رسانه‌های بیگانه در تلاش برای تغییر تصویر ذهنی انسان تكامل‌یافته از جامعه متكامل

به گزارش جام جم آنلاین از پایگاه خبری تحلیلی رادیو گفت‌وگو، صد و سی و پنجمین برنامه زنده «امواج شبهه» شبكه رادیویی گفت‌وگو با عنوان «طبقه سه از دو، از انسان‌گریزی تا جامعه‌ ستیزی در رسانه‌ های بیگانه» با حضور كارشناسان، دكتر موسی شعبان پور (پژوهشگر حوزه جامعه و فرهنگ)، دكتر محمد كوثری (كارشناس ارشد رسانه) و دكتر علیرضا داودی (كارشناس ارشد رسانه و علوم‌شناختی) بر روی آنتن زنده رفت.

جایگاه رسانه‌های بیگانه در طبقه سه از دو

علیرضا داودی، كارشناس ارشد رسانه و علوم‌شناختی ضمن تبیین طبقه سه از دو و جایگاه رسانه‌های بیگانه در این تعریف خاطرنشان كرد: زمانی كه صحبت از طبقه سه از دو می‌شود منظور از طبقه سوم طبقه فیك، جعلی و خارج از نقشه است كه شاید توانسته باشد قدرتی از خود به دلیل تصویری بودن نشان بدهد؛ اما به دلیل واقعی نبودن، قابلیت ازبین‌بردن و آسیب‌پذیری بسیار بالایی دارند. رسانه‌های بیگانه نیز عمدتاً همین‌گونه عمل كرده‌اند و در انقلاب همیشه طبقه سه از دو بوده‌اند، مفاهیم، موارد و اتفاقاتی را كه حاصل می‌كنند عمدتاً نسبت به اصل، اصالت و مبانی جامعه ما در هر دو حوزه مرمی و فرا مردمی جعلی است چرا كه بی‌بی‌سی فارسی با بیش از ۸۰ سال قدمت جامعه‌شناختی از ایران زمانی كه می‌خواهد اقدامی را انجام دهد دست‌به‌دامن همان تصاویر فیكی می‌شود كه مجبور است زیبا جلوه دهد، این تصاویر گاهی زنان، نخبگان و علما بوده‌اند و به فراخور موضوعات مطرح شده هر بار یكی از این‌ها در رأس قرار می‌گرفتند.

این كارشناس ارشد رسانه و علوم‌شناختی با اشاره به این كه حركت رسانه‌های بیگانه در این حوزه ساختن سازه‌های جعلی است، افزود: هرچند این سازه‌ها ممكن است به چشم و علی‌الظاهر به لحاظ مهندسی حقیقی جلوه كنند؛ اما نسبت به آن چه كه در ایران اصالت و مبنا می‌دانیم قاعدتاً وجود خارجی ندارند. مخاطب زمانی می‌تواند به‌درستی مسیر را تشخیص بدهد كه به نقشه اصلی ساختمان رجوع كند چرا كه رسانه‌های بیگانه اگرچه كه می‌توانند بعد تصویری ایجاد كنند؛ اما در ایجاد عمق تصویر ناتوان هستند. یكی از مفاهیمی كه این رسانه‌ها به آن پرداخته‌اند مفهوم انسان است، در غرب انسان به ماهوی انسان چیزی بیش از یك ابزار دریافت تلقی نمی‌شود. انسان به ماهوی انسان، ارزش ذاتی ندارد مگر آن جایی كه با كاركردی قرین شود به همین دلیل است كه انسان را به‌مثابه ابزار در اختیار نظام‌نامه لیبرالیسم، كاپیتالیسم و یا اومانیسم می‌دانیم چرا كه اگر برای اصالت انسانشانی قائل بودند قطعاً مسیحیت می‌بایست حكمران مایشی تلقی می‌شد و یهودی و كلیمی اصیل و اسلام نیز می‌توانستند اصالت داشته باشند.

