است، انجام این کار در دیگر شهرها بسیار سخت‌تر هم می‌شود.  از آنجا که این انیمیشن را در مشهد ساختید با چه چالش‌هایی مواجه بودید؟ 
بله، در پایتخت امکانات و نیروهای متخصص برای انیمیشن‌سازی بیشتر است. از عمده‌ترین چالش‌هایی که در طول سه سال ساخت این انیمیشن با آن مواجه بودیم، کمبود نیروهای متخصص بود که همگی به تهران یا خارج از ایران مهاجرت کرده بودند. هر چند امروز در خراسان‌رضوی شرکت‌های انیمیشن‌سازی متعددی فعال هستند. حتی برخی از این شرکت‌ها سفارش‌هایی از کشورهای دیگر هم دارند و یکی از این شرکت‌ها صرفا آثار مذهبی برای کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تولید می‌کند. از آنجا که تولید انیمیشن بسیار پرهزینه و زمانبر است، کمتر سرمایه‌گذاری ریسک ورود به این عرصه را می‌پذیرد. کمااین‌که انیمیشن ما هم با بودجه‌ای بسیار اندک ساخته شد و اگر به گذشته برمی‌گشتم تمام تلاشم را می‌کردم که بودجه بیشتری را برای آن فراهم کنم.
 
یعنی فکر می‌کنید اگر از انیمیشن‌سازی حمایت بیشتری شود، آنها به شکل جدی‌تر و در سطح وسیع‌تری مطرح می‌شوند؟ 
بله. در سال‌های اخیر انیمیشن‌هایی در ایران ساخته شده که چیزی از انیمیشن‌های خارجی کم ندارند و استقبال خوب مردم از آنها نشانگر آن است که انیمیشن خوب می‌تواند چرخ سینما را بچرخاند. ما هم به‌رغم تمام سختی‌ها و موانع، مسافری از گانورا را با بودجه شخصی شروع کردیم و بعد با کمک سرمایه‌گذاران و حوزه هنری آن را به اتمام رساندیم.
 
مخاطب امروز انیمیشن با آثار روز دنیا به‌راحتی ارتباط برقرار می‌کند و حتی انیمیشن‌های خارجی را بیشتر از داخلی دنبال می‌کند. شما به‌عنوان کارگردان مسافری از گانورا برای جذب مخاطب چه تمهیداتی انجام دادید؟
ساخت این کار سه سال و نگارش فیلمنامه هم به همین اندازه طول کشید. بازنویسی زیادی در مرحله فیلمنامه‌نویسی داشتیم، زیرا نگاه ما مخاطب‌محور بود. برای تولید انیمیشن باید به این نکته توجه داشت که بازار عرضه ما فقط داخل کشور نیست. ما هم طوری انیمیشن‌مان را طراحی کردیم که در خارج از ایران هم پتانسیل فروش داشته باشد. مثلا طراحی لباس‌ها در این انیمیشن فولکلور محلی و کاملا باورپذیر است. یکی از شخصیت‌های اصلی را هم مهاجری افغانستانی انتخاب کردیم که معمولا کمتر در فیلم‌ها به آنها پرداخته‌ می‌شود. به بهانه حضور این کاراکتر به ماجرای نگاه‌های قومیتی برخی افراد هم پرداخته‌ایم و آن را نقد کرده‌ایم. کشمکش‌هایی میان کاراکترهای فیلم از این منظر وجود دارد اما پیام اصلی این است که انسان‌ها را باید یکدست نگاه و قضاوت کرد.
 
یعنی معتقد هستید انیمیشن مسافری از گانورا قابل نمایش و رقابت در عرصه جهانی است؟
بله. این انیمیشن با تکنیک سه‌بعدی ساخته شده است. مخاطبان ایرانی معمولا علاقه‌مند به انیمیشن‌های سه‌بعدی هستند و ارتباط بهتری با این آثار نسبت به انیمیشن‌های دوبعدی برقرار می‌کنند. شرکت ما هم همواره آثار سه‌بعدی تولید می‌کند. البته ادعای این را نداریم که انیمیشن‌مان به لحاظ کیفیت در حد کمپانی‌هایی مثل والت‌دیزنی، پیکسار  و ... است اما از نظر محتوایی حتی از آنها جلوتر هم هستیم. کلا به لحاظ کیفی هم انیمیشن‌سازی در ایران روزبه‌روز در حال پیشرفت است. به‌عنوان‌مثال در انیمیشن «بچه‌زرنگ» شما صحنه‌هایی را می‌بینید که تشخیص این‌که این صحنه‌ها در ایران ساخته شده یا خارج از ایران مشکل است.

با توجه به انواع و اقسام انیمیشن‌های خارجی چه هدف و تصوری از مخاطب کودک ایرانی داشتید و تا چه اندازه سعی کردید داستانی متفاوت و ایرانی برای مخاطب بسازید؟
یکی از عمده‌ترین چالش‌های خانواده‌های ایرانی مسأله شکاف نسل‌هاست. همان‌طور که گفتم شخصیت اصلی داستان کودک معلولی است که با مادر و پدرش دچار چالش‌هایی است. ما هم در این انیمیشن سعی کردیم جایگاه والای خانواده را به کودکان یادآوری کنیم. خیلی از جوانان و نوجوانان نسل امروز با پدران و مادران خود اختلافاتی از این جنس دارند. شکاف بین نسل جدید با والدین، مشکلاتی را در جامعه ما به‌وجود آورده و باعث فاصله‌گرفتن جوان‌ترها از ایده‌آل‌های پدران و مادران‌شان شده است. ما هم سعی کردیم در قالب این داستان به این موضوع هم بپردازیم.

در آرزوی رونق سینمای کودک 

یک جشنواره بین‌المللی به آثار متعدد داخلی و خارجی نیاز دارد، چراکه حضور آثار خارجی در جشنواره‌های داخلی باعث ارتقای بعد بین‌المللی آن می‌شود. متاسفانه در این دوره از جشنواره بعضا آثاری دیده شد که اصلا کار کودک محسوب نمی‌شود و انگار بیشتر برای بزرگسالان ساخته شده! در دهه‌های۶۰ و۷۰ فیلم‌های کودکی مثل پاتال و آرزوهای کوچک، سفر جادویی، گربه آوازخوان و ... ماجرا حول بچه‌ها شکل می‌گرفت و به قدری عمیق ساخته می‌شد که بچه‌ها را باتوانمندی‌های شخصی‌شان آشنا می‌کرد. در جشنواره امسال هم کار خوب زیاد بود، اما امیدوارم در سال‌های آینده آثاری ساخته شود که به مخاطب کودک‌ونوجوان توجه بیشتری شود. همچنین تبلیغات مفصل‌تری از برگزاری آن در سطح کشور شود. چون این‌طور که من می‌بینم هنوز خیلی‌ها نمی‌دانند این جشنواره در اصفهان در حال برگزاری است. ضمن این‌که در ایام برگزاری جشنواره در اصفهان اگر اکران‌های مردمی فیلم کودک رایگان شود به رونق هرچه‌بیشتر جشنواره کمک می‌کند. الان بچه‌ها باید برای تماشای فیلم‌های خودشان آن‌هم در این ایام بلیت بخرند. به نظرم بهتر است کاری کنیم که سالن‌ها حداقل دراین زمان کاملا پرشوند.