نگاهی به چند کتاب مهم برای شناخت پیرمردی که چشم ما بود

شهید صدر در مورد شخصیت امام‌خمینی(ره) نیز جمله جالبی دارند و گفته‌اند: «در امام‌خمینی ذوب شوید همان‌طور که او در اسلام ذوب شده است.» برای فهم حقیقت این جملات و ارزش والای اهداف و حرکت امام خمینی، باید در ابتدا خود ایشان را تا حد امکان کامل و دقیق شناخت. به این‌منظور در این یادداشت، هفت عنوان کتاب جهت شناخت هرچه بیشتر و بهتر این بزرگمرد تاریخ معرفی شده‌اند تا با مطالعه آنان بتوان قدم‌هایی را برای فهم بهتر اهداف امام برداشت و جهت محقق شدن اهداف و آرمان‌های انقلاب و نظام اسلامی بهتر و دقیق‌تر تلاش کرد.

عبد صالح خدا
یکی از بهترین کسانی که می‌تواند از امام‌خمینی(ره) بگوید، ادامه‌دهنده نهضت فکری، سیاسی و عملی ایشان یعنی آیت‌ا... خامنه‌ای است. گروه پژوهشگر نشر صهبا از لابه‌لای بیانات و سخنرانی‌های مختلف رهبری، مطالب با موضوع مشترک در مورد امام‌خمینی(ره) را جدا و با نظم و بخش‌بندی مناسبی تدوین کرده‌ است. در فصل اول، آشنایی اولیه آیت‌ا... خامنه‌ای با امام در اواخر دهه ۳۰ بیان شده و در ادامه رفتارها و سخنان امام تا زمان پیروزی انقلاب به‌خوبی بیان و تحلیل گردیده است.
در فصل دوم، مطالبی تحت عناوین چهره رهبر و زمامدار، ایستادگی در مقابل دشمنی‌ها، عطوفت، صدور انقلاب، از مردم و متکی به مردم، زاهد و عارف و نزدیک‌ترین فرد به الگو، بخش‌بندی شده‌اند که در مورد دوران ۱۰ساله رهبری ایشان پس از انقلاب است. با وجود این‌که کتاب «عبد صالح خدا» زندگی‌نامه کاملی از امام نیست اما با توجه به راوی مطالب که آیت‌ا... خامنه‌ای هستند و دورانی را که در روایت‌شان بیان کرده‌اند، این اثر را می‌توان کتاب خوبی در سیر زندگی امام از اندکی پیش از شروع مبارزه تا پیروزی انقلاب و دوران رهبری‌شان پس از انقلاب دانست. همچنین عبد صالح خدا، تنها یک کتاب تاریخی نیست و در آن صرفا به ذکر وقایع اکتفا نشده است. مخاطب این اثر، در کنار مطالعه سیر و روند مبارزاتی امام‌خمینی(ره)، تحلیل رهبر معظم انقلاب را از امام و اطرافیان و دوستان و دشمنان فهم می‌کند که ویژگی متمایز این اثر از دیگر آثار مشابه در بیان زندگی و افکار امام‌خمینی(ره) است. این کتاب بهترین انتخاب برای کسانی است که قصد شروع مطالعه و تحقیق در مورد امام‌خمینی(ره) دارند.

زندگی به سبک روح‌ا...
کتاب «زندگی به سبک روح‌ا...» حاوی ۱۱۴ روایت کوتاه از سبک زندگی و سیره شخصی و خانوادگی امام‌خمینی(ره) است. راویان این حکایت‌ها عموما خانواده امام و دیگر افراد نزدیک به ایشان هستند. این کتاب جهت آشنایی با نظم خاص و برنامه‌ریزی‌های امام و ملاحظات بالای ایشان جهت رسیدگی به خانه و خانواده در کنار آن همه مشغولیت علمی و سیاسی چه در زمان پیش از آغاز مبارزات، چه زمان مبارزه و تبعید و همچنین دوران پس از پیروزی انقلاب، بسیار کتاب خوبی است. با مطالعه این اثر می‌توان چندبعدی بودن شخصیت امام را به‌خوبی درک کرد که با نظم دقیق‌شان در زمینه‌های مختلف فردی و اجتماعی مشغول به فعالیت بودند.

الف لام خمینی
یکی از اشتباهات در بیان زندگی بزرگان عرصه‌های مختلف، فقط بیان دستاوردها و موفقیت‌های اوست. درحالی‌که اگر سیر رسیدن آن شخص به موفقیت‌هایش و سختی‌های مسیر و نحوه مواجهه او با مشکلات و مسائل در راهش بیان شود، مخاطب بیشتر می‌تواند خودش را به او نزدیک کند. مجموع این مسائل است که یک فرد را تبدیل به الگو می‌کند. هدایت‌ا... بهبودی نیز تلاش کرده تا این اتفاق را در کتاب خود رقم بزند و به روایت زندگی‌نامه امام‌خمینی(ره) از به‌دنیاآمدنش در سال ۱۲۸۱ تا پیروزی انقلاب اسلامی در۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ پرداخته است. او تلاش بسیاری کرده که در بیان این سیر ۷۶ ساله، به ابعاد مختلف زندگی امام و گاه نزدیکان اثرگذار و مرتبط با ایشان بپردازد.

