به سالمندان عزت نفس بدهید

آنچه به او احساس ارزشمندی می‌دهد رفتاری است که دیگران در قبال او دارند و او نیز همین رفتار را در مقابل دیگران انجام می‌دهد. او آنقدر‌ها هم پولدار نیست، اما هیچ وقت هم محتاج کسی نبوده است. همیشه روی پای خودش ایستاده است. البته بچه‌ها هم هوایش را دارند، اما طوری هم رفتار نمی‌کند که عزت نفس پدر خدشه‌دار شود. همان چیزی که بسیاری از سالمندان به آن نیاز دارند؛ یعنی احترام و عزت نفس.

وقتی فردی پا به سالمندی می‌گذارد انگار مشکلات و کمبود‌هایی که در زندگی دارد از همه دوران زندگی بیشتر برایش نمود پیدا می‌کند. از دست‌دادن همسر یا فرزندان، دوستان یا نزدیکان، مشکلات مالی و جسمی از مواردی است که سالمندان را آزار می‌دهد و می‌تواند عزت نفس آن‌ها را کاهش دهد و آن‌ها را دچار استرس و اضطراب کند. افزایش استرس برای پیرزن و پیرمردی که مقاومت بدنش نسبت به دوران جوانی کاهش پیدا کرده و ممکن است با انواع مشکلات قلبی و عروقی یا فشار خون و دیابت دست و پنجه نرم کند سم مهلک به شمار می‌رود.

مشکلات مالی در دوران سالمندی

محمد میرزمانی، مشاور و روان‌شناس حوزه سالمندی به جام‌جم می‌گوید: «دوران سالمندی استرس و اضطراب در زندگی سالمندان بیشتر می‌شود و بسیاری از افرادی که پا به سن گذاشته‌اند مدام احساس کمبود و ناتوانی می‌کنند و این مهم‌ترین عاملی است که سبب می‌شود اعتماد به نفس در دوران سالمندی رو به افول گذارد.» میرزمانی نتیجه این کاهش اعتماد به نفس را کم‌شدن تحرک جسمانی، بریدن از دوستان و نزدیکان، افزایش بیماری‌های مزمن مثل فشار خون، افزایش بی‌نظمی تنفسی، تپش قلب، اختلال در تمرکز و انجام فعالیت‌های روزانه است. او معتقد است که این وضعیت برای سالمندانی که در آسایشگاه زندگی می‌کنند کمی حادتر بوده و با اضطراب و استرس بیشتری همراه است، زیرا بر اساس آنچه در جامعه ما عرف است خانه سالمندان جای مطلوبی برای سالمندان نیست.

سالمندان و حس ارزشمندی

این روان‌شناس معتقد است وقتی حال روحی سالمندان خوب باشد شما هم حس بهتری به زندگی دارید. افراد سالمند به شدت احساساتی و شکننده هستند، با کوچک‌ترین حرف و سخنی دلشان می‌شکند و غمگین و افسرده می‌شوند. به همین دلیل در این شرایط بهتر است رفتارمان با سالمند سنجیده‌تر باشد تا باعث رنجش خاطر آن‌ها نشویم. سعی کنید منشا ناراحتی او را پیدا کنید و بیشتر با او همکلام شوید. همچنین تلاش کنید عادات روزانه او را با اطلاع خودش تغییر دهید. این روان‌شناس معتقد است: ما همگی گاهی عاداتی داریم که می‌تواند بد باشد. این مساله نباید ما را وادار کند که زندگی را همین گونه بپذیرید. اگر سالمندی در اطراف خود دارید، سعی کنید تغییری در عادت‌هایی که او را اذیت می‌کند ایجاد کنید. حتی اگر خودشان زیاد اهل ماجراجویی یا شادی و تفریح نیستند آن‌ها را تشویق کنید با دوستان‌شان که این خصوصیات را دارند بیشتر تردد و تماس داشته باشند. این می‌تواند آن‌ها را در زندگی شادتر کند.

گاهی یک تغییر ساده در زندگی سالمند می‌تواند شادی را به زندگی او بیاورد. این را میرزمانی تاکید می‌کند و ادامه می‌دهد: «نیازی به کار‌های عجیب و غریب نیست. یک تغییر ساده نیاز است که رنگ شادی به زندگی سالمند پاشیده شود. گاهی یک غذای جدید که تا به حال آن را امتحان نکرده برای فرد سالمند تهیه کرده و آن را با هم میل کنید. این به معنای زندگی است و یکی از روش‌هایی است که می‌تواند سالمند را شادتر کند.» این مشاور امور سالمندان در ادامه می‌گوید: «ارتباط سالمند با دیگران را بیشتر کنید. تلاش کنید یک کاردستی یا هنری به آن‌ها بیاموزید که در خانه خود را با آن سرگرم کنند. خواندن نماز، دعا و قرآن از دیگر راه‌های جلوگیری از استرس است. بهتر است برای این که استرس را از سالمندان دور کنید و آن‌ها را به آرامش برسانید، تشویق‌شان کنید که از سلامت روانی و جسمی‌شان تا جایی که امکان دارد مراقبت کنند.
به آن‌ها در حفظ رژیم غذایی کمک کنید و اگر توانایی ورزش‌کردن دارند آن‌ها را به آن کار تشویق کنید. این‌ها درکنار هم به سالمند آرامش خاطر می‌دهد که مفید است و هنوز زندگی برایش جریان دارد و همین‌ها او را به آرامش می‌رساند.»

«سالمندان» توانا هستند

این روان‌شناس معتقد است که سالمند در هر سنی که باشد تواناست و این را باید خودش باور داشته باشد. به او این اطمینان را بدهید که گاهی شما به او نیاز دارید. این موضوع اهمیت بالایی دارد و به سالمند احساس ارزشمندبودن می‌دهد. مجید مصطفوی، روان‌شناس و مشاور خانواده نیز تاکید می‌کند: تلاش کنید با گذشته سالمند شوخی نکنید و اگر اشتباهی در زندگی انجام داده آن را به روی او نیاورید. گذشته سالمندان را تا خودشان روایت نکرده‌اند، با طنز و کنایه به رخ‌شان نکشیم، چرا که گاهی باعث ناراحتی‌شان می‌شود. این روان‌شناس تاکید می‌کند که اگر گاهی رفتاری از سالمند سر زد که نسبت به او احساس ترحم کردید به هیچ عنوان به روی خودتان نیاورید. حواس‌تان باشد پا به سن‌گذاشته‌ها، هوش اجتماعی و احتمالا هوش هیجانی بیشتری در مقایسه با ما دارند و تمایز میان احترام و ترحم را بیشتر می‌فهمند. او ادامه می‌دهد: «برخی کار‌ها را سالمند خودش می‌تواند انجام دهد. این وظایف را شما از روی دلسوزی انجام ندهید و آن را بر عهده خودش قرار دهید. عکس این کار اعتماد به نفس را در این سالمندان کاهش می‌دهد.» بنا به تاکید این کارشناس، هر چقدر با سالمند با احترام رفتار کنیم عزت نفس او را بالا برده‌ایم. این اتفاق سلامت روح و جسم او را افزایش می‌دهد. خلاصه این که دوران سالمندی دورانی است که برای همه ما خواهد آمد. پس با مهر و محبت به سالمندان نزدیک خود دوره سالمندی خوبی را برای خودمان تصور کنیم.

روزنامه جام جم