حسین اسد‌ی‌زاد‌ه راهبرد‌ها و د‌ستاورد‌های د‌فتر فیلمنامه را تشریح کرد:
کمی باید بالاتر رفت تا سر در دانشگاه صداوسیما از دور خودش را نشان بدهد و نمای ساختمان آجری با همان طرح قدیمی از پشت پله‌ها مشخص شود؛ پله‌هایی که سال‌ها قبل امثال بهروز افخمی، جواد افشار و بیژن نوباوه از آن گذشته بودند تا حالا تبدیل به چهره‌ای شاخص در حوزه فرهنگ و رسانه شوند. دانشگاه صداوسیما از همان ابتدا بنای خود را بر تربیت نیروی انسانی متخصص و موردنیاز رسانه‌ملی قرار داده بود. با این حال، در چند سال گذشته یک پله از آن بالاتر رفته و با تمرکز و برنامه‌ریزی، به سمت آموزش نیروی متعهد، دغدغه‌مند و انقلابی حرکت کرده است. دانشگاهی که حالا به‌طور متوسط نزدیک به 80 درصد از فارغ‌التحصیلانش، جذب سازمان صداوسیما می‌شوند تا برای مخاطبان رادیو و تلویزیون تولید فکر و برنامه کنند.
گزارش پیش رو، روایت جام‌جم از این دانشگاه در گفت‌وگو با شهاب اسفندیاری رئیس دانشگاه، محمدحسن فردوسی‌زاده معاون آموزش‌وپژوهش دانشکده تولید، ابراهیم فتحی رئیس دانشکده علوم ارتباطات و رسانه، محمدعلی سبقتی معاون آموزش و پژوهش دانشکده فنی مهندسی رسانه و حسن زریابی یکتا مدیر گروه کارشناسی ارشد دانشکده هنرهای دیجیتال است.
به گزارش جام‌جم، مقام معظم رهبری تاکنون چند بار به اهمیت وجود دانشگاه صداوسیما تاکید کرده‌اند اما یک‌بار تعبیری برایش به کار بردند که در نوع خود ماندنی است. عنوان «نبض صداوسیما در این دانشگاه می‌زند» را حالا می‌توان به وضوح در برنامه‌ها و فعالیت‌های این دانشگاه مشاهده کرد. چه زمانی که رئیس دانشگاه از طرح و برنامه‌هایش می‌گوید، چه آن زمان که پا به استودیوی تولید دانشجویی می‌گذاریم و چهره‌های جوان و مشتاق تولید، از کارهای‌شان می‌گویند. نبض صداوسیما انگار واقعا اینجا در جریان است.
برنامه‌هایی از زبان رئیس دانشگاه
شهاب اسفندیاری، دانش‌آموخته کارگردانی سینما و کارشناسی ارشد سینما از دانشگاه هنر است و مدرک دکتری خود را در رشته «نظریه انتقادی و مطالعات فیلم» از انگلیس گرفته. در سوابق اجرایی او، مدیریت امور تامین برنامه شبکه یک و مدیریت گروه فیلم و سریال شبکه تهران دیده می‌شود. به نوعی علاوه بر تحصیلاتش، دستی بر آتش فعالیت‌های اجرایی دارد و بهتر می‌تواند برنامه‌ریزی درستی برای دانشجویان داشته باشد.
دانشگاه صداوسیما از همان ابتدا بنای خود را بر آموزش نیروهای متخصص موردنیاز رسانه‌ملی قرار داده اما برنامه‌ریزی و طرح‌های تازه این دانشگاه نگاه از یک نگرش جدید به آموزش نیروی انسانی دارد. پرسش اینجاست که دانشگاه صداوسیما برای رسیدن به جایگاه فعلی، چه مسیری را پشت سر گذاشته است.
شهاب اسفندیاری، رئیس دانشگاه صداوسیما، در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: طبعا دانش و تجربه‌ای که در سال‌های تحصیل و کار به دست آوردم، در کنار آشنایی با فضای تولید ــ به‌خصوص در رادیو و تلویزیون‌ــ راهنمای خوبی برای این بود که در جایگاه رئیس دانشگاه، آنچه مورد نیاز دانشجویان است را فراهم کند و به آنها در تبدیل شدن به عناصر مؤثر و فعال در عرصه تولید رسانه‌ای کمک کنم. بسیاری از سرفصل‌ها و شرح درس‌های دانشگاه، قدیمی بود که به روز نشده بود.
بیشتر دفترچه‌های آموزشی که بهروز نشده بود را با همکاری استادان دانشگاه بازنگری و بهروز کردیم تا آنچه که در کلاس‌ها آموزش داده می‌شود، تا حد ممکن متناسب با تحولات فناوری و نیازهای روز رسانه‌ملی باشد. درعین‌حال، خیلی از کارگاه‌ها و استودیو‌های‌مان طی سال‌ها دچار آسیب یا خارج از رده شده بود که به‌تدریج و با کمک مسئولان سازمان تجهیز گردید. مثل کلاس‌های درس، استودیو‌ها و امکاناتی که واحد تولید دانشجویی برای دانشجویان نیاز داشت تا طرحهایشان را به مرحله تولید برسانند. در دوره اخیر تلاش زیادی صورت گرفت تا زمینه کارآموزی و کارورزی دانشجویان در بخش‌های مرتبط سازمان صداوسیما فراهم شود. این مسأله به آشنایی دانشجویان با محیط کاری آینده آنها کمک بیشتری می‌کند.
