شهر باغ‌های میوه

راستش را بخواهید قزوین مثل تالابی است که در حاشیه جنگلی مشرف‌به کوه به زیست خود ادامه می‌دهد مثل آدم سربه زیری که سرش به کارش است و دیگران را نمی‌بیند و خودش هم کاری نمی‌کند که زیرذره‌بین دیگران قرار گیرد حتی در دوره کرونا و در روزها و ماه‌هایی که شهرهای ایران قرمز پررنگ و نارنجی کمرنگ، آبی و زرد شدند، قزوین انگار خودش را وارد این رنگ‌بندی نکرد یا نخواست قاطی این‌طور چیزها شود. انگار حتی در این دوران در پوسته قلعه‌ الموت فرورفت و با دژی که برای خودش ساخت، نگذاشت آسیب ببیند یا دید و در صدر اخبار قرار نگرفت.

امروز اما به‌روز قزوین نامگذاری شده است. همین نامگذاری سبب شد ما درباره این شهر بنویسیم. شهری مهم که در تاریخ ایران نامش به نکویی ثبت‌شده و در دوره سلجوقیان، صفویان و قاجار یکی از شهرهایی بوده که همواره موردتوجه پادشاهان بوده و هرکدام از آنها در آباد کردن قزوین تأثیر زیادی داشته‌اند.

پژوهشگر‌ان نوشته‌اند نام اولیه قزوین، کاسپین بوده؛ یعنی همنام دریای کاسپین که بعدها به دریای خزر تغییر نام می‌دهد و بعد از حمله اعراب به ایران، نام شهر کاسپین هم به قزوین تغییر می‌کند.

قزوین که حالا بسیار بی‌ادعا به حیات خود در نزدیکی تهران ادامه می‌دهد، زادگاه شخصیت‌های بزرگی بوده؛ از عبید زاکانی گرفته تا عارف قزوینی، دهخدا، شهید بابایی و شهید رجایی.

قزوین را پایتخت خوشنویسی ایران می‌نامند و برای خودش صاحب مکتبی است که به مکتب قزوین شهرت دارد و نگارگری‌های قزوین را نیز علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر خوب می‌شناسند.

عموم مردم، خوردنی‌های این شهر را خوب می‌شناسند از انواع شیرینی بگیر تا غذاهای جورواجور و رنگارنگ.

باقلوای قزوین همان‌قدر شهرت دارد که شیرینی چایش؛شیرینی‌ای نازک و بسیار خوشمزه که همراه چای می‌خورند.

قیمه‌ نثار قزوین هم که تقریبا شهرت کشوری دارد. این غذا که طرفداران زیادی دارد و با زعفران و مغز بادام و پسته تزئین می‌شود، یکی از غذاهایی است که روزهای تاسوعا و عاشورا به‌عنوان نذری سیدالشهدا پخته و توزیع می‌شود.

خوان نعمت

فرهاد نظری، کارشناس میراث فرهنگی در پاسخ به این سؤال که چرا خوراکی‌ها بیشترین سهم را از صنایع‌دستی قزوین دارند، می‌گوید: قزوین شهرباغستان‌هاست. ویژگی‌ای که کمتر درباره آن صحبت شده و شاید عموم مردم در این‌باره اطلاعاتی نداشته باشند. در قدیم حتی در ایام کهن، اطراف شهر قزوین پر از باغ بود. باغ‌ها مثل حصاری دور شهر را گرفته بودند و مانند سپر دفاعی شهر را در مقابل باد و خاک محافظت می‌کردند. ناصرخسرو در سفرنامه‌اش به این باغ‌ها اشاره‌کرده و این نشان می‌دهد قدمت قزوین و باغ‌های آن به هزاران سال قبل برمی‌گردد. وقتی شهری پر از درختان میوه باشد، مسلما این میوه‌ها به سفره مردم و غذاهای آنها راه پیدا می‌کند. درواقع زیست شهرها متأثر از اقلیم و طبیعت آنهاست. یزد که شهری کویری است، معماری‌اش متأثر از اقلیم آن است. رشت به خوراکی‌های متنوع معروف است، چون ساکنان این شهر به دریا،خشکی، جنگل و کوه دسترسی دارند و از تنوع گیاهی و جانوری این اقلیم در زندگی و سفره خود استفاده می‌کنند. قزوین شهر باغ و میوه است و طبیعی است که سوغات آن فرآورده‌های میوه و غذا باشد.قزوینی‌ها که به فندق و بادام دسترسی زیادی دارند در قیمه‌نثار که غذای محلی این شهر است هم از این مغزها استفاده می‌کنند و همین‌ها سبب شده این غذای خاص قزوین باشد.

