قدرشناسی قصه‌ها

ترجیح دیگری
محمدحسین لطیفی که سابقه ساخت سریال موفقی همچون صاحبدلان برای ماه رمضان را داشت، سال ۹۳ فیلمنامه‌ای پنج قسمتی به نام «دیگری» نوشت که برای پخش در شب‌های قدر تبدیل به یک مینی‌سریال شد. کارگردانش احمد کاوری بود و از شبکه سه روی آنتن رفت. امین حیایی هم که مدت‌ها بود جزو چهره‌های سینمایی به حساب می‌آمد و بیش از همه در فیلم‌های کمدی دیده می‌شد، پس از مدت‌ها با یک سریال تلویزیونی به آنتن برگشت و در این سریال کوتاه، کنار بازیگرانی مثل سعید آقاخانی، رزیتا غفاری، سمانه پاکدل، محسن قاضی‌مرادی و نصرت میرعظیمی به ایفای نقش پرداخت. حیایی نقش علی را بازی می‌کرد که که هم نگهدار پدر پیر خود بود و هم نقشی موثر در زندگی خواهرش داشت. این جوان خیرخواه به بچه‌های بی‌سرپرست پرورشگاه سرمی‌زد و زندانیان آزاد شده و تنها را رایگان به مقصد می‌رساند. این پیش‌زمینه‌ای برای شخصیت‌پردازی علی بود تا این‌که در سالروز تولدش، اتفاقی رقم خورد که زندگی او را از مسیر همیشگی خارج کرد. اهدای اعضا که سوژه بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های مناسبتی شب‌های قدر بوده، بارها محور قرار گرفته و در این سریال هم در خط اصلی قصه نقشی پررنگ داشت و مخاطبان را با این انتخاب حیاتی بیش‌از پیش آشنا می‌کرد.

راز و نیاز عاشق
فلورا سام از کارگردانانی است که چند اثر مناسبتی در کارنامه‌اش دارد. سریال‌هایی برای نوروز، رمضان و محرم از این دست هستند. اگر از علاقه‌مندان فضای آثار او باشید، احتمالا به خاطر دارید که سال ۹۰ هم «راز و نیاز» را برای شب‌های قدر روی ‌آنتن فرستاد؛ سریالی به تهیه‌کنندگی همسرش زنده‌یاد مجید اوجی که ‌آن ایام به جای سریال سقوط یک فرشته که در رمضان آن سال پخش شد، روی آنتن رفت.
قصه‌اش از این قرار بود: سیامک پسری است که عاشق دختری پولدار به اسم شهرزاد می‌شود‌ اما پدر دختر با ازدواج آنها مخالفت می‌کند و با طرح نقشه‌ای به سیامک انگ دزدی می‌زند. سیامک با این انگ به زندان می‌افتد. مادرش از غصه فوت می‌کند و مسیر این عشق به چالش کشیده می‌شود.
کامران تفتی ایفاگر نقش سیامک بود و لیلا بلوکات هم نقش شهرزاد را بازی می‌کرد. گوهر خیراندیش، آناهیتا همتی، داریوش ارجمند، محمود عزیزی، مریم امیرجلالی، امیریل ارجمند و... از دیگر بازیگرانی بودند که هر کدام نقشی در سریال راز و نیاز داشتند.

