در گفتگو با یک صاحبنظر مسائل منطقه مطرح شد
شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که بخواهید زمین یا باغچه سوخته‌ای را هرس و سر‌سبز کنید، پس برایتان مسجل است که این آبادانی نیازمند گذر زمان است و میزان خسارت وارد شده به زمین، زمان بازسازی را مشخص می‌کند؛ مثلا برای احیای اقتصاد ورشکسته‌ای که میراث هشت‌ساله دولت تدبیر و امید و به باد دادن سرمایه‌های مادی و معنوی کشور است، نمی‌توان از دولتمردان مستقر انتظار معجزه داشت تا با طرفه‌العینی بر مشکلات فائق بیایند. دولت سیزدهم با اقدامات انقلابی در حوزه سیاست خارجی و عضویت در پیمان‌های بین‌المللی، گامی مؤثر برای ارتقای جایگاه سیاسی کشورمان برداشته است تا با معرفی ظرفیت‌های بالقوه کشورمان، مقدمات همگرایی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را فراهم کند و در گام بعد به استخراج دستاوردهای اقتصادی این تعاملات دیپلماتیک بپردازد چرا که تحقق موضوعات طرح شده در اجلاس‌های بین‌المللی نیازمند زیرساخت‌ها و هماهنگی‌های تناوبی بوده و در کوتاه‌مدت قابل تحقق نیست.
دوم شهریور بود که دولت سیزدهم دو ساله شد و بدون هیاهو در دستاوردسازی، در یکی دیگر از میدان‌های دیپلماتیک خوش درخشید و عضو اجلاسی شد که به استقبال نظام چند‌قطبی می‌رود تا به این ترتیب نقش ایران اسلامی را در نظم جدید بین‌المللی تبیین کند.
خود کدخدا هم فکر نمی‌کرد دولت نوپای مردمی در این مدت کوتاه بتواند از سیاست متزلزل حاکم بر کشور که همه امورات خود را به تضمین آمریکا گره زده بود، رها شده و تدبیری برای گسترش مناسبات جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها اتخاذ کند، چه برسد به اعوان و انصار دولت تدبیر و امید که خود را متخصص و زبان‌بلد می‌دانستند و با ابزار مذاکره، از هشت سال فرصت‌های دیگری که می‌توانست نصیب کشور شده و زندگی مردم را بهبود بخشد غافل شدند و تلخکامی ناشی از اعتماد به آمریکا و اروپا را به کام ملتی ریختند که ظالمانه‌ترین تحریم‌ها را ازسوی کدخدا متحمل شد و فرصت‌های پیش آمده برای رشد کشور در حوزه هسته‌ای و موشکی را به‌دلیل خوشبینی آقایان باخت.
مانع‌زدایی در مسیر توسعه همه‌جانبه، روابط با کشورهای همسایه و عضو اوراسیا، توجه به ظرفیت‌های منطقه‌ای و تلاش برای پایان دادن به مناقشات منطقه‌ای، برنامه‌ریزی برای تقویت پیمان‌های چندجانبه، مشارکت فعال در عرصه‌های جهانی و بین‌المللی از‌جمله برنامه‌های دولت سیزدهم در حوزه خارجی بود تا با تدوین برنامه‌هایی در این زمینه، منافع کشور در عرصه میدان و دیپلماسی را تامین و راهکاری برای برون‌رفت از مشکلات ناشی از تمرکز بر اروپا و آمریکا اتخاذ کند.