وی با عنوان این كه اساساً نوعی انسان‌گریزی به ماهوی انسان در فلسفه اشرف مخلوقات بودن وجود دارد، گفت: اگر انسان در غرب اشرف مخلوقات تلقی می‌شد امروزه چیزی تحت عنوان سگوری، انسان سگ یا انسان حیوان وجود نداشت كه انسان را قلاده بزنند و در خیابان راه ببرند؛ بنابراین زمانی كه در غرب نسبت به مفهوم اشرف مخلوقات نگاهی حداقلی وجود دارد قطعاً به كاركرد این نگاه حداقلی در جامعه نگاهی كاهنده شكل خواهد گرفت؛ بنابراین تكامل جامعة كاهنده، انسان یا موجود حداقلی در كنار یكدیگر احترام به هم‌جنس‌گرایی می‌شود این اوج اتفاقاتی است كه رخ می‌دهد و به همین نسبت در جامعه ما نیز به دنبال پیگیری همین مفاهیم هستند. این فلسفه‌ای جدی است كه امروزه رسانه‌های بیگانه به‌خوبی توانسته‌اند از آن استفاده كنند و مبنایشان به‌هم‌زدن تصویر ذهنی انسان تكامل‌یافته از جامعه متكامل است.

خانواده، مهم‌ترین مرجع برای نسل جوان | تلاش غرب برای ازبین‌بردن هویت اسلامی و ایرانی

موسی شعبان پور، پژوهشگر حوزه جامعه و فرهنگ عنوان كرد: از دو زاویه می‌توان بحث تبدیل شهروند همراه به شهروند عاصی را بررسی كرد از منظر رسانه‌ای، رسانه‌های بیگانه از تكنیك‌ها و تاكتیك‌های مختلفی بهره می‌برند كه در رویداد‌های اخیر شاهد استفاده این رسانه‌ها از تكنیك‌های گزیده‌ای انتخاب كردن اخبار، برجسته‌سازی، اكثریت پنداری و رویدادسازی بودیم. همچنین از منظر جامعه‌شناسی، عنصر اصلی و واقعی جامعه ما، عنصر اجتماعی خانواده است كه به‌عنوان كوچك‌ترین و مهم‌ترین عنصر اجتماعی جامعه محسوب می‌شود. اگر سطح تحلیل در جوامع شرقی را بررسی كنیم، خواهیم دید كه در جوامع اسلامی بنیان نظام اجتماعی بر اساس خانواده می‌باشد كه مدتی است مورد هجمه رسانه‌های بیگانه قرار گرفته است و بسیاری از ارزش‌ها و هنجار‌هایی كه برای ما ایرانی‌ها در خانواده ارزشمند است را مورد هدف قرار داده‌اند. یكی از نقش‌هایی كه خانواده می‌تواند ایفا كند، بحث جامعه‌پذیری و اجتماعی شدن است؛ یعنی ارزش‌ها و هنجار‌هایی كه مورد انتظار و مطالبه جامعه است از طریق بستر خانواده منتقل به نسل جوان می‌شود.

وی ضمن اشاره به این كه كودك زمانی كه برای اولین‌بار چشمانش را باز می‌كند ابتدا با پدر و مادر و به ترتیب با خویشاوندان و نزدیكان و با سطوح مختلف در عرصه اجتماعی ارتباط برقرار می‌كند گفت: متأسفانه این كاركرد و نقش اصلی خانواده دچار اشكال شده است و رسانه‌های بیگانه نیز بر روی این كاستی تمركز كرده‌اند. یكی دیگر از نقش‌هایی كه خانواده می‌تواند ایفا كند، گروه‌های مرجع است و خانواده به‌عنوان مهم‌ترین گروه مرجع برای نسل جوان محسوب می‌شود. در طی چند سال اخیر شاهد آن هستیم كه بنیان خانواده دستخوش تغییراتی شده است كه مرجع بودن خانواده را تحت‌الشعاع قرار داده است و بسیاری از كاركرد‌ها و نقش‌هایی كه خانواده می‌تواند داشته باشد كم‌رنگ كرده است و ابزار‌ها و مكانیزم‌های دیگری را جایگزین كرده‌اند.