پشیمانی پرهزینه
مینی‌سریال «زمانی برای پشیمانی» جزو نخستین آثاری است که ویژه شب‌های قدر ساخته شد و روی آنتن رفت. این سریال به کارگردانی اسماعیل فلاح‌پور و نویسندگی ایرج محمدی و سعید جلالی سال ۸۷ از شبکه سه پخش شد.
اگر تماشاگر این سریال بوده‌باشید، احتمالا خاطرتان هست که قصه‌اش از چه قرار بود. رسول، حمید و مصطفی سه دوست قدیمی‌ بودند. مصطفی از حمید یک میلیارد پول گرفته‌بود ولی زمانی که باید آن را پس می‌داد، توان مالی‌اش را نداشت. حمید او را به زندان انداخت و رسول سعی داشت حمید را به پس گرفتن شکایتش راضی و بین دوستانش صلح برقرار کند ولی نتوانست. زهرا و امیر، همسر و پسر مصطفی برای جلب رضایت حمید نزد او می‌روند اما حمید راضی نمی‌شود. امیر عصبانی می‌شود و در همین زمان فرشاد پسر حمید سر می‌رسد و امیر را هل داده و بر اثر ضربه، امیر می‌میرد. فرشاد فرار می‌کند و پدرش سعی دارد قاچاقی او را از ایران خارج کند. نگین خواهر امیر که از مرگ برادر به کما رفته‌بود، بر اثر دعاهای شب‌های قدر به هوش می‌آید و فرشاد خود را معرفی می‌کند و مادر امیر به شکرانه نجات دخترش از مرگ، فرشاد را می‌بخشد.
این قصه در آن زمان تازه بود و می‌شود گفت تاثیرگذاری زیادی برای مخاطبان داشت؛ قصه‌ای که روایتگر تغییر جایگاه شاکی و متشاکی با یک حادثه و غره نشدن به قدرت بخشش بود. سهیلا رضوی، محمود عزیزی، عبدالرضا اکبری، حبیب دهقان‌نسب، کامران تفتی، حامد کلاهداری و... از بازیگران این سریال بودند.

چالش آقای دکتر
رمضان سال ۹۵ شبکه یک سیما برای شب‌های قدر مینی‌سریال تازه‌ای را راهی آنتن کرد. سریال «کشیک‌قلب» به کارگردانی حسن مهکام و تهیه‌کنندگی علی پورکیانی بود که در آن بازیگران چهره‌ای چون محسن کیایی، بهاره رهنما، آتیلا پسیانی، کاظم هژیرآزاد، رحیم نوروزی و لیندا کیانی، نگین معتضدی، علیرضا استادی، افشین نخعی و... حضور داشتند و بیشترشان نقش‌هایی متفاوت نسبت به دیگر آثار کارنامه‌ کاری‌شان تا آن زمان را ایفا می‌کردند.
کیایی در این سریال شش قسمتی، نقش پزشکی جوان به اسم یوسف را داشت که در کودکی خانواده‌اش را از دست داده و در این سال‌ها شخصی مسؤولیت تامین مالی او را برعهده گرفته‌است تا این‌که شب ۱۹ رمضان در بیمارستان با بیماری عجیب مواجه می‌شود و باید برای رویارویی با چالش تازه زندگی‌اش، تصمیمی تازه بگیرد. کیایی و رهنما که غالبا نقش‌های کمدی ایفا کرده‌اند، حضورشان در این سریال و با نقش‌هایی جدی برای بسیاری تازگی داشت.

ابراهیم در میان مسافران شهر
امسال هم شبکه پنج سیما اعلام کرد که در دل سریال مسافران شهر، مینی‌سریالی با عنوان «قصه ابراهیم» را برای شب‌های قدر راهی آنتن می‌کند. پخش این قصه با کارگردانی احمد معظمی و به قلم جابر قاسمعلی، چند شبی است آغاز شده و به مدت هفت شب روی آنتن می‌رود. در این سریال کوتاه داریوش فرهنگ، فریبا کوثری، حمیدرضا محمدی، ویدا جوان، نسرین نکیسا، مهدی میامی، اصغر نقی‌زاده، آرین اویسی، اشکان تفنگسازان، مریم شریف‌زاده، مهتا ترابی، مهرداد رضوانی،‌ محسن قصابیان و... بازیگرانی هستند که به نقش‌ها جان می‌بخشند.
گفته می‌شود قصه ابراهیم، اپیزودی جداگانه و با هدف تولید نسخه سینمایی از مجموعه مسافران شهر است. این مجموعه را پرویز امیری تهیه‌کنندگی کرده‌است و هر روز ساعت ۱۹ پخش می‌شود و ساعت ۲۳ بازپخش دارد.
اپیزود قصه ابراهیم از سریال مسافران شهر در این شب‌ها توانسته‌است بینندگان شبکه پنج سیما را با خود همراه کند و قصه‌ای خوش‌ساخت را روی آنتن ببرد.