ورود نظام امتیازبندی برای دانشجویان
وی در پاسخ به این پرسش که آیا رصد یا پایشی صورت گرفته که ارتباط میان دانشگاه صداوسیما و سازمان در راستای تأمین نیرو و دقیق صورت گیرد، عنوان می‌کند: در گذشته ارزیابی و پایش به این صورت بود که هر دانشجویی با معدل ۱۵ و بعد از پذیرش در گزینش، وارد سازمان می‌شد. این باعث شده بود که یک فضای رخوت و رکود در دانشگاه شکل بگیرد و دانشگاه کمی شبیه فضای کارمندی باشد. در نتیجه دانشجویان برای شرکت در فعالیت‌های فرهنگی دانشجویی، فوق‌برنامه، انجمن‌های علمی و تشکل‌های دانشجویی، انگیزه چندانی نداشتند و تعداد تشکل‌ها و انجمن‌های علمی خیلی محدود بود. برای این‌که یک فضای رقابتی در دانشگاه ایجاد شود و مسأله استخدام به‌عنوان یک امر قطعی و پیش‌فرض همه نباشد، یک نظام امتیازبندی برای دانشگاه ایجاد کردیم که در این نظام، افزون بر بحث معدل، بحث‌های مربوط به فعالیت‌های مهارتی دانشجویان ضریب پیدا کرد. مثلا این‌که چقدر در دوره تحصیلشان کار تولیدی کردند، با گروه‌های تولیدی همراه شدند و دستیاری کردند، فیلم کوتاه و پادکست ساختند یا کار خبری کردند. درواقع با این کار، مهارت امتیاز پیدا کرد.
اسفندیاری عنوان می‌کند: به‌طورکلی معتقدیم دانشجویی که قرار است ۳۰ سال در سازمان صداوسیما خدمت کند، باید از نظر فرهنگی غنی بوده و مطالعات گسترده‌ای در حوزه ادبیات و مبانی فکری ــ اعتقادی داشته باشد. همه اینها در دل یک طرح با عنوان «طرح جامع فرهنگی» دیده شده است. بحث‌های مربوط به اردو‌های فرهنگی یا اردو‌های طرح ولایت و راهیان نور و موارد دیگری که برای آماده‌کردن دانشجو در میدان نبرد فرهنگی لازم است را در این طرح گنجاندیم. به‌طوری‌که هر دانشجو از اول تحصیلش بداند باید چه واحد‌هایی را بگذراند تا فارغ‌التحصیل شود و درعین‌حال، برنامه‌ای برای دوره‌های مهارتی و فرهنگی هم داشته باشد؛ درست مثل یک دفترچه آموزشی. این طرح به تصویب هیات‌امنای دانشگاه و شورای معاونین سازمان صداوسیما رسید و در دسترس دانشجویان است. مسأله دیگری که برای بحث ارزیابی و پایش اضافه شد، حضور استاد مشاور فرهنگی است. بر این اساس، از ابتدای تحصیل هر دانشجو ــ حتی دانشجویان کارشناسی و کاردانی ــ یک استاد مشاور فرهنگی مشخص می‌شود که در طول ترم جلساتی با هم خواهند داشت. اگر هم دانشجو در امر تحصیل، در برخورد با اساتید یا مسائل خانوادگی با مشکلی روبه‌رو شود، با این استاد مطرح می‌کند تا راهنمایی‌های اولیه را دریافت کند. با این کار تلاش کردیم برای دانشجویانی که از شهرستان می‌آیند و از خانواده دور هستند پشتیبانی مستمر داشته باشیم.
وی در پاسخ به این پرسش که تحصیل او در خارج از ایران چقدر در طراحی یک پکیج کامل و مطابق استانداردهای روز به او کمک کرده، می‌گوید: شرایط تحصیل بنده در مقطع دکتری، شاید با تحصیلات یک دانشجوی کارشناسی که از شهرستان به تهران می‌آید، متفاوت باشد. طبعا استاد راهنما نقش بسیار مهم است و در تحقیق و پژوهش حضور یک نگاه مراقب، دلسوز و نقاد اهمیت دارد. فردی که اگر در جایی کار مثبت و مؤثری انجام دادی، تشخیص دهد و تشویق کند و در جایی که خطا یا لغزشی در کار پژوهشی داشتی، بدون تعارف نقص تو را بگوید اما نخواهد نگاهش را به تو تحمیل کند. تلاش ما هم این بوده که این اساتید مشاور برای دانشجویان چنین نقشی داشته باشند، نه این‌که نظر یا سلیقه خود را به دانشجویان تحمیل کنند، بلکه مستند و مستدل حرف بزنند. یک بخش از طرح جامع فرهنگی، مربوط به افزایش مهارت‌هایی مثل تفکر انتقادی است. یکی از عوارض نبود کانون‌ها و تشکل‌ها، کم‌شدن فضای بحث و گفت‌وگو بود. الان نزدیک به ۲۰ نشست توسط انجمن و کانون‌های دانشکده در سال برگزار می‌شود. در همایش‌های ملی هم به همین شکل است. اخیرا همایش رسانه و مناسک را داشتیم که شاید ۲۰ نشست در ارتباط با آن و به شکل موازی در دانشگاه برگزار شد. در بحث‌های مدیریتی هم دانشجویان با شرکت در برخی دوره‌های انتقال تجربه که در طرح جامع فرهنگی دیدیم، از تجربه مدیران پیشکسوت استفاده می‌کنند. البته به‌طور خاص یک رشته به‌عنوان مدیریت رسانه داریم که به‌تازگی بازنگری و تحت عنوان مدیریت رسانه خدمت عمومی ارائه شده است. درحال‌حاضر، در هرکدام از دانشکده‌های‌مان یک انجمن علمی دانشجویی مختص به خود دانشکده داریم.
