بهار گردشگری خراسان‌ جنوبی

بهاری که امسال با توجه به لغو محدودیت‌های سفر ناشی از رواج اپیدمی کرونا برای گردشگران داخلی و خارجی پس از چند سال می‌تواند فرصت بزرگی برای تقویت اقتصاد گردشگری در شهرهای جنوب خراسان بزرگ باشد.

کارشناسان این حوزه معتقدند بازدید از فرآیند کاشت و داشت و برداشت چهار محصول یادشده و مشارکت در آن می‌تواند به پویایی گردشگری کشاورزی و به‌دنبال آن ایجاد اشتغال و درآمدزایی بالا و توسعه اقتصادی جوامع روستایی و حتی استان کمک به‌سزایی کند و بهترین راهکار برای رسیدن به این هدف هم می‌تواند برگزاری تورهای گردشگری مزرعه باشد که هم‌اکنون جای آنها در فهرست تورهای گردشگری خالی است.

با شروع پاییز، مزارع و باغات زرشک، زعفران، عناب و انار خراسان‌جنوبی رنگ سرخ به خود می‌گیرند و مناظر دیدنی از طبیعت را پدید می‌آورند.

فصل برداشت این محصولات شاخص خراسان‌جنوبی که نقش مهمی در اقتصاد منطقه نیز دارند فرصتی ناب برای حضور گردشگران است تا با آیین‌های کهن کشاورزی و همچنین سبک و سیاق زندگی و آیین و رسوم مردم محلی آشنا شوند و هم از این محصولات تازه به‌عنوان سوغات سفر بهره ببرند.

کارشناسان میراث‌ فرهنگی معتقدند گردشگری مزرعه راهکاری برای حفاظت از چشم‌اندازهای سنتی هر منطقه است.

برخی گردشگران این نوع گردشگری را با هدف تفریحی دنبال می‌کنند یا به‌عنوان یک سفر نوستالژیک و گره‌ خورده به روزهای خوب گذشته به آن می‌نگرند.

افزون بر این گردشگری کشاورزی به‌عنوان یکی از زمینه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی از راه ارائه خدمات پذیرایی مورد تاکید است.

زرشک، زعفران، انار و عناب چهار محصولی است که خراسان‌ جنوبی رتبه‌ اول تا سوم کشور را در تولید آنان در اختیار دارد.

این استان رتبه‌ اول تولید زرشک و عناب را در کشور دارد. سطح زیرکشت زرشک در خراسان‌جنوبی ۱۸هزار و ۶۰۰هکتار و فصل برداشت آن از اواخر مهر تا نیمه اول‌آذر است.

سطح زیرکشت عناب هم ۴هزار و ۱۳۴هکتار است و فصل برداشت آن در روستاهای کوهستانی استان اوایل مهر است.

خراسان‌ جنوبی رتبه‌دوم تولید زعفران را هم در کشور به خود اختصاص داده و زعفران آن از نظر کیفیت و مرغوبیت حرف‌اول را در کشور می‌زند.

سطح زیرکشت زعفران در این استان که به‌عنوان سرزمین طلای‌سرخ هم از آن یاد می‌شود در سال‌گذشته ۱۷هزار و ۱۵۲هکتار بود که امسال حدود ۴۰۰تا۵۰۰هکتار به این سطح افزوده شده است.

در زمینه تولید انار هم باید گفت که شهرستان فردوس خراسان‌جنوبی رتبه‌اول تولید انار را دارد و در کشور جایگاه‌سوم را به خود اختصاص داده است.

سطح زیرکشت باغ‌های انار فردوس ۲هزار و ۱۰۰هکتار است و پیش‌بینی می‌شود از هر هکتار حداقل ۲۰تن انار برداشت شود و همه اینها یعنی ظرفیت‌های بی‌نظیری که می‌توان به کمک آن چرخ‌های گردشگری مزرعه را به‌حرکت درآورد و اقتصاد ضعیف منطقه را شکوفا کرد.

پاییز سرخ خراسان‌ جنوبی

احمد کاشانی، فعال حوزه گردشگری خراسان‌جنوبی هم توسعه گردشگری کشاورزی را راهکار مهم و سریع برای رونق اقتصادی این خطه دانسته و می‌گوید: گردشگری کشاورزی یا همان مزرعه از شاخه‌های مهم گردشگری در دنیاست و خراسان‌جنوبی با توجه به محصولات ویژه کشاورزی‌ که برترین نمونه‌ها در سطح کشور محسوب می‌شوند، می‌تواند با فعال‌کردن این شاخه از گردشگری موفق عمل کند.