تضاد نیازها
سریال «نیاز» که سال‌ها پیش در ایام قدر روی آنتن رفت، امسال هم از شبکه یک سیما پخش می‌شود. این سریال را حسین سهیلی‌‎زاده کارگردانی کرد و در آن بازیگرانی مثل حدیث میرامینی، بهاره افشار،‌ شهرزاد کمال‌زاده، پوراندخت مهیمن، پندار اکبری، عمار تفتی، رز رضوی، سیروس میمنت، آرش تاج تهرانی و کیمیا ملاحی بازی کردند. قصه‌اش هم درباره زوج جوانی به نام پیمان و کمند است که خارج از کشور با یکدیگر آشنا شده و ازدواج کرده‌اند. در بازگشت به ایران، مادر پیمان برای اولین‌بار عروس خود را می‌بیند. این آشنایی، واکنش‌هایی را در خانواده برمی‌انگیزد و داستان‌های مختلفی را شکل می‌دهد. نیاز، ملودرامی اجتماعی است که تلاش دارد به ترویج فرهنگ یتیم‌نوازی و چالش‌هایی که بین انسان‌ها به‌وجود می‌آید، بپردازد.
اگر می‌خواهید این مینی‌سریال پنج قسمتی را دنبال کنید، از امشب بعد از خبر ۲۱ می‌توانید شاهدش باشید. «نیاز» فعلا در این شب‌ها به جای سریال خوشنام روی آنتن می‌رود.

نگاه:

همسو با قدر

جبار آذین / منتقد سینما و تلویزیون

سال‌هاست که تلویزیون در زمینه ساخت آثار متناسب با ایام رمضان فعالیت می‌کند‌ اما لازم است تغییر بیشتری از لحاظ کمی و کیفی را در این زمینه شاهد باشیم. به نظرم نزدیک شدن بیشتر آثار به فضای مناسبتی در این ایام، می‌تواند سریال‌های رمضانی و مینی‌سریال‌های شب‌‌های قدر را با مخاطبان انبوه همراه سازد. به‌طور کلی تولید آثار ملی و مذهبی جزو رسالت‌های اصلی تلویزیون محسوب می‌شود، به همین دلیل باید با حفظ مؤلفه‌ها و شاخصه‌های آثار مناسبتی، برای این ایام آثار خوب و شایسته تولید شود.
مینی‌سریال‌هایی در سال‌های گذشته داشتیم که با ماه مبارک رمضان همسو بودند و در شب‌های قدر پخش می‌شدند، اکنون تولید این آثار تداوم پیدا کرده است. البته خوب است که تبدیل به سریال‌های چند فصلی شود که این مهم با سوژه‌های مناسب و درپی آن، استقبال مخاطبان حاصل می‌شود. درواقع این مینی‌سریال‌ها درصورتی که بتوانند جای خاص خود را پیدا کنند، قابلیت ادامه یافتن هم دارند.
به دلیل ویژگی‌هایی که برای در شب‌های قدر در چارچوب مسائل دینی و مذهبی قائل شده‌اند، باید آثار تلویزیونی و مینی‌سریال‌هایی با موضوعیت قرآن که در این ایام نازل شده است، مساله شهادت حضرت علی (ع) و مسائل مرتبط با این معانی در دستور کار قرار گیرد؛ بدون این‌که سازندگان به شعر و شعار متوسل شوند. اگر آثار هنرمندانه معنوی و مذهبی مناسب در ایام قدر روی آنتن برود، برکات این شب‌ها بیشتر به مردم شناسانده و تلویزیون بیشتر با حال معنوی مردم در این شب‌ها همراه می‌شود.