محمد كوثری، كارشناس ارشد رسانه با اشاره به این كه در مكتب متعالی اسلام، انسان به‌عنوان عبد شناخته شده است و در این مسیر می‌بایست حركت كند، گفت: متأسفانه غرب به دنبال این است كه انسان را به‌عنوان ابزار در افكار عمومی جا بیندازد و انسان را در اختیار افكار امپریالیستی یا كمونیستی تعریف كنند، غرب درصدد است تا هویت را از بین ببرد و از انسان قدرت فكر و آگاهی را بگیرد. در اوضاع كنونی رسانه‌های غرب در تلاش‌اند تا به افكار عمومی ما القا كنند كه آن‌گونه كه ما می‌گوییم باید رفتار كنید و این در حالی است كه طبق فرمایشات مقام معظم رهبری ما ارزش‌های دینی و ملی خودمان را داریم و آن‌ها می‌خواهند این ارزش‌ها را كم‌رنگ كنند و از بین ببرند و به كثرت خودشان اشاره كنند.

وی در ادامه افزود: در وقایع اخیر، حداكثر افرادی كه در داخل كشور از توییتر استفاده می‌كنند تنها سه درصد برآورد شده است درحالی‌كه غرب در تلاش است تا با هشتگ سازی‌ها افكار را به این سمت ببرند كه تعداد بیش‌تری از مردم ایران با این وقایع موافق هستند. توییتر فضایی نخبگانی دارد و عموم مردم از آن استفاده نمی‌كنند از زمانی كه ورود به توییتر بسته شد ۱۰ درصد از كاربر‌ها كاهش پیدا كرد، یعنی از هر ۴ كاربر ۳ كاربر در خارج از كشور و تنها ۱ كاربر از داخل كشور توییت می‌كرد به همین منظور از طریق این بستر نمی‌توان به آمار استناد كرد و گفت تمام مردم در داخل موافق این اتفاقات بوده‌اند و این در حالی است كه این رسانه‌ها از فضای توییتر به‌عنوان بستری برای نماینده سازی استفاده می‌كنند و آن را به‌عنوان خواسته همه مردم ایران تلقی می‌كنند.

شعبان پور در ادامه با تأكید بر اهمیت جامعه‌پذیری نسل جوان از خانواده، افزود: جامعه با مكانیزم‌هایی ارزش‌ها و هنجار‌های خود را به نسل بعد منتقل می‌كند كه متأسفانه رسانه‌های بیگانه تا حدودی توانسته‌اند به این مكانیزم‌ها دسترسی پیدا كنند و موجب جامعه‌پذیری نسل جوان از طریق رسانه‌های خودشان شوند. در وقایع یك ماه اخیر، بسیاری از افرادی كه از اطلاعات عمومی بسیار خوبی برخوردار بودند؛ اما سواد رسانه‌ای قابل قبولی نداشتند صاحب سخن بودند و از زبان رسانه‌های بیگانه سخن می‌گفتند و به افكار عمومی نیز جهت می‌دادند.

تكنیك اكثریت سازی رسانه‌های بیگانه

داودی با عنوان این كه اكثریت سازی در رسانه‌های بیگانه یعنی تركیب حجم به‌علاوه میدان در زمان محدود ضرب در تصویری كه از طریق رسانه شروع به انتشار می‌كند، گفت: آن چه كه راجع به آلمان با آن چیزی كه راجع به فرانسه ۹۴-۹۳ نشان دادند با این فرمول متفاوت است چرا كه تكنیك‌ها و تاكتیك‌ها تغییر كرده است و قطعاً با همین مدل نیز ادامه نخواهند داد دررابطه‌با ماجرای المان به این نتیجه رسیدند كه ادامه با این شیوه آن فضای روانی كه می‌خواستند ایجاد كنند جواب‌گو نخواهد بود. در اغتشاشات اخیر به بهانه فوت مرحومه مهسا امینی، متوجه شوند كه اكثریت پنداری یا اكثریت سازی به لحاظ رسانه‌ای می‌بایست به گزاره‌ای جدید با موضوع او از شما موفق‌تر است تبدیل شود. در حال حاضر مفهوم اكثریت سازی با این گزاره در یك دگردیسی توسط رسانه‌های بیگانه از زبان مخاطب خاكستری بیان می‌شود، مخاطب خاكستری دارای ضرایب نفوذ متفاوتی است. زمانی كه تم مناظره در اغتشاشات شكل می‌گیرد مخاطب خاكستری می‌گوید شما به‌گونه‌ای عمل كردید كه دشمن از شما موفق‌تر عمل كرد، این سمی‌ترین ادراك ممكنی است كه می‌تواند وارد ذهن مخاطب در جامعه حداكثری شود.