حالا با چرخش ۱۸۰ درجه‌ای در حوزه دپپلماسی کشور، بیشتر این وعده‌ها به بار نشسته است و می‌توانیم سرمان را بالا بگیریم و به رشد سیاسی و اقتصادی کشورمان در آینده‌ای نزدیک خوشبین باشیم؛ عضویت در شانگهای که یک گام رو به جلو در این‌خصوص بود. عضویت در این پیمان از جنبه اقتصادی مزایای زیادی را برای اعضای خود به‌دنبال دارد که از‌جمله آنها می‌توان به مدیریت و هماهنگی زنجیره تولید تا مصرف اشاره کرد؛ اتفاقی که پس از تحریم‌های روسیه توسط غرب رخ داد و روسیه و ایران توانستند بازار مصرف مشتریان خود را بر این اساس ساماندهی کنند و از یک‌سو صادرات نفت، گاز و انرژی روسیه به هند و ازسوی دیگر صادرات نفت ایران به چین افزایش پیدا کرد. اعضای شانگهای در زمینه همکاری انرژی نیز مکمل خوبی برای یکدیگر محسوب می‌شوند چرا که از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان، دارندگان و مصرف‌کنندگان انرژی هستند و به‌عنوان مهم‌ترین مسیرهای انتقالی انرژی از این ظرفیت برخوردارند که اقداماتی را به‌منظور تغییر یا اصلاح موازنه قوای کنونی جهان شروع کنند؛ موضوعی که با پیوستن ایران به این پیمان تسریع می‌شود. علاوه بر این حضور در این پیمان منطقه‌ای گام مؤثری در جهت تامین امنیت و رویارویی با خطرات احتمالی ناتو و همگرایی منطقه‌ای است و قدرت و قوت دو‌چندانی را به ساز‌و‌کار دیپلماسی بازدارنده می‌بخشد.
توافق با ایران و عربستان نیز در راستای دیپلماسی همسایگی صورت گرفت و منافع حاصل از آن نه تنها نصیب دو کشور شده بلکه منطقه غرب اسیا را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد که تشریح آن در این مقال نمی‌گنجد و دستاوردهای این حوزه را پیش از این تبیین کردیم. آزادسازی منابع ارزی بلوک شده را نیز باید به پرونده پربار سیاست خارجی کشور که در ماه اخیر رخ داد بیفزاییم اقدامی که با حفظ چارچوب عزت، حکمت و مصلحت صورت گرفت و گشایش های حاصل از آن منافع اقتصادی قابل ملاحظه‌ای را برای کشور دارد.
عضویت در اجلاس بریکس هم در خلال پانزدهمین گردهمایی اعضای آن که با حضور سیدابراهیم رئیسی انجام شد، خبر خوب این روزهاست که نوید روزهای روشن را می‌دهد تا با اتکا به ظرفیت‌های داخلی و پیمان‌های بین‌المللی شرق و غرب بتوانیم اثرات تحریمی را کمرنگ کرده و به اقتصاد نیمه جان کشورمان، رونق بخشیده و به مشکلات معیشتی مردم که هر روز عیان‌تر می‌شود، پایان دهیم. ورای منافع اقتصادی حاصله از این توافقات که دستیابی به آن زمان‌بر و نیازمند تشریفات دیپلماتیک است اما نقش‌آفرینی هدفمند و پویای سیاست خارجی شرایطی را فراهم کرد که دنیا به پذیرش ایران قوی به عنوان یک قدرت تاثیرگذار در مناسبات بین‌المللی روی خوش نشان دهد و نقشه‌های منزوی کردن تهران نقش بر آب شود. در اهمیت پیمان بریکس همین بس که این گروه یک‌چهارم تولید ناخالص ملی و حدود یک‌سوم خاک جهان را در اختیار دارد و عضویت ایران در این گروه می‌تواند پیامدهای مثبتی به همراه داشته باشد که از جمله آنها می‌توان به مقابله و خنثی کردن فشارهای تحریمی و دسترسی ایران به یک بازار گسترده اقتصادی اشاره کرد؛ این عضویت علاوه بر ساماندهی حوزه صادرات و واردات، کمک شایانی به رفع نیازهای ما در تامین امکانات تکنولوژیکی در صنعت و اقتصاد می‌کند. درحال حاضر دو کشور از پنج کشور اصلی بریکس، عضو دائم شورای امنیت هستند و اضافه شدن ایران به این گروه که متشکل از قدرت‌های بزرگ است، بر اثرگذاری جهانی آن و تحقق دستاوردهایش کمک می‌کند کما این‌که میزان تولید ناخالص اعضای بریکس از کشورهای جی۷ پیشی گرفته است.