جذب 80 درصد فارغ‌التحصیلان در رسانه ملی
رئیس دانشگاه صداوسیما در پاسخ به این پرسش که چقدر تلاش شده از ظرفیت دانشگاه صداوسیما استفاده شود، می‌گوید: طبعا راضی‌بودن به وضع موجود خوب نیست و تلاش‌مان این است که وضعیت موجود را ارتقا دهیم و به شرایطی برسیم که بخش عمده نیروی انسانی سازمان صداوسیما، خروجی این دانشگاه باشند. امیدواریم دانشگاه در تأمین نیروی انسانی متخصص، پیشگام باشد. دوستان در سازمان صداوسیما باید زمینه را برای حضور فارغ‌التحصیلان دانشگاه بیشتر کنند. درحال‌حاضر به‌طور متوسط ۸۰درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاه صداوسیما، جذب سازمان می‌شوند. البته تلاش کردیم ظرفیت‌ها را به گونه‌ای طراحی کنیم که نیرویی که امکان اشتغال در سازمان را ندارد، بی‌جهت آموزش نبیند. به‌همین‌منظور و برای تشخیص درست نیازهای سازمان، جلسات مشترک و پیوسته با رسانه‌ملی داریم.
اسفندیاری درخصوص جایگاه فعلی دانشگاه صداوسیما هم عنوان می‌کند: چند سالی است که من مسئولیت ریاست دانشگاه را دارم، به همین دلیل شاید بهتر باشد ناظران بیرونی عملکردم را ارزیابی کنند. در عین‌حال نمی‌خواهم زحمات و تلاش‌های مدیران ادوار مختلف دانشگاه را نادیده بگیرم. شاید چیزی که تاکنون این دانشگاه را حفظ کرده برخی از جملات ماندگار و تاریخی رهبر معظم انقلاب اسلامی باشد که با نگاه ویژه‌ای اهمیت این دانشگاه را مورد تأکید قرار داده‌اند؛ جملاتی مثل این جمله که «نبض صداوسیما در این دانشگاه می‌زند». این، یک نگاه راهبردی است؛ این که برای یک سازمان حساس، کلیدی و آینده‌ساز که در افکارعمومی نقش بسیار مهمی دارد به فکر تأمین نیروی انسانی و برنامه آموزشی و فرهنگی باشیم، اهمیت بسیاری دارد. نمی‌توانیم این را به‌دست تقدیر بسپاریم و بگوییم بعدا از دانشگاه‌های مختلف آزمون می‌گیریم و چند نفر را جذب می‌کنیم.
وی ادامه می‌دهد: آقای جبلی عضو هیأت علمی دانشگاه صداوسیما هستند و حدود سه دهه در این دانشگاه سابقه تدریس دارند. بار‌ها در جلسات مختلف اشاره کردند که دانشگاه در زمینه شناسایی، جذب و آموزش نیرو‌هایی که می‌توانند در راستای اهداف برنامه تحول در سازمان صداوسیما اقدام کنند، توفیقاتی داشته است. ایشان طی سه دهه شاهد کیفیت ورودی دانشجویان در دوره‌های گوناگون بودند و نظرشان این است که کیفیت دانشجویان ورودی در سال‌های اخیر به سبب فرآیند‌هایی که در پذیرش دانشجو داریم، نسبت به برخی ادوار قبل امتیازات و برتری‌هایی داشته است. از نظر ما تحقق تحول در سازمان، مستلزم نیرو‌هایی است که اولا به تحول باور داشته و ثانیا از تخصص، خلاقیت و توانمندی برای اجرای سند تحول برخوردار باشند. اگر به مسأله نیروی انسانی در امر تحول توجه نکنیم، در تحقق اهداف تحول خیلی موفق نخواهیم بود. باید نگاه بلند‌مدت به تحول داشته باشیم و تحول را در افق‌های ۱۰، ۲۰ و ۳۰ ساله ببینیم؛ یعنی برای رسانه‌ملی به فکر سرمایه‌گذاری بلند‌مدت باشیم. هیچ سرمایه‌گذاری بلند‌مدتی پرثمرتر از سرمایه‌گذاری نیروی انسانی نیست. گاهی اوقات یک هنرمند یا برنامه‌ساز با یک اثر می‌تواند بر ذهن و فکر میلیون‌ها مخاطب اثر بسیار مثبتی بگذارد و چه بسا فضای فرهنگی و اجتماعی جامعه را دگرگون کند. لذا هر‌قدر در تربیت نیروی انسانی متعهد، توانمند، خلاق و متخصص سرمایه‌گذاری کنیم، این سرمایه هدر نرفته و به چند برابر باز‌می‌گردد. اصلاح فرآیند‌های پذیرش دانشجو، اصلاح نظام آموزشی، پیش‌بینی و تدبیر طرح جامع فرهنگی و نزدیک کردن ارتباط دانشگاه با صنعت و بخش‌های مختلف در سازمان، همگی اجزای نگاه راهبردی است تا دانشگاه هر‌چه بیشتر در خدمت نیاز‌ها و اهداف تحولی سازمان صداوسیما باشد.
وی درخصوص استودیو‌ها و تجهیزات دانشگاه هم می‌گوید: ساختمان این دانشگاه از ابتدا برای همین کار ساخته شده و این‌گونه نیست که مثل برخی دانشگاه‌های دیگر در چند ساختمان پراکنده در سطح شهر باشد و لذا همه اجزایش مثل استودیو‌ها، کارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها، کتابخانه، سالن نمایش و سالن جلسات همگی پیش‌بینی شده و در این ساختمان مستقرند ولی به‌دلیل گذر زمان و فرسودگی برخی تجهیزات و امکانات و همچنین تحولات فناوری و تغییر دستگاه‌ها، تلاش کردیم امکانات تازه‌تر و به‌روزی را در اختیار دانشجویان قرار دهیم.
رئیس دانشگاه صداوسیما درخصوص تجهیز دانشجویان به مهارت‌های پرطرفدار روز مثل هوش مصنوعی و واقعیت افزوده، اینطور بیان می‌کند: در سال‌های اخیر هم در حوزه علوم شناختی و رسانه و هم در حوزه هوش مصنوعی و رسانه فعالیت‌هایی داشتیم و در مقطعی با همکاری پژوهشکده علوم شناختی، اولین دوره دانشجویان علوم شناختی و رسانه را به‌صورت مشترک آموزش دادیم. سال گذشته در حوزه هوش مصنوعی نشستی با همکاری و حضور بسیاری از مؤسسات پژوهشی در حوزه علوم رایانه‌ای و هوش مصنوعی داشتیم که ارائه‌های مختلفی در آنجا انجام شد. یکی از استادان ما که تخصصش هوش مصنوعی است در حال طراحی رشته کارشناسی ارشد هوش مصنوعی و رسانه است و به محض این‌که این رشته طراحی شود دفترچه‌اش را برای تصویب به وزارت علوم می‌فرستیم. در شورای معاونان سازمان صداوسیما اخیرا این بحث مورد تأکید ریاست محترم سازمان -آقای دکتر جبلی- قرار گرفته و بخش‌های مختلفی از‌جمله معاونت فنی و جهاد خودکفایی سازمان مکلف شدند در این حوزه کار‌هایی را پیش ببرند و ما هم سعی می‌کنیم به‌موازاتش در این زمینه همراه باشیم.
مفاهیم بومی با استانداردهای جهانی
اسفندیاری می‌گوید: در بحث استاندارد‌ها، کاملا بهروز هستیم اما از نظر قالب‌ها و فرمت‌های تولید، تلاش‌مان این بوده که در آموزش‌هایی که داریم، توجه دانشجویان را به فرهنگ، سنت، ریشه‌ها و ادبیات کهن ایرانی و اسلامی جلب کنیم تا از دل این پیشینه کهن فرهنگی و میراث فرهنگی، قالب‌های جدید و ساختار‌های روایی جدید را به‌وجود بیاوریم. الگو‌هایی که در روایت‌های ادبیات داستانی غرب وجود دارد، محصول مطالعات گسترده‌ای است که پژوهشگران ادبی همان کشور انجام دادند. ما باید این کار را با ادبیات کهن خودمان انجام دهیم و پژوهشگران ما بتوانند در حوزه ادبیات ساختار‌ها، الگو‌ها، روند دراماتیک و شخصیت‌های قصه‌های کهن را در قالب نظریه‌هایی استخراج، تحلیل و دسته‌بندی کنند. در این‌صورت می‌توانیم الگو‌هایی برای داستان‌نویسی و فیلمنامه‌نویسی، مطابق با فرهنگ عامه خودمان داشته باشیم. ما برای اولین‌بار در ایران رشته مستقل فیلمنامه‌نویسی را داریم که فرای یک گرایش صرف است. به‌طور کلی، دانشگاه از سال ۱۴۰۰ یک برنامه راهبردی و عملیاتی پنج ساله دارد که طبق این برنامه و براساس شاخص‌های کمی در هر حوزه، جلو می‌رود. از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ که دو سال اول برنامه بود، چیزی حدود ۷۶ درصد از برنامه را پیش بردیم. در‌مجموع، افق یا چشم‌اندازی که برای دانشگاه در این برنامه پنج ساله دیده شده این است که دانشگاه یک مرکز آموزش عالی ممتاز در ایران در حوزه علوم فنون و هنرهای رسانه و شناخته شده در سطح منطقه باشد که نیروهای انسانی متعهد، خلاق، متخصص و بصیر با شرایط کشور و جهان تربیت کند؛ نیرو‌هایی که هم برای رسانه‌ملی و هم برای سپهر فرهنگی و رسانه‌ای کشور و جبهه جهانی مقاومت مفید باشند. ما در برنامه‌مان افزایش تعداد دانشجوی بین‌المللی مخصوصا از کشور‌هایی که در جهان اسلام و در محور مقاومت هستند، پیش‌بینی کردیم.
وی ادامه می‌دهد: تاکنون نشست‌های بین‌المللی متعددی با حضور سخنرانانی از کشور‌های مختلف، بازدید‌هایی از هیأت‌های دانشگاهی کشور‌های گوناگون و همسایه، تفاهم‌نامه‌هایی با برخی کشور‌ها از جمله کشور‌های آسیای میانه، آموزش فعالان رسانه‌ای در افغانستان داشته‌ایم و امروزه هم دانشجویانی از کشور‌های عراق و پاکستان داریم. امیدواریم در این زمینه نیز دانشگاه صداوسیما به یک دانشگاه مرجع و شناخته‌شده تبدیل شود.
رشد پذیرش دانشگاه صداوسیما
رئیس دانشگاه صداوسیما با اشاره به افزایش آمار پذیرش سال گذشته این دانشگاه نسبت به قبل، می‌گوید: به طور میانگین حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ دانشجو در سال پذیرش می‌کنیم که باعث می‌شود دانشگاه در مجموع حدود 1000 دانشجو داشته‌باشد. ۷۰ عضو هیأت علمی داریم که ۱۵ نفرشان دانشیار و دو نفر استاد تمام هستند. این دو استاد تمام در سال‌های ۹۸ و ۱۴۰۰ به انتخاب وزارت علوم، استاد تمام نمونه کشوری شدند، که یک موفقیت بزرگ بود؛ زیرا تا قبل از این دانشگاه استاد نمونه در سطح کشوری نداشت. یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های ما از همان ابتدای حضورم، مسأله شناخته شدن دانشگاه در میان مردم بود. چون بسیاری از خانواده‌ها از فعالیت‌های دانشگاه ما اطلاع ندارند. یکی از نگرانی‌های خانواده‌ها در رشته‌های هنر این است که محیط آموزشی دانشجویان محیط سالمی باشد. برای شناخت بهتر خانواده‌ها با دانشگاه صداوسیما، به شیوه‌های مختلف اقدام کردیم. مثلا با برخی مدارس و کانون‌های صنفی آنها صحبت کردیم. برای اولین بار سال‌های گذشته، تیزر تبلیغاتی دانشگاه از شبکه‌های تلویزیونی مراکز استان‌ها پخش شد. تلاش کردیم صفحات دانشگاه در فضای مجازی فعال باشد و اطلاعاتی که دانشجویان نیاز دارند از طریق بات‌ها و صفحات گوناگونی که با جست‌وجو در معرض دید قرار می‌گیرد، کاملا بهروز باشد. در عین حال، بخشی از تولیدات دانشجویی در شبکه‌های سراسری پخش شد. مثلا برنامه «نمای نو» از کار‌های دانشجویی ما بود که در دو فصل از شبکه نسیم پخش شد. محتوایش گفت‌وگو با فارغ‌التحصیلان دانشگاه است که در عرصه سینما و تلویزیون موفق و فعال هستند. تلاش کردیم فارغ‌التحصیلان دانشگاه را که صاحب نام و مشهورند، به شیوه‌های گوناگون معرفی کنیم.
وی در خصوص شبکه رویا که کاری خلاقانه برای پخش آثار دانشجویی است هم عنوان می‌کند: شبکه رویا شبکه‌ای است که رویا‌های دانشجویان را محقق می‌کند. دلیل راه‌اندازی این شبکه، این است که نسل‌های مختلفی از دانشجویان این دانشگاه، آرزو داشتند دانشگاه یک شبکه داشته‌باشد. تلاش‌های زیادی هم برای این کار صورت گرفت و در نهایت سال گذشته شبکه‌ای به نام رویا، با حمایت دکتر جبلی و معاونت فضای مجازی در بستر تلوبیون راه‌اندازی شد تا در طول شبانه‌روز آثار دانشجویان و برخی برنامه‌های مفید برای آنها را پخش کند. این کار مورد استقبال دانشجویان قرار گرفت و انگیزه زیادی ایجاد کرد که بچه‌ها کار تولید دانشجویی انجام دهند. وقتی کار‌ها در این شبکه دیده می‌شود، دانشجویان خیلی سریع‌تر امکان ادامه تولید را در شبکه‌های سراسری پیدا می‌کنند. تقریبا ۷۰ درصد محتوای این شبکه، تولیدات دانشجویی است.
اضافه شدن دو رشته به دانشگاه صداوسیما
اما آنچه مشخص است، اضافه شدن دو رشته به دانشگاه صدا و سیماست. حسن زارعیان، معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه صداوسیما درخصوص رشته‌های مختلف این دانشگاه به جام‌جم می‌گوید: ما در سال جدید و در مقطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری از طریق آزمون سراسری سنجش پذیرش داریم. باتوجه به شرایط خاصی که دانشگاه دارد، پذیرش را به صورت دو مرحله‌ای- کنکور سراسری و بعد مصاحبه (علمی و صلاحیت عمومی) – گذاشته‌ایم. آنهایی که در هر دو مورد تایید باشند، به سازمان سنجش معرفی می‌شوند تا براساس رتبه دانشجو و اولویت انتخاب رشته، تا سقف ظرفیت دانشگاه به ما اعلام کند. در مقاطع کاردانی و کارشناسی رشته‌های کاردانی فنی الکترونیک، کارشناسی مهندسی برق (گرایش مخابرات)، کارشناسی کارگردانی تلویزیون، کارشناسی تلویزیون و هنرهای دیجیتال، کارشناسی روزنامه‌نگاری را داریم. از امروز سه‌شنبه تا شنبه چهارم شهریور موعد انتخاب رشته این دو مقطع است. اواسط شهریور تا پنج برابر ظرفیت داوطلبانی که دانشگاه ما را انتخاب کردند و رتبه بالاتری دارند معرفی می‌شوند، بعد 10 روز مهلت ثبت‌نام برای آنهاست تا افراد انتخاب و به سازمان سنجش معرفی شوند. نتیجه را سازمان سنجش ابلاغ می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: مصاحبه آزمون کارشناسی ارشد که اسفند برگزار می‌شود، یک ماه قبل انجام شد و نتایج آن دهه دوم شهریور اعلام خواهد شد. مهندسی صدا، مهندسی برق، هنرهای رایانه‌ای (گرایش چند رسانه‌ای) تهیه‌کنندگی پویانمایی و جلوه‌های ویژه بصری، تهیه‌کنندگی (گرایش نمایشی)، رادیو (گرایش سردبیری و تهیه‌کنندگی)، روزنامه‌نگاری رادیو و تلویزیون، مدیریت رسانه خدمت عمومی، علوم ارتباطات و فلسفه رسانه رشته‌های کارشناسی ارشد دانشگاه صداوسیماست. قبولی‌های دکتری هم در دهه اول شهریور اعلام خواهد شد.
زارعیان درخصوص معیارهای درنظر گرفته‌شده در مصاحبه‌های صورت‌گرفته، می‌گوید: این‌که دانشجو شناخت و توانمندی نسبت به رشته‌ای داشته باشد که قرار است در آن تحصیل کند، برای‌مان اهمیت دارد. در مصاحبه عمومی هم اقتضائات لازم در تناسب با سازمان صداوسیما موردتوجه قرار می‌گیرد.
وی درخصوص رشته‌های جدید این دانشگاه، به مسأله بهروز کردن رشته‌های قدیمی اشاره کرده و عنوان می‌کند: کارشناسی ارشد مدیریت رسانه که تا سال قبل اجرا می‌شد، با تغییرات دفترچه روبه‌رو شد تا براساس نیازمندی‌های شغلی سازمان سرفصل‌هایش تغییر کند. به همین خاطر اسم این رشته را مدیریت رسانه خدمت عمومی گذاشتیم و در رشته جلوه‌های ویژه بصری هم مجوز گرفتیم. در عین حال برخی رشته‌ها تنها تغییر در سرفصل را داشت.