خمینی، پدیده انسانی پیچیده
این کتاب شامل بیانات و خاطراتی ناب از امام است که عموم مردم یا آن را نشنیده‌اند یا اگر شنیده‌اند به‌سادگی از آن عبور کرده‌اند. منطق گزینش بیانات و خاطراتی که در کتاب آمده است، مبتنی بر آشنایی‌زدایی از «تصویر عمومی‌شده» امام‌خمینی(ره) است. با توجه به شرایط حاکم بر اوضاع فرهنگی و سیاسی روز که بعضا انقلابیون نسل اول از آنچه امام تکلیف کرده بود فاصله گرفتند و از طرف دیگر نسل‌های بعد از زمان حیات امام آن‌گونه که باید ایشان را نمی‌شناسند. مرور این خاطرات و بیانات، هم نسل‌اولی‌ها را نسبت به غفلت‌شان متنبه می‌کند و هم درهای معرفت جدیدی به روی نسل‌های بعدی می‌گشاید.

صحیفه آفتاب
یکی از بهترین راه‌های شناخت هرکسی، مطالعه نوشته‌ها و سخنان اوست که حاکی از اصل و اساس اندیشه و اهداف و نحوه عملکرد آن شخص است. این روش در مورد شناخت امام‌خمینی(ره) نیز بسیار مهم و کاربردی است. تمام بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌های به‌جامانده از امام‌خمینی(ره) از اولین نامه موجود از ایشان در سال ۱۳۱۲ به همسرشان تا آخرین نامه امام حدود دو هفته پیش از ارتحال‌شان، در مجموعه ۲۲ جلدی صحیفه امام گردآوری شده است. حجم این مجموعه بسیار زیاد است و مطالعه تمام آن کار هرکسی نیست. از این رو گروهی از پژوهشگران بسیج دانشجویی دانشگاه امام‌صادق(ع) در کاری ارزشمند، اقدام به گزیده‌کردن این مجموعه کردند و در ۲۲ جلد با عنوان «صحیفه آفتاب» بسیار کم‌حجم‌تر از صحیفه امام، گزیده‌ای از نوشتارها و بیانات امام را که برای عموم مردم کاربردی است گردآوری کردند. مطالعه این مجموعه دید بسیار خوبی به خواننده نسبت به نحوه عملکرد، اهداف و افکار امام‌خمینی(ره) می‌دهد. همچنین صحیفه آفتاب ذهنیت خوبی نسبت به پایه و اساس نظام جمهوری اسلامی برمبنای تئوری ولایت‌فقیه امام در اذهان مخاطبین ایجاد می‌کند.

سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می‌آمد
نادر ابراهیمی در طرحی سه‌جلدی به تصویر کردن زندگی امام‌خمینی(ره) پرداخت اما افسوس که عمر او کفاف نداد و تنها دو جلد از سه جلد به‌طور کامل نوشته و منتشر شد. هر جلد، سه دیدار یا سه بخش اساسی دارد. دیدار اول به نوعی مکاشفه‌ای از خود نادر ابراهیمی است که سرگشته و حیران و ناامید دنبال یک منجی می‌گردد و ناگهان با امام مواجه شده و شیدا و شیفته‌اش می‌شود. در طول هر دو جلد در بخش‌های دیدار اول گفت‌وگوی او با امام در مبانی توحیدی و فکری است. دیدار دوم در هر دو جلد به دوران کودکی و نوجوانی امام پرداخته و در دیدار سوم، روزگار جوانی ایشان در حوزه و آشنایی با افراد مختلف و برداشتن گام‌های آغازین مبارزه بیان شده است.

سیمرغ سی مرغ
محمدقائم خانی در این اثر، به روایتی مختصر و مفید اما عمیق از زندگی امام‌خمینی(ره) از ولادت تا رحلت ایشان پرداخته است. او سعی کرده با حذف اتفاقات کم‌اهمیت و درجه چندم، به روایتی دست‌اول برسد تا مخاطب خود را به سمت اصل و اساس زندگی امام سوق دهد. کتاب روایتی داستانی دارد و اصلا به خشکی یک کتاب تاریخی صرف نیست و متن شیوا و روانش باعث جذابیت بیشتر اثر شده است. همچنین در برخی قسمت‌ها که بیان صرف روایت‌های تاریخی برای فهم مساله کافی نبوده، نویسنده اندکی به تحلیل وقایع و اتفاقات نیز پرداخته است. به‌طورکل نویسنده سعی کرده از سطح اسناد تاریخی عبور کند تا بتواند به رمز و رازهای وقایع بیشتر پی‌ببرد و آن را برای مخاطبین خود که مشتاق بیشتر دانستن از امام‌خمینی(ره) هستند بازگو کند.