یک بام و دو هوای بلیت

قیمت بلیت هواپیما در روزهای گذشته افزایش محسوسی داشته است؛ به ‌طوری که قیمت مصوب پرواز تهران به کیش یک‌میلیون و ۳۵۹هزار تومان است اما ۲میلیون و ۵۰۰هزار تومان به فروش می‌رسد. در خطوط پرتردد دیگر نیز وضع به همین منوال است و پرواز تهران به شیراز نیز افزایش ۷۰۰هزار تومانی داشته است.

افزایش قیمت بلیت هواپیما سناریویی تکراری است که در آن ابتدا با تکذیب و اعلام هشدار سازمان هواپیمایی مبنی بر جریمه ایرلاین‌ها آغاز می‌شود و در ادامه با اعمال فشار ایرلاین‌ها به صورت قانونی اعمال می‌شود. ایرلاین‌ها نیز برای این افزایش قیمت دلایل مختلفی را عنوان و بسیاری از این شرکت‌ها به بهانه افزایش نرخ ارز و بالا رفتن هزینه‌ها اقدام به افزایش قیمت می‌کنند.

غلامرضا شریعتی عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی استدلال افزایش نرخ بلیت به بهانه نوسانات نرخ ارز را رد می‌کند و می‌گوید: «اگر بنا باشد با افزایش قیمت ارز قیمت همه بخش‌ها افزایش پیدا کند پس باید دستمزدها نیز در تمامی بخش‌ها افزایش یابد. پس اگر دولت قصد دارد درخواست ایرلاین‌ها را بپذیرد باید افزایش حقوق مردم را نیز بپذیرد که این منطق اساسا غلط است».

چراغ سبز سازمان هواپیمایی کشور

سازمان هواپیمایی کشور معمولا پیروی از ایرلاین‌ها و اجابت تقاضای آنها را در اولویت قرار می‌دهد و با درخواست افزایش قیمت مخالفت چندانی ندارد؛ به طوری که محمد محمدی، رئیس این سازمان اعلام کرده که درخواست افزایش قیمت بلیت هواپیما در دست بررسی است اما از ایرلاین‌ها خواسته تا زمانی که افزایش قیمت به شکل رسمی اعلام نشده نسبت به این موضوع اقدام نکنند؛ درخواستی که معمولا مورد توجه ایرلاین‌ها قرار نگرفته و فروش با قیمت بالاتر از نرخ مصوب ادامه دارد.

ورود دادستانی به گرانی

علی صالحی، دادستان تهران در این خصوص گفت: از آنجا که افزایش قیمت بلیت پروازها در ماه گذشته توسط شرکت‌های هواپیمایی روند قانونی را طی نکرده و تاکنون مورد تنفیذ ستاد تنظیم بازار و دولت نیز قرار نگرفته است، پس به شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ شد در اسرع وقت قیمت‌های تعیین شده به حالت قبل از دی ماه سال جاری بازگردانده شود.وی ادامه داد: دستورات لازم جهت رسیدگی تخلفات به تعزیرات داده شده است و دادستانی تهران این موضوع را تا پایان نتیجه پیگیری خواهد کرد.

افزایش قیمت قانونی است

در حالی که دادستانی و سخنگوی سازمان هواپیمایی از برخورد با ایرلاین‌های متخلف خبر می‌دهند، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی این موضوع را قانونی می‌داند. مقصود اسعدی سامانی درباره افزایش قیمت بلیت هواپیما در روزهای اخیر مدعی شد: شرکت‌ها کاری غیرقانونی نکردند و مطابق قانون عمل کردیم؛ اقداماتی که برای توقف افزایش قیمت صورت گرفته، فراقانونی است. مجلس پذیرفته طبق قانون برنامه ششم توسعه آزادسازی نرخ صنعت هواپیمایی جزو تکالیف دولت است و نباید از آن عدول کند.

نهایتا شرکت‌ها ناگزیر شدند بر اساس مصوبه شورای عالی هواپیمایی، ۳۰ درصد افزایش قیمت را اعمال کنند.وی با بیان این‌که هزینه هر ساعت صندلی برای شرکت‌های هواپیمایی ۴ دلار تمام می‌شود اما اکنون فقط حدود ۲۰ دلار از مسافران گرفته می‌شود، گفت: انجمن هواپیمایی افزایش ۴۷درصدی را پیشنهاد داد که در شورا ۳۰ درصد به تصویب رسید و قرار شد بعد از اربعین عملی شود، شرکت‌های هواپیمایی هم با وجود نرخ تحمیلی به تکلیف خود به درستی عمل کردند اما بعد از تمام شدن پروازهای اربعین، افزایش ۳۰درصدی نرخ که در شورا تصویب شده بود هم اتفاق نیفتاد و شرکت‌های هواپیمایی تا‌کنون نجابت به خرج داده‌ و افزایش قیمت را اعمال نکرده‌اند، در حالی که این افزایش قیمت حتی در ستاد تنظیم بازار هم مطرح شده و به تصویب رسیده است.

عدم شفافیت در نحوه تعیین قیمت

قیمت بلیت هواپیما درتمام نقاط جهان از محاسبه میزان کیلومتر طی شده به علاوه تعداد صندلی در یک بازار آزاد و به صورت رقابتی تعیین می‌شود و معمولا حاشیه سود بین ۱۵ تا ۲۰ درصد است اما در ایران به دلیل مشخص نبودن نرخ سوخت تحویلی به ایرلاین‌ها و عدم شفافیت هزینه‌های جاری هر شرکت، قیمت‌گذاری به صورت دستوری از سوی دولت مشخص می‌شود. با وجود قیمت‌گذاری دستوری، ایرلاین‌ها این مصوبات را به صورت کامل اجرا نخواهند کرد و با استفاده از ترفندهایی قیمت بلیت هواپیما را به نرخ مورد نظر خود نزدیک می‌کنند. با توجه به این‌که بخش عمده‌ای از هزینه‌ ایرلاین‌ها به صورت دلاری است، پس با افزایش نرخ ارز قیمت خدمات نیز افزایش خواهد یافت اما در خصوص صورت وضعیت و هزینه‌های جاری، اطلاعات به صورت شفاف اعلام نمی‌شود، این ناآگاهی باعث شده افزایش نرخ بلیت هواپیما با مقاومت دستگاه‌های دیگر و افکار عمومی همراه شود.به دلیل تحریم، هزینه‌ تعمیر و تامین قطعات هواپیما بسیار بالاتر از نرخ‌های معمول آن در بازارهای بین‌المللی است که در این شرایط دسترسی شفاف به نحوه هزینه‌کرد شرکت‌های هواپیمایی بسیار سخت خواهد بود.

روزنامه جام جم