مقاومت چند ده ساله ایران مقابل تحریم‌های آمریکا و کشورهای غربی و تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری در خصوص حذف دلار از چرخه اقتصاد، موضوع حائز اهمیت دیگری است که به عضویت جمهوری اسلامی ایران در بریکس ضریب می‌دهد. بی‌شک پیروی از این سیاست که در چین، روسیه و هند آغاز شده می‌تواند به ارتباط مالی نزدیک کشورهای عضو بریکس سرعت بخشیده و منجر به انحطاط اقتصادی آمریکا شود چرا که حاکمیت دلار در تجارت، تبدیل به دستاویزی برای آمریکا شده است تا با اتکا به آن مسیر سرکوب اقتصادی کشورهای دیگر را طی کرده و به هژمونی خود اعتبار دهد. برخورداری گروه بریکس از بدلی به نام «بانک توسعه نوین» می‌تواند موانع مرتبط با سوئیفت را برطرف کرده و گشایش‌های مالی و بانکی زیادی نصیب کشورمان کند. پیش‌شرط‌های عینی شدن دستاورد اما دستیابی به همه این منافع پیش‌شرط‌هایی دارد که دولت باید توجه ویژه‌ای هم به این بخش‌ها داشته باشد؛ مساله نخست این است که کشورهای عضو بریکس رقبایی استراتژیک هستند و در حال حاضر با توجه به مشترکات موجود تصمیم به ائتلاف با یکدیگر گرفته‌اند پس باید از تجربه‌های خسارت‌بار اعتماد به قدرت‌های بزرگ درس گرفته و منافع ملی خود را به هیچ یک از دولت‌ها گره نزنیم تا به اصطلاح از آن سوی بام نیفتم. مساله حائز اهمیت دیگر این است که همگی شاهد تلاش شبانه‌روزی مسئولان برای حل مشکلات جاری کشور هستند اما تعمیق ارتباط با همسایگان، تقویت مناسبات دیپلماتیک و پیوستن به پیمان‌های مهم بین‌المللی زمانی به نتیجه می‌رسد که اثرات ناشی از آن به حل مشکلات اقتصادی و معیشتی منجر شده و به قول معروف سر سفره مردم مشهود باشد تا موجب دلسردی مردم نشود.
بعد از عضویت ایران در بریکس وزیر خارجه در واکنش به این اتفاق تاکید کرد که موفقیت بزرگ برای پذیرش عضویت جمهوری اسلامی ایران در بریکس، علاوه بر تقویت چندجانبه‌گرایی، می‌تواند زمینه تعقیب اهداف و توسعه دیگر راهبردهای کلان دولت در اجرای دیپلماسی پویا را فراهم سازد و خروج غیرقانونی آمریکا از برجام، جنگ اوکراین و دیگر تحولات بین‌المللی اخیر به خوبی نشان داد که کارکرد ائتلاف‌های بین‌المللی سنتی گذشته است.
رئیس جمهور هم پس از بازگشت از سفر به آفریقای جنوبی و شرکت در پانزدهمین نشست بریکس گفت: دولت هرگز سیاست خارجی را زمینه‌ای برای مشاجرات جناحی تبدیل نخواهد کرد و آنچه برای ما اهمیت دارد، تضمین منافع کشور و مردم است.
سیدابراهیم رئیسی ادامه داد: سفر به آفریقای جنوبی برای شرکت در اجلاس بریکس سفر مهمی بود، از این جهت که بریکس یکی از ائتلاف‌های جهانی و نقش بسیار مهمی در همکاری‌های اقتصادی و تجاری دارد و کشورهای مهمی عضو این پیمان هستند. وی افزود: اعضای بریکس به لحاظ جمعیت و تولید ناخالص داخلی، سهم مهمی در اقتصاد دارند. این ائتلاف‌های جهانی مثل بریکس و شانگهای، ائتلاف‌هایی نوظهور و کاملا مخالف یکجانبه‌گرایی هستند که با نگاه استقلال کشورها و برای همگرایی و همکاری در جهت پیشرفت امور ملت‌هاست.