شهری بین تهران و اروپا

نظری‌ می‌گوید:قزوین شهر مهمی است؛ اول به دلیل باغستان‌هایش که در تاریخ بی‌نظیر است، دوم به‌خاطر قلعه الموت و فرقه اسماعیلیه که با قزوین در ارتباط بودند، ارتباطی که زیاد هم دوستانه نبود و سوم به این دلیل که در دوره صفویه، مدتی پایتخت ایران بود. این را هم بگویم که در دوره سلجوقیان، قزوین یکی از شهرهای مهم بود و این اهمیت آن‌قدر بود که صفویه در مسیر حرکت خود اول این شهر را به‌عنوان پایتخت انتخاب کردند و بعد به اصفهان رفتند. مسجد جامع قزوین یادگار دوره سلجوقی است و معماری بی‌نظیری دارد. چوگان که یکی از بازی‌های قدیمی ایران است و از کشور ما به دیگر کشورها رفته، پیشینه‌اش را باید در قزوین جست‌وجو کرد. پادشاهان قاجار به اروپا رفت‌وآمد زیادی داشتند و به‌نوعی مفتون این قاره شده بودند. آنها در مسیر حرکت خود از تهران به اروپا از قزوین عبور می‌کردند. این شهر اولین شهر بعد از تهران بود که در مسیر اروپا قرار داشت و به همین دلیل به دستور ناصرالدین‌شاه،امین‌السلطان در سال 1296 قمری اولین راه شوسه ایران بین تهران و قزوین را احداث کرد. این جاده اولین راه کالسکه‌روی ایران بود. در دوره قاجار یکی از کاروانسراهای دوره صفوی نزدیک قزوین که مهجور مانده بود به هتل تبدیل شد، هتلی به سبک هتل‌های اروپایی که متأسفانه طبقه دوم آن‌که کاملا به سبک اروپایی‌ها طراحی و بناشده بود در یک آتش‌سوزی سوخت و نابود شد.

جاده آرامش

نظری می‌گوید:«قزوین در قدیم یکی از شهرهای مهم تجاری ایران بود و بازرگانان زیادی در این شهر به کسب‌وکار مشغول بودند. بازهم پای باغستان‌ها در میان است و حجم زیادی میوه که تجارت را در این شهر رونق می‌دادند. به همین دلیل تعداد بازارهای قزوین زیاد هستند. بازار در ایران قدیم، سرپوشیده بوده به این دلیل که رفت‌وآمدها کنترل‌شده و امنیت در بازار برقرار باشد. قزوین به دلیل موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی‌‌اش هم کاروانسرای داخل شهری داشته و هم برون‌شهری. در کنار اینها سراهای زیادی هم در این شهر وجود داشته که زنده و پویا بوده‌اند. در دوره قاجار، مسافران زیادی در مسیر راه خود به شمال یا اروپا به قزوین وارد و از آن خارج می‌شده‌اند به همین دلیل هتل‌ها و مهمان‌پذیرهای زیادی در این شهر ساخته‌شده بود.»

قزوین اکنون هم یکی از شهرهای استراتژیک است. همه آنهایی که می‌خواهند به شمال بروند باید از قزوین عبور کنند اما شهرسازی و جاده‌سازی مدرن سبب شده دیگر مسافران از داخل قزوین عبور نکنند و به‌اصطلاح از کمربندی راهشان را بکشند و بروند شمال اما وقتی کرونا تمام و سفر آزاد شد، گاهی به قزوین سفر کنید.

شهری که نزدیک تهران است و پر است از معماری‌های زیبا، بازارهای آرام‌بخش و خوراکی‌های بی‌نظیر. قزوین توسعه‌یافته و مدرن شده.

پیست دوچرخه‌سواری خوبی دارد و مسابقات موتورکراس هم درآنجا برگزار می‌شود. از همه مهم‌تر این‌که الموت در نزدیکی قزوین است و جاده‌ای که در دل الموت کشیده شده با طبیعت بی‌نظیر این منطقه یکی از بهترین جغرافیایی است که آرامش را به مسافران خود هدیه می‌کند.

طاهره آشیانی - روزنامه‌نگار / روزنامه جام جم