کاشانی با یادآوری این نکته که گردشگری مزرعه همراه با طبیعت‌گردی در سال‌های اخیر بسیار موردعلاقه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته، می‌افزاید: با این‌که پاییز، فصل برگ‌ریزان است و همه آن‌را با رنگ طلایی سراغ دارند، پاییز خراسان‌جنوبی به دلیل محصولات خاص کشاورزی‌، سرخ‌رنگ است و وجود محصولات زراعی و باغی ویژه آن، رنگ و بویی متفاوت به طبیعت شهرهای کوچک و بزرگ این خطه از کشور می‌دهد.

وی با اشاره به تولید سالانه بیش از ۲۲هزار تن زرشک در خراسان‌جنوبی یادآور می‌شود که مزارع پهناور زرشک به‌خصوص در شهرستان‌های درمیان و زیرکوه، افین، زهان قدیم و روستاهای اطراف خراسان‌جنوبی و همچنین مراسم برداشت آن، یکی از جاذبه‌های ناب و کمتر شناخته‌شده گردشگری کشاورزی در شرق‌کشور است.

این فعال گردشگری تاکید می‌کند که مسوولان به گردشگری کشاورزی باید نگاهی ویژه داشته باشند و می‌توانند با برگزاری جشنواره‌هایی با هدف گردشگری مزرعه در زمان برداشت محصولات استراتژیک خراسان‌جنوبی، ضمن معرفی این محصولات به درآمدزایی بیشتر کشاورزان و در نتیجه بهبود سطح معیشت ساکنان استان کمک کنند.

همه فواید رونق گردشگری مزرعه

مدیرعامل انجمن گردشگری پایدار خراسان‌جنوبی وجود اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستاهای هدف گردشگری را یکی از زیرساخت‌های مهم و لازم برای جذب گردشگر خوانده و می‌گوید: روستای افین به‌عنوان خاستگاه زرشک دو اقامتگاه بوم‌گردی دارد که گردشگران از ایوان این اقامتگاه‌ها می‌توانند همزمان با طلوع‌خورشید مزارع زرشک را به تماشا بنشینند.

کاشانی می‌افزاید: برگزاری تورهای مرتبط با کشاورزی در زمان کاشت یا برداشت محصولات کشاورزی علاوه بر فراهم‌کردن بستر ورود گردشگران به روستاهای هدف و در نتیجه هزینه‌کردن آنان در روستا که موجب بهبود شرایط اقتصادی مردم محل می‌شود، اقامت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی، استفاده از غذاهای‌محلی، خرید صنایع‌دستی و حجم زیادی از محصولات تازه را هم به‌دنبال دارد که خود این امر از یک‌سو اقتصاد روستا را تقویت می‌کند و از سوی‌دیگر موجب آشنایی مردم سایر نقاط‌کشور و حتی سایر کشورها با فرهنگ و آداب و رسوم مردم این ناحیه می‌شود؛ کاری که عاملی برای حفظ خرده‌فرهنگ‌های در حال انقراض نیز محسوب می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: به‌طور مثال گردشگران بازدیدکننده از روستای افین در پاییز، ضمن آشنایی با نحوه و مراحل مختلف برداشت زرشک با شیوه پخت مربای زرشک نیز آشنا می‌شوند و در صورت اجرایی‌کردن پخت این مربا در محل‌زندگی خود به گسترش فرهنگ خاص استفاده از زرشک به‌عنوان مربا در سطح کشور هم کمک می‌کنند. این موضوع درباره شربت زرشک دیگر محصول افین هم صدق می‌کند.

تجربه شادی‌آورِ مزارع زعفران

این راهنمای گردشگری فعال در خراسان‌ جنوبی همچنین عنوان می‌کند: بسیاری از مردم دنیا گل‌زعفران را از نزدیک ندیده‌اند؛ بنابراین مشارکت در برداشت زعفران همراه با کشاورزان با تماشای مه‌صبحگاهی منظره زیبایی خلق می‌کند که بسیاری از افراد مشتاق تماشای این صحنه و مشارکت در خلق آن هستند. پاک‌کردن گل‌های زعفران در خانه مردم منطقه هم تجربه لذتبخش دیگری است که امکان استفاده از همه این فرصت‌ها را گردشگری کشاورزی به علاقه‌مندان می‌دهد.

کاشانی به باغ‌های پهناور انار اطراف فردوس نیز اشاره‌کرده و می‌گوید: این باغ‌ها در فصل پاییز مناسب حضور تورهای گردشگری است و از آنجا که در فردوس باغ‌های انار بسیاری داریم، می‌توان روی حضور گردشگران در آنها سرمایه‌گذاری کرد. به‌طورکلی وجود مزارع رنگارنگ خراسان‌جنوبی در فصل پاییز غنیمتی است که حضور در آنها در فصل برداشت می‌تواند برای گردشگران خارجی و داخلی از نقاط دور و نزدیک بسیار جذاب باشد، ضمن این‌که فرصتی هم برای بازدید از جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی منطقه فراهم می‌کند.

