اساسا رسانهها با اهداف خاصی بنا شده و سیاستگذاری میشوند. در کشورهای مختلف رسانهها تعاریف مختلف دارند. اگر رسانهای بخواهد در ابعاد داخلی یا ابعاد بینالمللی فعالیت کند، تعاریف مختص به خودشان را دارند. در ابعاد خارجی دیگر بحث عدالتخواهی مطرح نمیشود و فقط منافع ملی وجود دارد؛ بنابراین هر رسانهای در این ابعاد کار کند فقط به منافع کشور خودش فکر میکند، حتی منافع دیگران را تضعیف یا حتی زیر پا میگذارد، اما وقتی بحث عدالتمحور مطرح میشود یعنی نگاه به رسانههای داخلی است.
یعنی در کشور رسانههایی داشتهباشیم که منافع ملی مردم را مد نظر داشتهباشند. حال در تعریف منافع ملی دیدگاههای مختلف وجود دارد. برخی آن را منافع دولت تلقی میکنند. رسانهای که فقط سیاست دولت را مد نظر دارد و اقناع جامعه را در نظر نمیگیرد، در این صورت این رسانه موفق نخواهدبود.
نمونههای این نوع رسانهها را در کشور داریم که رسانه دولت یعنی خبرگزاری دولت است یا یک روزنامه مربوط به دولت. این رسانه هیچ وقت نمیتواند منافع مردم را در نظر بگیرد، اما رسانههایی که عدالتگستر هستند نگاهشان فراتر از گروهی یا جناحی است و به منافع کشور بسنده میکنند.
این رسانهها در کشور ما انگشتشمار هستند. یعنی اگر رسانهملی که نگاه حاکمیتی دارد و برایش منافع کشور مهم است و نه گروه خاص، کنار بگذاریم؛ قطعا رسانههایی که منافع ملی و حاکمیت را سرلوحه قرار بدهند، اندک هستند. شناخت ما از منافع ملی کم است و زمانی که در یک رسانه نگاه قشری داشتهباشیم، موفق نخواهیمبود. امروز با توسعه رسانهها و شبکههای مجازی دیگر امکان دروغ گفتن نیست، بلکه اینجا چگونه راستگفتن مهم است. یعنی در واقع چگونه گفتن در رسانه مهمتر از نگفتن و گفتن است و قطعا رسانه وقتی خبر را سانسور کند، مسلما از جایی درز پیدا میکند. حال خبر درز رفته معلوم نیست که درست است یا نه.
امروز رسانهها از این پله بالا رفتهاند و در کل رسانهای پیدا نمیشود که خبری را گم کند و به دنبال این هستند که اولین ارائهکننده خبر باشند و اولین پالس را به جامعه بدهند و خبر را مدیریت کنند. وقتی امروز بحث عدالتگستری مطرح میشود، یعنی در رسانه به نوعی به مدیریت افکار عمومی رسیدن و سرعت در انتقال پیام است. کسانی که فناوری بیشتری دارند، قدرت بیشتر در انتشار به دست میگیرند. پس مباحث زیرساختی در رسانه نقشی مهم دارد و باید منافعملی درست تعریف شود و در غیر این صورت موفقیتی حاصل نمیشود.
بیژن نوباوه نماینده مجلس و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس / روزنامه جام جم