این كارشناس ارشد رسانه و علوم‌شناختی در ادامه با اشاره به این كه اكثریت سازی برای اقلیتی است كه به‌صورت جوانمردانه نتوانسته است بر اكثریت حاكم شوند، افزود: به همین دلیل است كه این اقلیت نیازمند شتاب‌دهنده تغییر مدل هستند، تغییر مدل آن است كه از زبان شبه خاكستری‌ها، خاكستری‌ها و یا مردگان بگویند او از شما موفق‌تر عمل كرده است این جا است كه به لحاظ ذهنی، حكمرانی اقلیت مطلق و غیر قابل پیش‌برنده را بر ذهن اكثریتی كه الان اقلیت پندار شده‌اند، مسلط می‌كنند. از این جا به بعد است كه رسانه می‌تواند جایگزینی را انجام بدهد و اكثریت مسلط را به لحاظ ذهنی تبدیل به اقلیت شكست‌خورده و اقلیت غیرعملیاتی را تبدیل به اكثریت در حال پیروز شدن تلقی كند، تركیب رادیو فردا با بی‌بی‌سی فارسی نمونه بارزی از این رویكرد است. حذف هشتگ آرتین از اینستاگرام به‌عنوان بازمانده ترور در حرم شاه‌چراغ نشان‌دهنده آن است كه این هشتگ به‌تنهایی می‌توانست روبه‌رو همه این رسانه‌ها قرار بگیرد. در جابه‌جایی اقلیت و اكثریت، شما و آن‌ها در شما موفق‌تر از آن‌ها عمل كرده‌اید، شما معلوم است و آن‌ها مجهول موفقیت بیان شده و اكثریت سازی مد شده، تبدیل رسیدن جامعه به نقطه احساس ضعف در همه اركان است كه به معنای باختن میدان نیست؛ بلكه به لحاظ ذهنی میدان باخته شده تلقی می‌شود.

بازنمایی غیر واقعه‌ای رسانه‌های بیگانه

كوثری با اشاره به این كه رسانه‌های بیگانه برای این كه به مرحله‌ای برسند كه بتوانند القا كنند فرد خودش تصمیم‌گیرنده است و به‌جای پایبندی به قوانین جامعه می‌بایست از قوانین و هنجار‌های جامعه بیرون بزند و خودش را مطرح كند طبیعتاً باید می‌توانستند در ذهن و افكار افراد به‌وسیله رسانه‌ها نفوذ كنند، گفت: باتوجه‌به این كه توییتر بیش‌ترین كنش در اتفاقات اخیر را داشت در اولین گام، دست‌كاری فنی گسترده‌ای را در این پلتفرم انجام دادند و پنج راهكار پیش رو را ارائه دادند و شروع به پیاده كردن آن‌ها كردند. اولین راهكار آن بود كه پایین توئیت‌های هنجارشكن لایك‌های جعلی را قرار دادند و با استفاده از ربات‌ها این‌ها را ترند كرده و بالا آوردند و در ذهن جامعه این تصور را ایجاد كردند كه حرف اصلی جامعه این است، نكته دوم ارسال محتوای متنی جعلی توسط ربات‌ها بود، مورد بعدی رأی‌دهی هی جعلی توسط این ربات‌ها است و نكته چهارم، باز ارسال یا ریتوئیت‌هایی است كه به‌واسطه این ربات‌ها انجام می‌شود و در نهایت ترندینگ و هشتگ سازی است تا موضوعی مانند فوت مرحومه مهسا امینی را بتوانند ترند اول و جهانی كنند كه نشان‌دهنده نفوذ سیستمی این رسانه‌ها هستند.

