ایران در حصار پیری

در ایران هم بنا به اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس، پس از سال ۱۴۲۰ رشد سریع سالمندی در کشور سبب می‌شود فقط حدود نیمی از جمعیت کشور در سن کار و فعالیت باشند. خلاصه، زنگ خطر پیری جمعیت به صدا در آمده و تا دیر نشده باید برای مدیریت جمعیت سالمندان و حفظ تعادل آن با جوانان فکری کرد، چراکه ادامه این وضعیت موجب کاهش جمعیت و شکل‌گیری تهدید بزرگ برای آینده و توسعه کشور خواهد شد.

جمعیت جوان یکی از عوامل مهم قدرتمند بودن یک کشور در جهان است. افزایش توان اقتصادی و علمی یک کشور هم رابطه تنگاتنگی با جمعیت جوان آن کشور دارد؛ بنابراین در زمینه بررسی میزان قدرت یک کشور، عامل جمعیت در کنار شاخصه‌هایی همچون منابع، موقعیت راهبردی، وسعت جغرافیایی، توان نظامی و... حائز اهمیت است.

سالمندی یک سوم جمعیت کشور تا ۲۰ سال دیگر

اکنون در تمام جهان تعداد سالمندان بیشتر از افراد نوجوان و جوان در حال افزایش هستند. در سال ۱۹۸۰، تعداد کودکان صفر تا۹ ساله به میزان قابل توجهی از افراد ۶۰ ساله یا ۶۰ سال به بالا بیشتر بود. به عبارتی تعداد کودکان حدود ۱.۱میلیارد نفر و تعداد سالمندان حدود ۰.۴میلیارد نفر بود. آمارها، اما نشان می‌دهد تا سال ۲۰۳۰ جمعیت جهانی افراد مسن از ۱.۴میلیارد نفر گذشته و حداقل ۱۰۰میلیون نفر بیش از کودکان زیر ۱۰سال می‌شود. آمار‌های منتشر شده از سوی سازمان ملل در ماه جولای نشان می‌دهد در سال ۲۰۵۰ از کل جمعیت اروپا حداقل ۳۵ درصد را سالمندان تشکیل می‌دهند. طبق این گزارش ۲۸درصد جمعیت آمریکای شمالی، ۲۵درصد آمریکای لاتین و حوزه کارائیب، ۲۴درصد آسیا، ۲۳درصد اقیانوسیه و نیز ۹درصد جمعیت آفریقا را در سال۲۰۵۰ سالمندان تشکیل می‌دهند. سازمان ملل چند دهه است که تحقیقات گسترده‌ای درخصوص جمعیت تهیه و منتشر می‌کند. آمار این نهاد در مورد ترکیب سنی جمعیت جهان در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد جمعیت زیر ۲۰سال که سال۱۹۵۰ حدود ۴۴درصد تخمین زده می‌شد در سال۲۰۲۰ به ۳۳درصد تنزل یافته است. همچنین ۲۳درصد مردم آمریکا ۶۰ سال یا بیشتر سن دارند. نتیجه‌گیری کلی این آمار‌ها حاکی از این است که جمعیت جهان به دلیل افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ زاد و ولد بیشتر در حال پیر شدن است. در سال‌۲۰۲۰ بیش از ۱۴۷میلیون نفر در سراسر جهان بین ۸۰ تا ۹۹ سال داشتند که تقریبا ۲درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دادند. آن‌طور که ایرنا خبر داده، اکنون بیش از دو سوم جمعیت در سن کار و فعالیت هستند. جوانی جمعیت از اواخر دهه ۱۳۸۰ در ایران اوج می‌گیرد و در دهه ۱۴۲۰ پایان می‌یابد. طبق آمار مرکز پژوهش‌های مجلس در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۲۰ افراد در سن کار بیشترین سهم را در جمعیت کشور دارند، اما پس از ۱۴۲۰ رشد سریع سالمندی در کشور سبب می‌شود فقط حدود نیمی از جمعیت کشور در سن کار و فعالیت باشند؛ در حالی که حدود یک سوم افراد جامعه را سالمندان تشکیل می‌دهند.