اجرای جشنواره‌ها، بهترین راهکار

یک تورلیدر فعال در خراسان‌جنوبی هم برگزاری تورهای گردشگری کشاورزی در این خطه از کشور را موجب توسعه روستاها و رونق اقتصادی استان دانسته و می‌گوید: برگزاری تورهای گردشگری کشاورزی نه‌تنها باعث می‌شود کشاورزان بدون‌واسطه محصول خود را به گردشگران بفروشند؛ بلکه با معرفی و عرضه غذاهای‌محلی، صنایع‌دستی و مراسم و آیین‌بومی خود به گردشگران هم درآمد بیشتری کسب‌کرده و هم فرهنگ خود را به دیگران معرفی می‌کنند.

جلال دهقانی با بیان این‌که برگزاری جشنواره‌های مختلف مرتبط با گردشگری کشاورزی نیاز خراسان‌جنوبی است، تاکید می‌کند: مسوولان در صورت تمایل به رشد و توسعه استان باید اجرای این جشنواره‌ها را در دستور کار و اولویت‌کاری خود قرار دهند و شرایط را به‌گونه‌ای تسهیل کنند که آژانس‌های مختلف گردشگری فعال در سطح‌کشور نیز متمایل به قراردادن این نوع تورها در برنامه‌های گردشگری خود برای مسافران داخلی و خارجی شوند.

وی یادآور می‌شود که البته نباید این جشنواره‌ها متکی به چند مهمان خاص آن هم مسوولان استانی یا شهرستانی باشد بلکه باید از فرصت این جشنواره‌ها برای دعوت عکاسان نام‌آور کشور، راهنمایان‌تور و مهمانان‌ویژه یا مسوولان ارشد کشوری بهره برد تا این ظرفیت‌ها بیشتر معرفی‌ و زمینه رشد استان فراهم شود.

دهقانی معتقد است: اولین فایده برگزاری جشنواره‌های بزرگ کشاورزی در استان به روستاییان خواهد رسید و به توسعه گردشگری روستایی منجر خواهد شد و پس از آن توسعه منطقه و استان را درپی ‌خواهد داشت.

همین حالا به خراسان‌ جنوبی سفر کنید

در همین حال معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی خراسان‌جنوبی می‌گوید: محدودیت‌های سفر در پی کنترل کرونا لغو شده و همه تاسیسات گردشگری استان از آمادگی لازم برای ارائه خدمات به مسافران داخلی و خارجی به‌شرط رعایت پروتکل‌های‌بهداشتی برخوردار هستند.

مرتضی عربی می‌افزاید: هر چند در ۱۹ماه اخیر به‌دلیل شرایط‌خاص حاکم بر جهان ناشی از اپیدمی کرونا تعداد محدودی گردشگر خارجی وارد استان‌شده اما خراسان‌جنوبی همواره مقصد گردشگری برای گردشگران فرانسوی و آلمانی بوده و پیش‌بینی‌های لازم برای ورود گردشگر از این کشورها شده است.

وی یادآور می‌شود که با توجه به قرارگرفتن در فصل برداشت برخی محصولات شاخص خراسان‌جنوبی ازجمله زرشک و زعفران بسیاری از گردشگران تمایل به حضور در مزارع و باغات را دارند، برگزاری تورهای ویژه روستاگردی و مزرعه‌گردی مد نظر آژانس‌های گردشگری خراسان جنوبی و استان‌های همجوار هم هست.

معاون گردشگری خراسان‌ جنوبی با اشاره به فعال‌بودن ۹هتل و ۷۶اقامتگاه بومگردی در استان می‌گوید: جاذبه‌های گردشگری خراسان‌جنوبی هر سال میزبان گردشگران داخلی و خارجی فراوانی‌بوده که متاسفانه به‌دلیل شیوع کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن طی یک‌سال اخیر فقط میزبان ۱۰۴هزار و ۷۴۴نفر گردشگر داخلی و ۲۰گردشگر خارجی بوده است. عربی در عین حال بار دیگر حضور گردشگران در این استان را مستلزم رعایت کامل شیوه‌نامه‌های بهداشتی دانسته و می‌گوید: به لحاظ تعداد گردشگر و نحوه برگزاری تورها در استان هیچ محدودیتی به‌جز اجرای کامل ضوابط‌بهداشتی اعلام‌شده، وجود ندارد.

رضا سلیمان نوری - ایران / روزنامه جام جم