رئیس‌جمهور تصریح کرد: یکی از مفاهیمی که مطرح شد، ایجاد صندوق بریکس بود که تمرکز بریکس بر همکاری‌های تجاری و اقتصادی است. آن هم در حالی که نظام سلطه دنبال آن است که با سلطه‌گری، اجازه رشد اقتصاد کشورمان را ندهد، اما رشد اقتصادی کشور ما در جهت ارتباط با کشورهای مستقل منطقه و جهان است و می‌تواند اقتصاد مقاومتی را در کشور رقم بزند. وی همچنین اظهار کرد: یکی از مزایای عضویت در بریکس، موجب توانمندی کشورمان در حوزه قدرت سیاسی خواهد شد، زیرا ارتباط جهانی، حتما قدرت سیاسی ایران را ارتقا خواهد داد.
باید توجه داشت که عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در گروه بریکس بیش از آن‌که اقتصادی ارزیابی شود باید یک دستاورد سیاسی برای کشوری دانست که معاندانش برنامه‌های ریز و درشتی برای انزوای آن طراحی کرده بودند، پیروزی‌ای که بدون وادادگی در عرصه منافع ملی به ثمر نشست. از همین رو مسئولان دولت باید هوشیارانه در این باره سخن بگویند تا خودشان در دام بالا بردن سطح انتظار جامعه از توافقی که روند اجرایی شدن آن زمان‌بر است، نیفتند. چراکه هر روز در جامعه شاهد مطالبات و پرسش‌هایی در این خصوص هستیم که پول نفت چه زمانی به سفره‌های ما می‌رسد یا دستاورد پیمان شانگهای برای سفره معیشتی ما چه بود؟ البته جناحی کردن دستاوردهای ملی از سوی دولتمردان و مسئولان سابق دولت‌های جمهوری اسلامی چاه ویل دیگری است که افتادن در آن شرایط کامیابی دشمنان داخلی و خارجی را فراهم و منافع ملی کشور را قربانی تنگ‌نظری‌هایی می‌کند که تنها فایده آن تهیه خوراک خبری برای دستگاه‌های سخن پراکن است.
یکی از اصلی‌ترین اهداف گروه بریکس تقویت توانمندی‌های اقتصادی و تجاری اعضاست. این کشورها با ترکیب اقتصادهای بزرگ و متنوع خود، تلاش می‌کنند از طریق تبادل تجاری، سرمایه‌گذاری‌های مشترک و همکاری در زمینه‌های توسعه اقتصادی به ارتقای رشد و توسعه پایدار بپردازند.
گروه بریکس به‌عنوان یک ائتلاف قوی تلاش دارد تا نقش چندجانبه‌گرایی و همکاری بین‌المللی را تقویت کند. این اعضا در تعامل با سایر کشورها، سازمان‌های بین‌المللی و انجام مذاکرات در قالب تشکل‌های چندجانبه اهمیت می‌دهند.
گروه بریکس تاکید دارد که توسعه باید پایدار و متوازن باشد. اعضا در جهت توسعه اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی تلاش می‌کنند از طریق همکاری‌های مشترک و تبادل تجربیات به اهداف پایدار و مستدام دست یابند.
اعضای گروه بریکس تلاش می‌کنند با ایجاد شرایط مناسب برای ترابری و تجارت، موانع را در راه تبادل اقتصادی بین‌المللی کاهش دهند و فرصت‌های جدیدی برای همکاری‌های تجاری ایجاد کنند.
اعضای گروه بریکس به تقویت نقش و تأثیر خود در سازمان‌های مختلف بین‌المللی، از جمله سازمان ملل اهمیت می‌دهند و تلاش می‌کنند تا صدای گروهی قوی‌تری در مسائل بین‌المللی داشته باشند.
گروه بریکس به تبادل دانش و تجربیات در زمینه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و توسعه فناوری اهمیت می‌دهد تا از منافع مشترک بهره‌برداری کند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
بازگشت ترامپ به کاخ سفید چه تاثیری بر سیاستهای آمریکا در قبال ایران دارد؟
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
رضا جباری: درگفتوگو با «جام جم»:
بهتاش فریبا در گفتوگو با جام‌جم:
