نان در تنور داغ کم‌فروشی و گرانفروشی

بر این اساس در هر استان یک کارگروه آرد و نان وجود دارد که حالا مسئول تنظیم قیمت نان است. در این میان، اتحادیه‌های نانوایی‌های سنتی به جام‌جم اعلام کردند که هنوز از سوی دولت ابلاغیه‌ای برای اعمال افزایش قیمت نان دریافت نکرده‌اند. در این مورد، محمد سلیمانی، رئیس اتحادیه نانوایان سنگکی تهران به جام‌جم اعلام کرد:«هنوز در مورد افزایش قیمت نان دستورالعملی از سوی وزارت کشور ابلاغ نشده و نانوایان باید نان را با قیمت مصوب به مردم عرضه کنند.» 

به نظر می رسد استان‌ها راسا در حال تصمیم‌گیری برای بهای نان هستند آن‌هم با یک هدف خاص، یعنی آنچه پوشش زیان واحدهای نانوایی به منظور «مقابله با کم‌فروشی» می‌خوانند. هر دلیلی که پشت افزایش قیمت نان باشد، حالا بربری در حال عرضه با قیمت ۷۵۰۰تومان و سنگگ در حال عرضه با قیمت ۹۰۰۰ تومان است. تافتون هم با بهای ۴۰۰۰ تومان، ارزش‌گذاری شده است. گفته می شود تعداد ۱۳استان برای قیمت نان تصمیم گرفته‌اند از جمله استان گلستان و خراسان رضوی. تاکید بر افزایش ۴۰درصدی قیمت نان از این جهت باید مورد توجه قرار گیرد که دولت به واسطه هوشمند سازی آرد که از سال گذشته به اجرا گذاشته شده بود، ۴۰درصد قیمت نان را در پایان هر روز به شکل یارانه به حساب نانوایان واریز می‌کند. در نتیجه پیش از اعمال افزایش قیمت، قاعدتا نانوایی‌ها باید یارانه آن را دریافت کرده باشند اما اگر همین امروز برای خرید نان مراجعه کنید، متوجه می شوید که بسیاری از این واحدها با مشکل دسترسی به آرد مواجه هستند، حتی واحدهای آزادپز که از یارانه آرد، بی‌بهره هستند هم در دسترسی به آرد در بازار آزاد، مشکل دارند. 
   
بروز تخلفات نانوایی‌ها 
به گفته محمد سلیمانی، رئیس اتحادیه نانوایان سنگکی، سهمیه آرد نانوایان هر ۱۰روز یک‌بار کمتر می‌شود به طوری که فقط در استان تهران ۵۰ تا ۶۰ درصد سهمیه واحدهای سنگکی کاسته شده است. حالا کاهش ارزش نان بر حسب کیفیت آرد به یک چالش برای سیاست‌گذار تبدیل شده است در حالی که طرح هوشمندسازی آرد در ذات خود چنین بنایی را نداشت. در واقع، دولت قصد داشت عرضه آرد را از شبکه تجاری تخصیص به سمت شبکه هوشمند تخصیص هدایت کند اما وجود ایراد در طرح مانع کارایی آن شده است. بر اساس ارزیابی این نهاد پژوهشی «دولت در اجرای تغییر در شیوه پرداخت یارانه نان، برنامه شفاف و مشخصی را اعلام نکرد.» 

البته سه‌نرخی‌بودن آرد هم که تا پیش از هوشمندسازی توزیع آرد در سال ۱۴۰۱ اجرایی می‌شد هم کارایی لازم را نداشت، اما آن زمان رانت‌هایی که از بابت توزیع آرد خلق می‌شد، بین واحدهای نان فانتزی، نان سنتی و صنایع غذایی  توزیع می‌شد. در آن زمان، آرد برای واحدهای سنتی که از یارانه استفاده می‌کردند ۸۱۵ تومان تمام می‌شد. فانتزی‌پزها و صنایع غذایی هم آرد را با قیمت ۱۲۴۰ تومان و ۲۷۰۰ تومان تحویل می‌گرفتند؛ در حالی که قیمت گندم ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان بود. حالا اما آرد کیلویی هزار تومان، در کیسه‌های ۴۰ کیلوگرمی به بهای ۴۰ هزار تومان توزیع می‌شود. بنا بر اعلام نمایندگان مجلس، هر کیسه آرد خارج از شبکه رسمی ۶۰۰ هزار تومان ارزشگذاری می‌شود. 
 
هزینه‌های جانبی، عامل اصلی گرانی نان
عضو کمیسیون برنامه‌و‌بودجه مجلس گفت: در شرایط کنونی و با توجه به افزایش هزینه‌های جانبی، برخی نانوایان مجبور به افزایش قیمت نان شده‌اند.جعفر قادری افزود: بخش عمده‌ای از قیمت نان مربوط به آرد و گندم است، قیمت آرد و گندم نیز توسط دولت افزایش نیافته، بلکه هزینه‌های جانبی ازجمله هزینه آب، برق و... اضافه شده و طبیعی است با توجه به افزایش این هزینه‌ها اگر تغییری در قیمت نان صورت نگیرد نانوایی‌ها ناچار به تعطیلی کسب‌و‌کار خود می‌شوند.

تورم آرد فراتر از گندم 
از تفاوت رقمی که نمایندگان اعلام کرده‌اند با قیمت آرد صنعتی می‌توان دریافت که آرد ۶۰۰هزار تومانی برای شبکه صنعتی جذابیت بیشتری دارد، چرا که صنعتی‌ها باید آرد را ۶۵۰هزار تومان خریداری کنند. بر این اساس، آرد یارانه‌ای در شبکه غیررسمی برای مصارف صنعتی و نه تبدیل‌شدن به نان همچنان جذاب است. این در شرایطی است که دولت به تازگی بهای خرید گندم را از ۱۳هزار و ۵۰۰تومان به ۱۵هزار تومان افزایش داده است؛ در حالی که بنیاد ملی گندمکاران قیمت ۱۷هزار تومان را منطقی می‌داند. به هر شکل، تورم بهای آرد حالا فراتر از بهای عامل تولید آن یعنی گندم رفته است.

کشاورزان از قیمت خرید گندم رضایت ندارند و نانوایان از بهای آرد و کمبودش در شبکه رسمی. مردم هم از گرانی نان ناراضی هستند. دلیلش هم پرواضح است: همین آرد اگر به ۱۰عدد نان از سه نوع سنگک، بربری و تافتون تبدیل شود؛ به ترتیب ۹۰ هزار تومان، ۷۵ هزار تومان و ۴۰ هزار تومان قیمت دارد. 

قیمت‌های جدید غیررسمی  نان‌های سنتی و قیمت‌های قبلی 
سنگک    قیمت جدید   ۹۰۰۰      قیمت قبلی ۲۵۰۰
بربری    قیمت جدید    ۷۵۰۰      قیمت قبلی۲۵۰۰
تافتون    قیمت جدید   ۴۰۰۰     قیمت قبلی  ۷۰۰