سنگ بنای دانشگاه
شروع کار دانشگاه صداوسیما، با تاسیس دانشکده تولید رادیو و تلویزیون بود. قدمت برخی رشته‌های این دانشکده به آغاز شکل‌گیری مدرسه عالی تلویزیون و سینما در سال 1348 برمی‌گردد. این گروه کارش را با یک دوره کوتاه‌مدت یکساله آغاز کرد. بعدها این دوره به مقطع کاردانی تولیدگسترش پیدا کرد و سال 91 به یک دانشکده مستقل تبدیل شد.
محمدحسن فردوسی‌زاده، معاون آموزش و پژوهش دانشکده تولید دانشگاه صداوسیما در خصوص راه‌اندازی و نحوه فعالیت این دانشکده، به جام‌جم می‌گوید: شروع کار دانشگاه صداوسیما با دانشکده تولید بود. هدف‌گذاری اولیه‌اش این بود که تربیت نیروی متخصص برای سازمان را انجام دهد. آدم‌های بزرگی در سابقه دانشگاه صداوسیما و در نتیجه در دانشکده تولید تحصیل کردند مثل آقای بهروز افخمی، آقای ابوالحسن داوودی و... . در واقع دانشکده تولید، دانشکده اصلی دانشگاه صداوسیماست و کارکردش خیلی ساده و مشخص است. قرار بوده نیروی متخصصی را تربیت کند که مهمترین رسانه کشور برای پیشبرد کارهایش نیاز دارد. این کار فراز و نشیب‌های بسیاری داشته، اما طی زمان شکل اتفاق همین بوده؛ یعنی رشته‌ها با توجه به نیازهای سازمان تعریف شدند و مهارت‌هایی که لازم است، از سمت سازمان بیان شده و در قالب درس‌ها تعریف شده است. تنها رشته کارشناسی، کارگردانی تلویزیون است و برای این رشته از کارگردانان باسابقه تلویزیون استفاده می‌کنیم که رزومه درخشانی دارند. البته به نظر می‌رسد رشته‌های موجود باید قدری تغییر کند و با توجه به نیازهای سازمان، در حوزه‌های گوناگون اضافه شود که در حال مطالعه و رایزنی با سازمان صداوسیما هستیم تا در کنار بهروز شدن رشته‌ها، رئوس برخی رشته‌ها بازنگری شود.
وی در خصوص میزان پذیرش و فارغ‌التحصیلی دانشکده تولید دانشگاه صداوسیما هم بیان می‌کند: پذیرش در سال‌های متفاوت فرق می‌کند و بین 20 تا 60 نفر متغیر بوده‌است. جذب در سازمان هم به این صورت است که پس از تمام شدن درس‌شان، کمیته ارزیابی نمره‌ای به آنها می‌دهد و با توجه به نمره اخذ شده، به سازمان معرفی می‌شوند. در واقع بچه‌ها را آماده می‌کنیم اما در نهایت یک ارزیابی دوباره در سازمان انجام می‌شود.
فردوسی‌زاده در پاسخ به این پرسش که چقدر تلاش شده نیروی تربیت شده در دانشکده، بر اساس فرهنگ رسانه‌ملی و تولید فکر درست جلو برود، عنوان می‌کند: احساس نیاز به تغییر و تحول، مسأله‌ای است که خیلی زودتر از این که در لایه مدیران اتفاق بیفتد، در افکار جوانان مذهبی انقلابی که علاقه‌مند حوزه سازمان بودند رخ داده‌است؛ زیرا موجی را همزمان با گرایش خودم به سمت هنر می‌دیدم که هدف‌گذاری و نیرو محرکه‌شان کار در حوزه فرهنگ بود. به فرموده رهبر معظم انقلاب جبهه فرهنگی، جبهه فتح نشده انقلاب اسلامی است. در این قضیه احساس نیاز به شکل جدی وجود داشت. البته باید به این مسأله هم تاکید کنم که معنایش نفی دستاوردها و تلاش‌های کسانی نیست که قبل از این کار می‌کردند. به هر حال، مسأله تخصص جوانان انقلابی باید مورد توجه قرار می‌گرفت چون اگر این جوانان یا هر انسان دغدغه‌مندی تخصص نداشته‌باشد، حرف‌هایی که می‌زند مفید نخواهدبود. یعنی حتما باید با سلاح تخصص وارد شوند. این اتفاق همزمان شد با رویکرد تحولی که در سازمان وجود دارد و نیازهایی که مردم حس می‌کنند. مجموع اینها در کنار هم سبب می‌شود توجه بیشتری نسبت به مسأله تربیت تفکر و تربیت روح بچه‌ها داشته‌باشیم؛ یعنی فارغ از این که باید مهارت‌های فنی را یاد بگیرند، بایستی در حوزه کاریشان استاد و اصطلاحا فقیه شوند.
وی ادامه می‌دهد: در عین حال دانشجویی که در دانشگاه صداوسیما تحصیل می‌کند، باید حواسش باشد که کجاست. یعنی بداند که به عنوان دانشجوی رسانه و تلویزیون در ایران، چه تفاوتی با یک دانشجوی تلویزیون در انگلستان، مالزی و آمریکا دارد. دانشجوی ایرانی مسلمان انقلابی هویت خاص خود را دارد. تلاش کردیم همزمان با توجه به تخصص و مهارت آموزی، روی نگاه‌شان به جهان توجه جدی داشته باشیم؛ مسأله‌ای که سال‌هاست در سیستم رسانه‌ای آمریکا به‌خوبی صورت گرفته و آنچه در میدان سیاست، اقتصاد و فرهنگ می‌خواهند به زبان سینما و رسانه کاملا ترجمه می‌کنند.
تجهیز دانشجویان به سلاح فکر
این‌که فضای کلی کشور حالا با یک جنگ شناختی روبه‌روست ـــ که یکی از میدان‌های جنگش را بر حوزه رسانه گذاشته ـــ بر کسی پوشیده نیست. تجهیز نیروی انسانی فعال در سازمان صداوسیما به سلاح فکر و مهارت، هدفی است که از همان ابتدا برای دانشجویان دانشکده علوم ارتباطات و رسانه این دانشگاه در نظر گرفته شده بود.
