خسران دلالان دلاری

برخی کارشناسان بر این باورند راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا و همچنین شناور بودن قیمت آنها در این بازار، انگیزه فعالان اقتصادی در بخش صادرات را زیاد کرده و بازگشت ارز حاصل از صادرات بیشتر شده‌است. با گذشت حدود دو هفته از راه‌اندازی این بازار، روند طلا و ارز نزولی شده که البته در این باره جام‌جم گزارشی تهیه کرده و به ‌دلایل آن پرداخته‌است.

با تحولات صورت گرفته در بازار رسمی ارز طی دو هفته اخیر، بازار غیررسمی متزلزل شده‌است. نخستین موج ریزش از یکشنبه هفته قبل آغاز شد و نرخ دلار که در کانال‌های معاملات فردایی از ۶۰ هزار تومان هم عبور کرده‌بود، بازگشت و چند روزی در حوالی ۵۴ هزار و ۵۰۰ تومان نوسان کرد.دلالان و کانال‌های تلگرامی و رسانه‌های خارجی در روزهای ابتدایی اسفندماه تلاش کردند تا با عددسازی، جوسازی و ایجاد انتظارات منفی قیمت ارز در بازار غیررسمی را افزایش دهند. برهمین اساس نرخ دلار در بازار غیررسمی و کانال‌های تلگرامی افزایش یافت اما با اقدامات بانک مرکزی و راه‌اندازی مرکز مبادله ایران با ریزش شدید در روزهای اخیر، به قیمت‌های جدیدی رسید.از صبح دیروز نرخ دلار در اتاق معاملات فردایی با دو کانال ریزش، هم‌اکنون در حوالی ۵۲ هزار و ۵۰۰تومان از سوی دلالان قیمت‌گذاری می‌شود. فضای بازار آزاد بسیار متزلزل است به‌طوری که خبر می‌رسد نرخ اعلامی دلالان در سلیمانیه به مرز ۵۰ هزار تومان هم رسیده‌ است.

عقب‌نشینی خریداران

همچنین مشاهدات میدانی از بازار سبزه میدان و فردوسی تهران حاکی‌ست که با عقب نشستن متقاضیان خرید دلار، برخی از فروشندگان حاضرند دلار را با قیمت ۴۹ هزار تومان هم بفروشند اما صف فروش به‌شدت قوی است و اکنون در بازار همه فروشنده هستند.به‌موازات بازار ارز، معاملات طلا در بورس هم به‌عنوان بازاری کاملا متأثر از دلار، سراسر قرمز است. قیمت واحدهای صندوق‌های بورسی مبتنی بر طلا در حال حاضر با حدود منفی ۴ تا ۵‌درصد کاهش قیمت در حال معامله هستند. انواع سکه‌های طلای بورسی هم به همین ترتیب وارد کانال ۲۸‌میلیون تومان شده‌است. البته این نرخ‌ها هم در حالی مطرح می‌شود که مردم و فعالان اقتصادی می‌توانند ارز موردنیاز را چه در قالب حواله و چه اسکناس، با نرخ‌های بسیار پایین‌تر از بازار مبادله ایران تهیه کنند. در لحظه تنظیم این گزارش، اسکناس دلار با نرخ ۴۳هزار و ۵۷۹تومان در حال مبادله است. هر اسکناس یورو هم در بازار مبادله ایران ۴۶هزار و ۳۵۹ تومان و درهم نیز ۱۱هزار و ۸۶۶ تومان قیمت خورده‌است.به نظر می‌رسد با رونق بازار مبادله ایران روند ریزشی قیمت‌ها باز هم ادامه یابد؛ چرا که از یک‌سو صادرکنندگان با نرخ‌های جذاب و نزدیک به واقعیت بازار مبادله مشتاق به عرضه ارزهای خود هستند و از سوی دیگر مردم می‌توانند خریدی مطمئن و با نرخی بسیار معقول‌تر از بازار آزاد را در بازار مبادله تجربه کنند، بنابراین در قیمت‌های بالای ۵۰ هزار تومان کسی در بازار آزاد خریدار نیست.

کمبود ارز نیست

میثم مهرپور، کارشناس ارشد اقتصاد با بیان این‌که در شرایط فعلی کمبود ارز وجود ندارد، گفت: درآمدهای ارزی روند صعودی داشته؛ اما متأسفانه در اقتصاد ما سفته‌بازی و فعالیت‌های سوداگرانه به‌شدت محبوب است.به گفته وی، در حال حاضر بحثی که مطرح می‌شود این است که آیا سامانه مرکز مبادله طلا و ارز می‌تواند مفید باشد یا نه؟ گروهی استدلال می‌کنند اگر این سامانه بتواند تقاضای بازار را پوشش دهد، می‌تواند مفید باشد و گرنه شکست می‌خورد.
وی افزود: عده‌ای این‌گونه اظهارنظر می‌کنند که طرح‌های ارائه شده توسط بانک‌مرکزی، اگر بتواند تقاضای بازار را تأمین کند، موفق است. این ادعا غیرقابل‌قبول است؛ چرا که اکنون مشکل بازار ارز و نوسانات نرخ ارز مبتنی بر کمبود عرضه و تناسب نداشتن عرضه و تقاضا نیست. اتفاقا در شرایط فعلی به‌هیچ‌وجه مسأله‌ای تحت عنوان کمبود ارز وجود ندارد. درآمدهای ارزی کشور روند صعودی داشته و از گذشته تاکنون درآمدهای ارزی فراتر از نیازهای ارزی ما بوده‌ است.

