اما و اگرهای سی‌تی‌اسکن ریه‌های کرونا زده

این در حالی است که از نظر علمی‌، سی‌تی‌اسکن نباید در هر شرایطی انجام شود و فقط برای فردی ضرورت دارد که تنگی‌ نفس شدید، سرفه و خلط زیاد داشته باشد.

از آن مهم‌تر افت سطح اکسیژن و کاهش آن به زیر عدد ۹۳ انجام سی‌تی‌اسکن ریه را ضروری می‌کند البته درگیری با جهش‌های مختلف کووید ۱۹ نشان داده است این بیماری با تظاهرات گاه متفاوتی در بیماران با سطح ایمنی مختلف بروز کند.

اتفاقی که ممکن است از یک سرماخوردگی ساده شروع شود و تا نارسایی شدید و مشکلات تنفسی ادامه پیدا کند. با این تفاسیر این‌که بدانیم در چه زمانی از بروز علائم باید اسکن ریه بدهیم، در تشخیص به موقع بیماری و تعیین شدت آن بسیار مهم خواهدبود.

گفت‌وگوی ما با دکتر حمیدرضا پورعلی‌ اکبر، متخصص رادیولوژی و عضو هیات علمی‌مرکز آموزشی، درمانی و تحقیقاتی قلب شهید رجایی به مناسبت ۱۷ آبان، روز جهانی رادیولوژی انجام شده است.

یک بیمار مبتلا به کرونا چه زمانی باید سی‌تی‌اسکن بدهد و برعکس در چه شرایطی، این کار برایش ضرورتی ندارد؟

بیماری که علائم بالینی مرتبط با کووید ۱۹ را دارد در صورت نداشتن علائم اختلال عملکرد تنفسی یا درگیری خفیف یا ویروس به انجام سی‌ تی‌ اسکن ریه نیازی ندارد اما در صورت احتمال ابتلای متوسط یا زیاد به کرونا و در صورتی که در گروه‌های پرخطر قرار بگیرد، نیاز به سی‌تی‌اسکن دارد. منظور از گروه‌های پرخطر، افراد بالای ۶۵ سال، مبتلایان به بیماری‌های قلبی - عروقی، بیماری ریوی مزمن، فشار خون بالا و ضعف سیستم ایمنی است.

بیماران با علائم بالینی مرتبط با کووید ۱۹ در صورت داشتن علائم اختلال عملکرد تنفسی شامل هیپوکسمی و تنگی نفس متوسط تا شدید نیز به انجام سی‌تی‌اسکن نیاز دارند. همچنین انجام ‌اسکن ریه در صورت تشدید علائم بیماری کرونا در بیمار ضروری است.

درصورتی که بیمار پس از بهبود علائم عفونت کووید ۱۹ همچنان هیپوکسمی و اختلال عملکرد تنفسی داشته باشد نیز برای یافتن علل قابل درمان انجام سی‌تی‌اسکن ریه باید انجام شود البته در ارتباط با افراد بدون علامت قبل از اقداماتی مثل جراحی، آنژیوگرافی قلب و... هنوز نظر قطعی وجود ندارد.

اگر سطح اشباع اکسیژن پایین باشد چطور؟

در صورت تداوم پایین‌ماندن سطح اشباع اکسیژن، فرد بدون استفاده از اکسیژن حمایتی و با گذشت دو هفته از تشخیص و درمان بدون توجه به علائم بالینی، انجام سی‌تی‌اسکن ریه توصیه می‌شود. همچنین در صورت تداوم یا پیشرفت علائم شدید تنفسی پس از دو هفته از شروع درمان، به تشخیص پزشک و بدون توجه به نتیجه تست پی‌سی‌آر باید سی‌تی‌اشکن ریه انجام شود.

در مواردی مانند تست‌های غیرطبیعی عملکرد ریوی و عکس قفسه صدری غیرطبیعی پس از چهار هفته از درمان و نیز در بیمارانی که مبتلا به کووید ۱۹ شده و بهبود یافته‌اند و پس از پایان دوره نقاهت، گزینه دریافت درمان‌های ضدسرطان باشند، انجام سی‌تی‌اسکن ریه ضرورت خواهد داشت.

یعنی هر زمانی که بیماری با علائم تنگی نفس و سرفه مواجه شود باید سی‌تی‌اسکن ریه برایش انجام شود؟

در افراد عادی در صورت هیپوکسمی و تنگی نفس متوسط تا شدید به انجام سی‌تی‌اسکن ریه نیاز است اما در افراد گروه پرخطر، انجام سی‌تی‌اسکن ریه ضروری است.

اگر با دستگاه تست خانگی سطح اکسیژن خون بیمار به کمتر از ۹۳ درصد برسد به این معناست که لزوما باید سی‌تی‌اسکن ریه شود؟

بله. این یافته به نفع هیپوکسمی و اختلال عملکرد تنفسی است لذا به انجام سی‌تی‌اسکن ریه نیاز است.

آیا انجام سی‌تی‌اسکن بیش از دو بار طی دو تا سه هفته ممکن است برای بیمار خطر ابتلا به سرطان در اندام‌های بدن را به‌همراه داشته باشد؟

خیر. البته به‌صورت یک قانون کلی ما تلاش بر کاهش تابش اشعه داریم اما در صورت نیاز و با استفاده از شیوه‌نامه‌های مربوط با دوز کم اشعه، خطر ابتلا به سرطان پایین می‌آید و قابل چشم‌پوشی است.

ضریب خطای تشخیصی سی‌تی‌اسکن در تشخیص کرونا تا چه اندازه بوده است؟

در یک مطالعه که از سوی محققان ایرانی انجام شد حساسیت سی‌تی‌اسکن در مقایسه با تست پی‌سی‌آر مثبت در حدود ۹۶درصد است.

چرا گاهی علائمی‌شبیه سرماخوردگی بدون درگیری ریه‌ها در سی‌تی‌اسکن، کرونا تلقی می‌شود؟

این تشخیص به‌دلیل فاصله زمانی که ممکن است بین تظاهرات بالینی و یافته‌های سی‌تی‌اسکن ریه باشد، صورت می‌گیرد. حتی در درصدی از بیمارن با وجود تایید کووید - ۱۹ با تست آزمایشگاهی اما تظاهرات درگیری ریوی در سی‌تی‌اسکن دیده نمی‌شود.

آیا ممکن است در فاصله یک هفته نتیجه انجام دو نوبت سی‌تی‌اسکن در بیمار مبتلا به کرونا به‌شدت متفاوت باشد؟

بله. درمواردی که بیمار وارد فاز توفان التهابی می‌شود ممکن است این اتفاق بیفتد.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم