تسخیر مغزها با حمله نرم فیک‌نیوزها

اخبار جعلی با روش‌های فریبنده به افکار‌عمومی ارائه و القا می‌شوند و امروزه برای بسیاری از افراد، شناخت منابع خبری درست از منابع خبری تولیدکننده اخبار نادرست و مخرب سخت شده است.

مثال توییتر، مشتی از خروار در این آشفته‌بازار است. بی‌شک همگان به این موضوع واقفند که هم اکنون حساب افراد مطرح در فضا‌های مختلف اجتماعی به‌راحتی جعل می‌شود و با اندک تغییرات جزئی، اخبار منتسب به آن‌ها در حوزه فعالیت‌های فرهنگی، هنری، ورزشی، اجتماعی و حتی سیاسی منتشر و دست به دست می‌چرخد.

یکی دیگر از روش‌های جعل خبر ساخت وب‌سایت‌هایی مشابه وب‌سایت‌های معتبر با همان لوگو و آدرس‌های تقریبا مشابه است؛ اقدامی که در آن اخبار غیر‌موثق و جعلی تولید و توزیع می‌شود و مخاطبان پیش از آن‌که متوجه شوند فریب یک وب‌سایت جعلی را خورده‌اند، فیک‌نیوز به هدفش رسیده و تأثیر روانی خود را بر جامعه می‌گذارد.

علل استقبال از اخبار جعلی

خبر جعلی اطلاعاتی است که با هدف فریب دادن و گمراه کردن دیگران تولید و منتشر می‌شود. این اطلاعات گمراه‌کننده در قالب خبر واقعی دیده می‌شود و در پی آن هستند تا باور‌های غلطی را به مخاطبان عرضه یا در باور‌های درست قبلی آنان تردید ایجاد کنند. اما استقبال افکار‌عمومی از اخبار جعلی از آثار دوران پسا‌حقیقت به‌شمار می‌آید. یعنی در دوره‌ای که مخاطبان با میزان انبوهی از اخبار و اطلاعات و داده‌ها سر و کار دارند، به‌ناچار به سمت دسته‌بندی آن‌ها می‌روند تا از بین حجم بالای داده‌ها، اطلاعاتی را انتخاب کنند که با ذائقه و احساسات و اعتقادات شخصی‌شان همخوانی داشته باشد. در کلامی ساده‌تر باید گفت خبر جعلی مولود دوران جدید پساحقیقت است که با مفاهیمی که پیش از این در حوزه رسانه با آن مواجه بودیم، نظیر شایعه یا پروپاگاندا، به‌طور کلی متفاوت است. پساحقیقت مربوط به شرایطی است که حقایق عینی تأثیر کمتری نسبت به احساسات و باور‌های شخصی در شکل‌گیری افکار‌عمومی دارند. گویا رابطه محتوای در دسترس کاربران با واقعیت عینی جهان، به‌صورت کامل منقطع شده باشد.

ترجمه نادرست برای تولید خبر جعلی

پسا‌حقیقت دوره‌ای است که در آن اصل پر‌بازدید شدن، جلب توجه و شهرت با هرکیفیتی مهم‌تر از اعتماد، اقناع و حتی تاثیر در معنای شناخته شده آن در رسانه‌های مدرن بر همه‌چیز چیره کرده است. سرعت گسترش اطلاعات غلط به‌حدی است که حدود یک دهه پیش یعنی در سال۲۰۱۳ «انجمن جهانی اقتصاد» گسترش اطلاعات غلط برخط (آنلاین) را یکی از ۱۰مسأله مهم جهان مطرح کرد. جالب است بدانیم گاهی برخی رسانه‌ها برای این‌که یک خبر جعلی را جا بیندازند به یک رسانه معتبر خارجی استناد می‌کنند که گاه دیده می‌شود آن رسانه از اساس چنین خبری نداشته است.

برخی از اخبار جعلی نیز از مسیر ترجمه خبر‌های خارجی به افکار‌عمومی راه پیدا می‌کنند. در این شرایط مخاطب برای این‌که در دام فیک‌نیوز‌ها نیفتد باید حتما منبع اصلی خبر ترجمه شده را پیدا کند یا به اعتبار آن واقف باشد. متاسفانه برخی ترجمه‌های خبری در بهترین حالت اگر نگوییم از اساس دروغ است، بد ترجمه شده و پیام را مبهم یا با معنی نادرست به مخاطب منتقل می‌کنند.