تمرکز بر توان داخلی

به نظر بنده اگرچه مشارکت به نسبت دوره‌های قبل پایین‌تر بود اما با توجه به شرایط پیش از انتخابات و به نسبت انتظارات موجود، مشارکت قابل قبولی شکل گرفت.

این کاهش مشارکت، چند عامل داشت. چند ماه قبل از انتخابات، فضای کشور در مقایسه با ادوار گذشته از شور و نشاط انتخاباتی کافی برخوردار نبود.

بخش عمده‌ای از این سردی البته به عملکرد دولت مستقر باز می‌گشت که امیدها را ناامید کرده بود. بخش دیگر هم ناشی از عوامل خرد بود.

مثلا با توجه به حضور نزدیک به سه میلیون رای‌دهنده در خارج از کشور، موانع خشونت‌آمیز سلطنت‌طلب‌ها و جریان‌برانداز در مسیرهای شعبه‌های خارج از کشور، بخشی از رای‌های آنها را کم کرد.

شرایط کرونایی هم بر اساس نظرسنجی‌ها درصد قابل‌توجهی از رای‌دهندگان را منصرف کرد. شیوه عملکرد شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها که مورد تعریض رهبری نیز قرار گرفت بر کاهش مشارکت حتما تاثیرگذار بوده است.

در روز انتخابات هم فرآیند رای‌گیری به لحاظ فنی با مشکل مواجه شد و برخی را رای نداده، بازگرداند. اما با این وصف، انتخابات برگزار و نزدیک به 50درصد از مردم در آن شرکت کردند.

این نتیجه البته با برخی پیش‌بینی‌های مراکز نظرسنجی که انتظار مشارکت تا 30 الی 35درصد مردم را داشتند، تفاوت زیادی داشت و هواداران تحریم داخلی و خارجی با وجود همه انرژی‌ای که پای کار گذاشته بودند اما به نتیجه مورد دلخواهشان نرسیدند.

اکنون رئیس‌ جمهور منتخب از سوی مردم برگزیده شده و بحث و بررسی درباره تشکیل دولت آینده در حال شکل‌گیری است. آنچه اهمیت دارد حل مشکلات مردم به‌ویژه در حوزه اقتصادی است.

با وجود امیدهایی که برخی نسبت به حل‌وفصل مشکلات کشور به‌واسطه مذاکرات خارجی داشته و دارند اما شواهد و قرائن نشان می‌دهد شاید نتوان به رفع همه تحریم‌ ها در جریان مذاکرات جاری وین امید چندانی داشت.

چندی پیش رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران اعلام کرد ایالات متحده قصدی برای برداشتن همه تحریم‌های ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران ندارد.

در واقع به‌رغم این‌که بایدن بعد از استقرار در کاخ‌سفید پالس‌های مثبتی فرستاده بود، اما رویه‌ها و رویکردهای بعدی نشان داد ایالات متحده چندان در برداشتن تحریم‌ها جدی نیست.

این نکته هم حائز اهمیت است که اساسا رفتار کج دار و مریز به ترامپ و بایدن ربطی ندارد و از اول بنای دولتمردان آمریکایی اتخاذ چنین رویه‌ای بوده و هست.

در واقع آنها می‌خواهند با ابزار تحریم، برجام و مذاکره با اقتصاد ایران بازی کنند و به نحوی افکار عمومی در ایران را فریب داده و در آمپاس نگه دارند و گرچه در ظاهر عنوان کرده و می‌کنند که مذاکرات می‌تواند گشایش‌هایی در روابط تجاری ایران حاصل کند اما با اعمال تحریم به گونه‌ای رفتار می‌کنند تا آن گشایش‌ها به نتیجه موثر نرسد.

در چنین شرایطی، قاعدتا نباید به گشایش‌هایی که از مسیر مذاکره حاصل می‌شود، دل ببندیم. بلکه فارغ از این گفت‌وگوها و معاهدات باید شرایط اقتصادی کشور را سامان دهیم.

یکی از موضوعاتی که رئیس‌جمهور منتخب به‌درستی به آن اشاره کرد بحث جهتگیری اقتصادی در قالب توجه به همسایگان است.

وجود مرزی زمینی و آبی با عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان، کشورهای حاشیه دریای خزر و خلیج‌فارس می‌تواند زمینه مناسبی برای دور زدن تحریم‌ها و رونق اقتصاد کشور باشد.

از این نظر شایسته آن است که دولت آینده با تمرکز روی ظرفیت‌های درونی و فارغ از نتایجی که به‌واسطه مذاکرات و گفت‌وگوها با طرف‌های غربی حاصل خواهد شد و برای حل مشکلات اقتصادی کشور با تدبیر بیشتری عمل کند.

میثم مهدیار - معاون پژوهشی پژوهشکده فرهنگ و هنر / روزنامه جام جم