ابراهیم فتحی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات و رسانه دانشگاه صداوسیما در همین ارتباط به جام‌جم می‌گوید: مسأله تفکر انتقادی و تربیت نیروی متخصص از ابتدای پذیرش دانشجو، مدنظر است و به دانشجویان این مسأله را تأکید می‌کنیم. مثلا در بخش خبر، دو فاکتور را در نظر داریم که یکی دانش سیاسی و اجتماعی و دیگری، هوش اجتماعی است. ما از سال ۹۶ در رشته روزنامه‌نگاری رادیو و تلویزیونی پذیرش داشتیم. قبل از آن سرفصل‌های درس، چندان ارتباطات نزدیکی با سازمان نداشت و بیشتر سرفصل‌های دروس به روزنامه‌نگاری مکتوب مربوط می‌شد. اما بعد تغییر کرد تا رشته روزنامه‌نگاری رادیو و تلویزیونی مناسب جذب در سازمان صداوسیما باشد. در آنجا تفکر انتقادی مدنظر قرار گرفت و اساتیدی به تدریس دروس این رشته مشغول شدند که سال‌ها تجربه روزنامه‌نگاری مکتوب و کار در داخل سازمان را داشتند.
وی در خصوص میزان پذیرش و فارغ‌التحصیلی دانشجویان این دانشکده عنوان می‌کند: میزان پذیرش در طول این یکی دو سال، بیشتر نشده و همان روند ثابت خود را طی می‌کند. فقط در سال ۹9 ـــ ۹8 در رشته مدیریت رسانه ـــ به دلیل درخواستی که از سازمان شد ـــ افزایش داشتیم. در مقطع کارشناسی ارشد هم، سه رشته مدیریت رسانه، علوم ارتباطات اجتماعی و روزنامه‌نگاری داریم. همچنین در مقطع کارشناسی فقط یک رشته روزنامه‌نگاری داریم که گاهی به دلیل نبود معیارهای لازم، جذب نداریم. مثلا نفر دوم کنکور به مصاحبه ما آمده اما چون با معیارهای سازمان همخوانی نداشت، رد شد و برخی‌ها نه در مصاحبه‌های عمومی، بلکه از طریق مصاحبه‌های علمی ـــ مثلا به دلیل این که شم خبری نداشتند ـــ رد شدند. سال ۹۵ در مقطع کارشناسی ارشد فقط آقایان را گرفتیم که از آنها دیگر دانشجو نداریم و فارغ‌التحصیل شدند. با توجه به نیازی که سازمان اعلام می‌کند، این سهمیه متغیر است.
فتحی در پاسخ به این که چقدر پایان‌نامه‌ها و تحقیقاتی که انجام شده، در راستای برنامه‌ها و دغدغه‌هایی بوده که خود رسانه‌ملی داشته و آیا این همراهی با دانشجویان بوده که به سمت پژوهش‌های موردنیاز سازمان صداوسیما بروند، اینطور می‌گوید: به صورت کلی در تصویب پایان‌نامه‌ها برخی فاکتور‌ها باید رعایت شود. افزون بر اینها، فاکتوری به نام مرتبط بودن عنوان با سازمان داریم، یعنی باید عنوان دانشجویان مرتبط با سازمان باشد تا مشکلی از سازمان حل کنند. حتی در زمانی به این شکل پیش رفتیم که اگر دانشجو درخواست سازمان را بیاورد در ارزشیابی‌ها، امتیاز بالایی به پایاننامه می‌دهیم. چون دانشجویان پس از فارغ التحصیلی باید امتیازبندی شوند. تلاش کردیم میزان ارتباط پایاننامه با مسائل مرتبط با سازمان را در این امتیازبندی دخیل کنیم. یعنی هر قدر عنوان به سازمان نزدیک‌تر باشد و به مشکل سازمان ربط داشته باشد، پنج امتیاز را می‌گیرد. نکته دیگر این که افرادی را به دانشکده دعوت می‌کنیم تا موضوعات سازمان را برای دانشجویان تشریح کنند و آنها راحت‌تر بتوانند انتخاب موضوع پایاننامه داشته باشند. مثلا سال ۱۴۰۱ از آقای جلیلی درخواست کردیم جلسه‌ای با دانشجویان مدیریت رسانه داشته باشند. به طور کلی، دانشجویان را به جا‌هایی که مرتبطند ـــ مثل مرکز تحقیقات یا مرکز نظارت ـــ می‌بریم تا با آنجا آشنا شوند و اگر موضوعاتی مرتبط با آنها باشد، یاد بگیرند.