معضل تورم انتظاری

مهرپور، کارشناس اقتصادی ادامه داد: در حال حاضر کالاهای اساسی و خدماتی با نرخ ارز مشخصی وارد کشور می‌شوند اما متأسفانه آن نرخی که قیمت‌ها را در بازار تعیین می‌کند و بر اقتصاد ما تأثیر بیشتری می‌گذارد، همان بازار غیررسمی یا نرخ بازار آزاد است که در مقطعی به ۶۰هزار تومان هم رسید؛ در حالی که نرخ واقعی ارز موثر دراقتصاد ایران قطعا رقمی بسیار پایین‌تر است.

وی تصریح کرد: باید به این نکته توجه داشته‌باشیم که موضوع عرضه و تقاضا در بازار ارز صادق نیست و آن چیزی که موجب تلاطم در بازار شده، تورم انتظاری، اطمینان نداشتن و فضای نامناسب اقتصادی است که در کشور وجود دارد؛ همین فضا باعث می‌شود فعالیت‌های مولد در اقتصاد کشور اساسا محبوب نباشند.

مهرپور تصریح کرد: در واقع آن چیزی که موجب افزایش نرخ ارز می‌شود تقاضای واقعی نیست؛ بلکه عمده تقاضاهایی که موجب افزایش قیمت می‌شود، تقاضای سفته‌بازانه است. متأسفانه، در فضای اقتصادی می‌بینیم که بخش قابل‌توجهی از تسهیلات دریافتی از سوی افراد حقیقی و حقوقی که به‌صورت خرد یا کلان دریافت می‌کنند، به سمت فعالیت‌های سفته‌بازانه می‌رود.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: برای مثال ممکن است افرادی به نام مثلا عقد مرابحه از بانک تسهیلات خرد برای خرید کالای ایرانی، لوازم‌خانگی، خرید اقساطی و امثال اینها دریافت کند؛ اما همین پول را در بازار طلا و ارز وارد می‌کند که همین مسأله باعث دامن‌زدن به نوسانات بازار طلا و ارز خواهد شد.

وی تصریح کرد: امروزه ارز و سکه بعضا جایگزین پول ملی و به‌ کالایی تبدیل شده که می‌توان با آن مبادله انجام داد. بسیاری از افراد برای حفظ قدرت خرید و جلوگیری از کاهش ارزش پول خود به سمت خرید سکه یا دلار می‌روند.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: متأسفانه این موضوع ریشه در تضعیف پول ملی دارد؛ یعنی همزمان که پول ملی ما تضعیف شده، این دو کالا یعنی طلا و ارز یا کالاهای مشابه جایگزین پول ملی شده‌اند و بسیاری از دادوستدها با سکه و دلار انجام می‌شود.

نظارت‌ها در بازار ارز و سکه افزایش یابد

وی افزود: در شرایط فعلی تنها راه آرام‌کردن بازار افزایش نظارت‌ها و ایجاد ممنوعیت‌های بسیار سنگین برای خریدوفروش، دادوستد ارز و سکه و امثال اینهاست. تعریف سکه و ارز به‌عنوان یک کالا با تعریفی که از کالاهای اساسی مثل میوه، گوشت، برنج و... می‌شود، قطعا تعریفی متفاوت است. در واقع هر شهروندی ممکن است به تعدادی از کالاها نیاز اساسی داشته‌باشد اما در خصوص سکه و ارز این‌گونه نیست.

احتمال ریزش دلار تا ۴۵ هزار تومان

به اعتقاد فعالان بازار، با عمیق‌تر شدن بیشتر عرضه‌ها و معاملات بازار مبادله ایران و سایر اقدامات صورت گرفته از سوی بانک مرکزی، قیمت دلار در بازار غیررسمی به‌زودی وارد کانال ۴۰هزار تومان شده و احتمال حتی رسیدن به نرخ ۴۵هزار تومان تا پایان سال بسیار زیاد است.

مدیران صرافی‌ها نیز انتظار دارند طی روزهای آینده نرخ دلار تا محدوده ۴۵هزار تومان کاهش یابد. این انتظارات زمانی شکل گرفت که روسیه آمادگی خود را برای تهاتر مازاد نفت ایران با کالاهای اساسی اعلام کرد.
کامران سلطانی‌زاده، دبیرکل کانون صرافان در این باره گفته تصمیم دیروز بانک‌مرکزی مبنی بر این‌که خرید ارز صادراتی پتروشیمی‌ها و معدنی‌ها از سوی صرافی‌های غیربانکی مجاز شد به‌تنهایی توانست روند قیمتی دلار را معکوس کند تا شاهد کاهش قیمت در بازار باشیم.

وی ادامه داد: این اتفاق در کنار افزایش اختیارات بانک‌مرکزی در مهار ارز می‌تواند نرخ دلار را بیشتر از این‌کاهش دهد و حتی شاهد ورود دلار به کانال ۴۵ هزارتومانی هم باشیم، اما نکته مهم اینجاست که نباید صرافی‌ها گلچین شوند و به تعداد محدودی صرافی مجوز معاملات بر بستر مرکز مبادله ایران در تالار‌های اول و دوم داده شود.سلطانی‌زاده تاکید کرد: این‌که کل شبکه صرافی‌ها وارد چرخه معاملات شوند به طور قطع تاثیری به سزا در تعادل و آرامش بازار ارز و کاهش قیمت‌ها خواهدداشت.

اگر تصمیمات غیرمنطقی در این حوزه اخذ نشود، دلار می‌تواند نرخ ۴۷تا۴۸هزارتومانی را هم تا پایان سال تجربه کند. وی گفت: درحال حاضر دلار با نرخ میانگین ۵۰هزار تومان به متقاضیان ارز در صرافی‌ها با ارائه کارت ملیارائه می‌شود.

روزنامه جام جم