وی در ادامه گفتگو با عنوان شیوه‌های پرداختن رسانه‌های بیگانه به وقایع اخیر افزود: شبكه اینترنشنال كه شبكه‌ای فارسی‌زبان بود و به اتفاقات در ایران می‌پرداخت، بیست‌وچهارساعته و بدون لحظه‌ای وقفه اخبار ایران را به كمك ترفند تكرار پوشش می‌دهد، اگر رصد یك‌ساعته‌ای نسبت به این شبكه داشته باشید خواهید دید كه بسیاری از كلیپ‌هایی و ویدئو‌های در حال پخش، تكرار ساعت قبل است تا به این طریق بتوانند به مخاطب بفهمانند كه حق چیزی است كه ما می‌گوییم. اینستاگرام در زمان مرگ ملكه بسیاری از كامنت‌ها را بست درحالی‌كه در پست‌های مرتبط با اتفاقات داخلی ایران كاملاً بالعكس عمل كرد این‌ها نشان‌دهنده آن است كه دشمن برنامه‌ریزی از پیش تعیین شده‌ای را انجام داده بود و منتظر فرصتی برای عملیاتی كردن آن بود كه ماجرای فوت مهسا امینی، بهانه‌ای برای این شبكه‌ها شد.

شعبان پور با بیان این كه در هر جامعه‌ای بخشی از جامعه‌پذیری‌ها و انتقال ارزش‌ها و هنجار‌ها از طریق نهاد‌های رسمی انجام می‌شود و بخش عمده‌ای از جامعه‌پذیری به‌صورت عرفی و از طریق اقشار مختلف مردمی صورت می‌گیرد، گفت: در جامعه ما شكاف بین جامعه‌پذیری رسمی و عرفی یا شكاف نسلی بین نسل قدیم و جدید وجود دارد و شبكه‌های بیگانه به‌خوبی فرهنگ عمومی و جامعه‌پذیری عرفی در جامعه ما را مورد هدف قرار داده‌اند و رسانه‌های بیگانه اخبار را به صورتی منعكس می‌كنند كه با میدان واقعی تفاوت بسیاری دارد.

سرمایه‌گذاری غرب در پروژه كشته‌سازی مرحومه مهسا امینی

داودی گفت: آن چه در مركزیت بی‌بی‌سی مطرح می‌شود در من و تو تبدیل به گزاره می‌شود، در گزارشگر من و تو تبدیل به سوژه می‌شود و در نتیجه جمع‌بندی همه این وقایع به پستی در توییتر منتهی می‌شود و فردی كه در داخل وارد این مكانیزم می‌شود می‌گوید من دارای شبكه اطلاعات پیرامونی شدم. یكی از اتفاقاتی كه در میدان می‌افتد، آن است كه انسان فكور در مواجهه با اطلاعات چرخش یافته به‌ظاهر مستند آن را تبدیل به نقطه ثبتی می‌كند و شروع به پرورش آن می‌كند. بیش از صد میلیون ركورد پیام در پنجاه روز اخیر ثبت شد كه از این تعداد برخی دررابطه‌با مفهومی تحت عنوان حكمرانی بود. اتصال امتداد خبر به میان با مفهومی تحت عنوان حكمرانی شما را وارد مكانیزمی می‌كند كه آن انسان فكور، احساس استیصال می‌كند، به همین دلیل زمانی كه وارد حوزه مخاطب مستأصل و حكمرانی آشفته می‌شوید، این دو در كنار یكدیگر مرجع نمی‌سازد؛ بلكه مصدری می‌سازد كه معمولاً پنهان است؛ اما پذیرفتن آن توسط مرجع‌هایی كه شكل می‌گیرد به‌صورت متواتر اتفاق می‌افتد.