تجهیز دانشجویان فنی رسانه
دانشکده فنی و مهندسی رسانه، از دیگر دانشکده‌های دانشگاه صداوسیماست که تلاش کرده توان علمی و حرفهای در دانشجویان مستعد ایجاد کند تا توان ورود به عرصه فعالیت‌های حرفهای فنی و مهندسی سازمان صداوسیما را داشته باشند. محمدعلی سبقتی، معاون آموزش و پژوهش دانشکده فنی مهندسی رسانه است. او در خصوص توجه به هویت محوری و عدالت گستری در جذب دانشجویان این دانشکده به جام‌جم می‌گوید: برنامه‌هایی که تدوین شده متناسب با برنامه چشم‌انداز دانشگاه و منطبق بر اهداف گام دوم انقلاب است. در عین حال، برنامه‌های پنج‌ساله بر اساس این چشم‌انداز تدوین شده است. هدف اصلی ما پرورش نیروهای کارآمد است که هم از نظر علمی و هم از نظر اخلاقی مناسب وظایف سازمانی و به تعبیری آدم سالم باشند. پیاده‌سازی قسمتی از این زنجیره، همان برنامه جامع فرهنگی و کار‌هایی است که در قسمت‌های دیگر دانشگاه انجام می‌شود. قسمت مربوط به مسائل علمی و مهارتی را هم خود دانشکده‌ها به صورت تخصصی برنامه‌ریزی می‌کنند. در عین حال، دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد را بازنگری کردیم. دوره‌های کاردانی قدیمی‌تر و مربوط به بیش از ۲۰سال پیش بود، دوره کارشناسی ۹سال پیش بود و برخی از رشته‌های ارشد مربوط به ۱۰تا۱۱ سال قبل بود که همگی، متناسب با نیازمندی‌های علمی جدید بازنگری شدند. تلاش کردیم نیازمندی‌های سازمان را در این بازنگری لحاظ کنیم. در این دانشکده، کاردانی با سه گرایش انتقال انتشار، صدا و تصویر و صدابرداری، کارشناسی برق، مخابرات و کارشناسی ارشد مخابرات سیستم و مهندسی صدا را داریم. همه اینها با محوریت تأمین نیروی انسانی سازمان صداوسیما هستند. یعنی حوزه‌های فنی که بحث تولید سیگنال در استودیو‌ها و انتقال انتشارشان از مسیر‌های مختلف است را آموزش می‌بینند تا در نهایت بتوانند اهدافی را که سازمان برای افزایش ظرفیت فعلی و برنامه‌ریزی برای رسانه‌های نوین دارد، پاسخ بدهند.
سبقتی در خصوص استفاده از کارگاه‌های عملی برای مهارت‌ورزی دانشجویان عنوان می‌کند: در چارتی که بازنگری شده، آزمایشگاه‌هایی داریم که مشترک با آزمایشگاه‌های دانشگاه‌های دیگر است مثل مدار، الکترونیک، آنتن و پردازش.
وی با اشاره به این‌که بیش از ۹۰درصد فارغ التحصیلان دانشکده فنی، جذب سازمان می‌شوند، تصریح می‌کند: برخی آزمایشگاه‌ها هم تخصصی است. مثلا آزمایشگاه فرستنده‌ای که داریم در جای دیگری وجود ندارد. نمونه‌هایی از فرستنده‌های قدیمی آنالوگ است و با قسمت‌های دیجیتال جدید تجهیز شد تا بچه‌هایی که بعدها می‌خواهند در حوزه فرستنده کار کنند، بتوانند از اینجا استفاده کنند و بسترش فراهم باشد. آزمایشگاه آکوستیک و آزمایشگاه ویدئو هم داریم که تخصصی هستند. بحث‌هایی که شاید فرصتش نباشد، در قالب درس آزمایشگاهی و دوره‌های مهارت افزایی ارائه می‌شود. مهمترین بحثی که برای این رشته و دانشکده مطرح شده، هدفمند بودن آموزش دانشجویان است. دانشگاه‌های دیگر با یک نگاه عمومی دانشجویان را آماده بازار کار می‌کنند اما اینجا هدفمند بودن، تکلیف دانشجو را از همان ابتدا مشخص می‌کند.
آموزش نیروهای خلاق
رشته تلویزیون و هنرهای دیجیتال دانشگاه صداوسیما اولین بار سال 1384 پایه‌گذاری شد. اولین فارغ‌التحصیل این رشته هم در سال 1388 وارد صنعت موشن‌گرافیک و انیمیشن تلویزیون و سینما شد. این دانشکده تلاش کرده علاوه بر آموزش مهارت‌های ضروری برای دانشجویان رشته‌های خود، آنها را به توانمندی‌های لازم برای ورود به سازمان صداوسیما مجهز کند.
حسن زریابی یکتا، مدیر گروه کارشناسی ارشد دانشکده هنرهای دیجیتال درباره سرفصل دروس و هدف اصلی آموزش دانشجویان در دانشکده هنرهای دیجیتال به جام‌جم می‌گوید: دانشکده هنرهای دیجیتال مثل همه دانشکده‌ها به منظور تربیت نیروی انسانی برای سازمان صداوسیما راه‌اندازی شد. هدف یا مسئولیت اصلی این دانشکده بیشتر در بخش تربیت نیروهای تخصصی در رشته‌های انیمیشن و گرافیک است. به مرور برای ارتقای سطح تحصیل و برآورده کردن نیروهای تخصصی سازمان، مقطع کارشناسی ارشد هم در دانشکده راه‌اندازی شد و الآن سه رشته چند رسانه‌ای، تهیه کنندگی انیمیشن و جلوه‌های ویژه را هم داریم. سال گذشته حدود ۲۸ نفر برای رشته انیمیشن و گرافیک پذیرش داشتیم.
وی در پاسخ به این پرسش که دانشکده هنرهای دیجیتال چقدر تلاش کرده مهارت ورزی را در کنار مباحث تئوری به دانشجویان ارائه کند، عنوان می‌کند: کسی که وارد این دانشکده می‌شود، علاوه بر مهارت، باید دیدگاه مؤلف را داشته باشد و تغییری در جریان آن شغل یا تخصص ایجاد کند. تمام نوابغ به دانشگاه می‌آیند تا چیزی به علوم بشری اضافه کنند. کسی که از دانشگاه وارد سازمان می‌شود باید قدری فراتر دیده شود و بتواند جریان ساز باشد تا تغییر و تحول در سازمان ایجاد کند. سازمان باید نسبت به این نیرو‌ها دید بازتری داشته باشد و آنها را در جایگاهی قرار دهد که در بدنه سازمان هم افزایی ایجاد کنند. دانشجو باید در ذهنیت رشد کند. مهم این است ذهنیتی که خلاق است با انواع و اقسام مهارت‌های دیگر پرورش یابد و موقعی که جلوی یک ابزار نشست فقط تکنیسین نباشد. تکنیسین بودن دو سه هفته است و هر کسی از عهده‌اش برمی‌آید و باید پرورش خلاقیت اتفاق بیفتد.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفت‌وگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