تازه‌ترین تشویق مجلس برای فرزندآوری

در همین رابطه علی بابایی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی به جام جم می‌گوید: بحث کاهش ضریب رشد جمعیت در دنیا از موضوعات بسیار جدی است. این حرکت به سوی سالمندی در تمام کشور‌ها به دلایل مختلفی در حال رخ دادن است. یعنی بسیاری از شهروندان جهان انگیزه زیادی برای افزایش تعداد اعضای خانوار ندارند. کشور ما هم به‌دلایل مختلفی متاسفانه در گذشته از استاندارد‌های جهانی تبعیت کرده و نظام حکمرانی ما و دولت‌های سابق هم در زمینه افزایش جمعیت کوتاهی کردند. بابایی می‌افزاید: رهبر معظم انقلاب بار‌ها تذکر دادند که بحث افزایش جمعیت جزو سیاست‌های کلان کشور باید باشد. بر همین اساس سیاست‌های مشوقانه، ساختار‌هایی که باید وجود داشته باشد و زمینه‌های رشد جمعیت کشور از سوی دولت‌های سابق فراهم نشده است. نماینده مردم ساری در مجلس ادامه می‌دهد: طی دهه‌های گذشته برخی جریانات سیاسی غیرهمسو هم وارد کار می‌شدند و گره جوانی جمعیت را پیچیده‌تر می‌کردند. حالا نوبت این است تا شرایط را به این سمت ببریم که زیرساخت‌ها به نحوی توسعه یابد که افزایش جمعیت فراهم شود. ما در این باره در مجلس مصوبه‌ای داشتیم به نام قانون جوانی جمعیت که دولت و مجلس گام‌های خوبی برای آن برداشته‌اند که البته یک مقدار زمان می‌برد. به گفته رئیس فراکسیون کارگری در مجلس یازدهم، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت برای تشویق زوج‌ها به فرزندآوری تصویب و روز ۲۸شهریور آیین‌نامه اجرایی این قانون در زمینه اعطای زمین رایگان به خانوار‌های دارای فرزند سوم و بیشتر به تصویب رسید.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس تصریح کرد: افزایش فرزندان در جهت سیاست‌‎های کلی جمعیت و خانواده مبنی بر جلوگیری از پیری جمعیت و حفظ جمعیت جوان است. آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت هم در این زمینه است. خانوار‌ها در صورتی مشمول استفاده از امکانات دولتی موضوع این آیین‌نامه هستند که فرزند سوم یا بیشتر آن خانوار پس از تصویب این قانون، متولد شده باشد. ضمن این‌که دارای سابقه سکونت در شهر مورد تقاضا براساس دستورالعمل موضوع ماده یک آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن باشد.
​​​​​​​
جبران کم کاری‌های گذشته

۱۱مرداد، نماینده مردم مشهد در صحن علنی تذکر داد روند اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت رضایت‌بخش نیست و عدم تدوین و تصویب آیین‌نامه‌های اجرایی با وجود طی شدن مهلت قانونی، اجحاف در حق مردم است.

فاطمه رحمانی معترض بود که ماه‌ها از ابلاغ قانون جمعیت و خانواده گذشته، ولی جلسات آن کماکان به‌طور منظم برگزار نمی‌شود. همچنین باوجود تاکید قانون بر تشکیل هر سه ماه یک‌بار آن، مستقر نشدن دبیرخانه ستاد و تشکیل کارگروه‌های تخصصی، مشکلات زیادی را در مسیر اجرای آن ایجاد کرده است. وی تدوین و تصویب نشدن آیین‌نامه‌های اجرایی را با وجود طی شدن مهلت قانونی، اجحاف در حق مردم دانست و حالا با تصویب آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در زمینه اعطای زمین رایگان، کم کاری‌ها در این زمینه جبران شده است.

روزنامه جام جم