گپ:

سریالم در شب‌های قدر، حال‌وهوای خاصی داشت
سعید جلالی، فیلمنامه‌نویس تا به امروز فیلمنامه سریال‌های پر مخاطب رسانه‌ملی همچون آوای‌باران، زمانه، دردسرهای عظیم، زن‌بابا، خوش‌نشین‌ها، دلنوازان و... را نوشته‌است. او هم قصه‌های ملودرام می‌نویسند و هم داستان‌هایی که سرشار از موقعیت‌های طنز هستند. در واقع او خودش را به گونه خاصی از فیلمنامه نویسی محدود نکرده و موضوعات متفاوتی را دستمایه قرار داده‌است. جلالی در سال‌های گذشته مینی‌سریال زمانی برای پشیمانی را برای شب‌های قدر نوشته‌بود که با اقبال مخاطبان هم مواجه شد. این نویسنده در گفت‌وگو با جام‌جم درباره حال و هوای این مینی‌سریال می‌گوید: با این‌که یک دهه از زمان پخش زمانی برای پشیمانی گذشته اما خوب به خاطر دارم که فضای آن را دوست داشتم و موضوع برایم جذاب بود. داستان سریال درباره سه دوست بود که شرایطی برایشان به وجود می‌آید که به انتقام فکر می‌کنند. برای آن سال‌ها سوژه جذابی بود و مردم هم دوست داشتند. در این مینی‌سریال به رفاقت آدم‌ها پرداخته‌بودم و همین، قصه را برای مخاطبان هم تماشایی کرده‌بود. خدا را شاکرم اتفاقا این اثر دیده شد و جنس کار به گونه‌ای بود که به مذاق بینندگان خوش آمده‌بود.
وی ادامه می‌دهد: زمان فیلمبرداری هم طولانی نبود و آقای اسماعیل فلاحی‌پور کارگردانی را به عهده داشت. در سال‌های قبل بیشتر برای شب‌های قدر مینی‌سریال تولید می‌شد اما در سال‌های اخیر در شب‌های قدر کمتر سریال پخش می‌شود. دلیلش هم کاملا روشن است و نمی‌توان خیلی به گروه نویسندگان و سازندگان خرده گرفت؛ زیرا ساخت مینی‌سریال به اندازه یک سریال کامل زحمت دارد و به لحاظ اقتصادی هم صرف نمی‌کند. چون گروه باید جمع شوند، بازیگران انتخاب شوند و... یعنی پیش‌تولید یک مینی‌سریال به میزان یک سریال کامل زمانبر است. به همین دلیل کمتر سازندگان به این سمت حرکت کرده‌اند.
وی در پایان هم با اشاره به فعالیت‌های اخیرش توضیح می‌دهد: در حال حاضر مشغول نگارش سریال بی‌همگان هستم که هشت قسمت دیگر بنویسم، فیلمنامه تمام می‌شود. اکنون گروه مشغول تصویربرداری این سریال هستند.

نقلی از رزیتا غفاری:

بازی در سریال‌های مناسبتی برایم ارزشمند است
رزیتا غفاری از بازیگران «دیگری» است و در این سریال نقش صدیقه، خواهر علی را بازی می‌کرد. او همان زمان در گفت‌وگویی که با جام‌جم داشت، درباره بازی در سریال‌های مناسبتی بیان کرد: «بازی در سریال‌های مناسبتی برایم خیلی ارزشمند است و همیشه علاقه‌مند ایفای نقش در چنین آثاری هستم. به نظرم ارزش این نوع کارها خیلی بالاست و همیشه با رویی گشاده و دیدی باز در آثار مناسبتی بازی می‌کنم. به همین دلیل هر سال منتظر هستم تا پیشنهاد بازی در سریال ماه رمضان به من داده شود. گرچه کم‌کار هستم، اما همیشه بازی در سریال‌های مناسبتی را می‌پذیرم. وقتی قرار شد در سریال تلویزیونی دیگری بازی کنم، با کمال میل قبول کردم و اصلا تردید نداشتم.»
او گفت: «با این که نقش صدیقه مثبت است اما تک‌بعدی نیست و من در این مجموعه نقشی را بازی می‌کنم که بسیاری از زنان جامعه با مشکلات مشابه آن رو‌به‌رو هستند. راستش واقعی بودن و قابل لمس بودن نقش صدیقه را خیلی دوست داشتم. به نظرم او یک زن ایرانی واقعی است.»

نوشین مجلسی و فاطمه عودباشی - رسانه / روزنامه جام‌جم