این كارشناس ارشد رسانه و علوم‌شناختی با بیان این كه انتخاب مدل‌های غلط در راهبری میدان در رسانه‌ها یكی از اتفاقات اشتباهی است كه رخ می‌دهد، خاطرنشان كرد: مدل رسانه‌های بیگانه‌ساز این‌گونه است كه به‌عنوان واقعه به یك موضوع نمی‌پردازند؛ بلكه به‌عنوان شگفتی‌ساز آن را در نظر می‌گیرند چرا كه می‌توانند مدل خاصی از اتفاقات رسانه‌ای و میدانی را نسبت به موضوع مطرح شده پیاده كنند، چون به لحاظ میدانی این شگفتی‌ساز در زمان كوتاه، قابل تكرار نیست؛ بنابراین پروژه كشته‌سازی را مطرح و روی آن سرمایه‌گذاری می‌كنند چرا كه شگفتی‌ساز می‌بایست همه عواملش طبیعی و غیر قابل اتصال باشد. ندا آقا سلطان، شگفتی‌ساز نشد چرا كه مصنوعی و آزمایشگاهی بود، انسان فكور زمانی تبدیل به انسانی غیرمتعهد می‌شود كه به او تفهیم می‌كنند كه عقلانیتش راهگشایی‌ای در ادامه مسیر نخواهد داشت، بنابراین ناامیدی از راهگشا بودن تعقل در جامعه انسان فكور را تبدیل به انسانی عاصی می‌كند، مرز بین این دو تعهد است. عوامل بی‌بی‌سی فارسی و من و تو ایرانی هستند و اولین چیزی كه از آن‌ها توانستند بگیرند تعهدشان به غیرت و حیا ایرانی بود.

كوثری در ادامه افزود: یكی از قوانین توییتر این است كه اگر كسی وارد این پلتفرم شد و در هر نیم ساعت بیش از ۵۰ توییت یا ریتوئیت بزند اكانت محدود می‌شود؛ اما این محدودیت در ایام اخیر برداشته شد، یا در ۲۴ ساعت اگر كسی بالای ۲۴۰۰ توییت یا ریتوئیت داشته باشند محدود می‌شود؛ اما در وقایع اخیر بسیاری از اكانت‌هایی كه بالای ۴۰۰۰ توییت پیام داشتند بدون هیچ‌گونه محدودیتی به فعالیت خودشان ادامه می‌دهند. كنش توییتر ۹۷ درصد اتفاقات را تحت پوشش قرار داده است چرا كه می‌خواهند فضا را به سمت نخبگانی پیش ببرند، ۳ درصد اینستاگرام و حدود ۱ درصد نیز تلگرام در راستای توزیع خواسته‌های دشمن فعالیت كرده است. ۳۴ درصد از فعالان سیاسی، منافقین، ۶ درصد ورزشكاران، عمدتاً فوتبالیست‌ها، ۲۷ درصد شخصی نگار‌ها و ۲۱ درصد سلطنت‌طلب‌ها بودند و ۷ درصد از این تعداد فعالان سیاسی و مدنی بوده‌اند و تنها ۵ درصد از حامیان انقلاب اسلامی در این فضا‌ها حضور داشتند.

برنامه «امواج شبهه» گفتگویی تخصصی باهدف روشنگری و افشای تكنیك‌های رسانه‌ای در خصوص ماهیت و عملكرد رسانه‌های معاند ماهواره‌ای فارسی‌زبان علیه جمهوری اسلامی ایران است كه پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های معاند ماهواره‌ای فارسی‌زبان، روزهای یكشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبكه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز پخش می‌شود.

علاقه‌مندان می‌توانند نظرات خود در خصوص این بخش از برنامه را از طریق شماره تماس ۲۷۸۶۱۰۳۵ و سامانه پیامكی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ به اشتراك بگذارند.

این برنامه به سردبیری دكتر علیرضا داودی، نویسندگی و تهیه‌كنندگی سیده فاطمه شعار بر روی آنتن رفت؛ همچنین مصطفی صادقی كارشناس مجری، شیما قلی هماهنگی برنامه، فاطمه عبدالوند و احمد یوسفی به‌عنوان آیتم ساز در این برنامه حضور داشتند.