آدرس‌های غلط آخرین گزارش برجام

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه جام جم؛ این گزارش در ۱۴ بند با عناوینی همچون «نتایج توافق و اجرای برجام، کوشش صادقانه برای رعایت خطوط قرمز، بدعهدی آمریکا، خروج آمریکا از برجام، اقدامات کم نتیجه اروپا پس از خروج آمریکا، جنگ تمام عیار اقتصادی دولت آمریکا علیه مردم ایران، استفاده از ساز و کار بند ۳۶ برجام برای حل و فصل اختلافات، کاهش تعهدات هسته‌ای اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها، صیانت از حقوق ملت ایران، شکست سیاست فشار حداکثری، حزب دموکرات و بازگشت به برجام، مستند سازی ضرورت رفع تحریم‌ها و مذاکرات وین منطبق با سیاست قطعی نظام» تدوین شده است.

 

محمدجواد ظریف وزیر خارجه در ابتدای این گزارش خطاب به جلال‌زاده رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی نوشته است: در این گزارش مهمترین دستاورد‌ها و چالش‌های اجرای برجام طی شش سال گذشته و آخرین نتایج شش دور مذاکرات وین - که تبلور شکست فشار حداکثری دولت آمریکا در برابر مقاومت مردم ایران است - ارائه می‌شود. وزیر خارجه کشورمان در بخش دیگری از نامه خود آورده است: این مذاکرات در آخرین هفته‌های کاری دولت دوازدهم به چارچوب یک توافق محتمل برای رفع تحریم‌های غیرقانونی ایالات متحده آمریکا نزدیک شده و امیدوارم آنچه تاکنون امکان تحقق آن فراهم شده و در بخش سیزدهم این گزارش آمده است، در ابتدای دولت سیزدهم، به یاری خداوند منان و با هدایت مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، مدیریت رئیس جمهور منتخب و حمایت مجلس شورای اسلامی با دستیابی به تمامی حقوق ملت بزرگ ایران تکمیل شود و موجب خرسندی و رضایت مردم عزیز ایران گردد.

جنبه‌های فرامتنی گزارش

وزارت خارجه در سایت قبلی خود تا زمانی که آمریکا هنوز در برجام باقی بود ۱۰ گزارش برجامی منتشر کرد. وقتی ایالات متحده از برجام خارج شد دیگر خبری از انتشار این گزارش‌ها در سایت قبلی نبود. وقتی سایت جدید وزارت خارجه رونمایی شد دو الی سه گزارش برجامی در آن درج شده بود و از ادامه انتشار گزارش‌ها به هر دلیلی خودداری شد. محتوای گزارش‌های ارائه شده این سایت هم عمدتا حول محور نتایج مثبت برجام بود. دیروز بیست و دومین گزارش برجام از سوی آقای ظریف منتشر شد و این در حالی بود که پیش از این غیر از چند گزارش اولیه دیگر گزارشی منتشر نشده بود. به نظر می‌رسد در فرامتن قضیه، هدف دولت از ارائه گزارش مذکور این است که برجام را توافقی مثبت و خوب تلقی کند و آن را موفقیت‌آمیز جلوه دهد و عنوان کند که ما به هر هدفی که منظور ما در برجام بود رسیدیم و در شرایطی کنونی در حالی وارد مذاکره وین شدیم که امید‌های فراوانی به بازگشت به شرایط قبلی در برجام داریم.


انداختن توپ در زمین ایران

واقعیت آن است که آقای ظریف در این گزارش صرفا مجلس را مورد خطاب قرار نداده است بلکه قصد انتقال این پیام را به سطوح عالیه نظام دارد مبنی بر این‌که الان وقت گرفتن یک تصمیم اساسی از سوی نظام برای بازگشت به برجام است. به عبارت دیگر مسؤولان سیاست خارجی قصد دارند توپ را به داخل زمین ایران بیندازند تا با چشم‌پوشی از تصمیم قطعی که اعلام شد و جزو سیاست‌های اصلی و راهبردی تعیین شده از سوی رهبر است شرایط برای عقب‌نشینی جمهوری اسلامی فراهم شود.

تصمیم قطعی نظام برداشتن تمام تحریم‌ها و راستی آزمایی و همچنین گرفتن تعهد از غرب برای پایبندی دائمی به مفاد برجام بود. این در حالی است که اساسا آمریکا به هیچ وجه با شروط ایران کنار نمی‌آید و البته خواهان گرفتن امتیازاتی دیگر هم هست. یکی از خواسته‌های ایالات متحده این است که بند‌های غروب برجام باید تمدید شود. به این معنا که برخی موضوعات برجامی مثل غنی‌سازی تا میزان ۳/۶۷ که مثلا مدت ۱۵ ساله را برای آن در نظر گرفته بودند در توافق جدید طولانی‌تر شود.

 

نکته دیگری که آمریکایی‌ها دنبال می‌کنند بحث توان موشکی، نظامی و دفاعی ایران است و خواهان مذاکره با ایران بر سر کاهش آن هستند. از سویی دیگر ایالات متحده هم هیچ یک از شرط‌های ایران مبنی بر برداشتن تحریم‌ها و راستی‌آزمایی را قبول نکرده و عنوان می‌کند که همه تحریم‌ها را بر نمی‌دارد و زیر بار راستی‌آزمایی هم نمی‌رود و هیچ تعهدی هم مبنی بر عدم خروج از برجام نمی‌دهد. به عبارت دیگر سیاست آمریکا نپذیرفتن هیچ کدام از بند‌های سیاست‌های قطعی نظام است. به نظر می‌رسد انتشار این گزارش برای فضاسازی این موضوع است که همه اقدامات برای بقای برجام از سوی دست‌اندرکاران سیاست خارجی گرفته شده و الان وقت اتخاذ تصمیم نهایی از سوی نظام است.

 

در این گزارش اشاراتی هم به منافع غیر اقتصادی برجام شد که به عنوان نمونه می‌توان به موضوع رفع سایه جنگ از ایران اشاره کرد. این ادعا هم از منظر‌های مختلف قابل نقض است. اول این‌که اراده حاکمیت‌ها خیلی موثر از سازوکار‌های چندجانبه است. نکته دیگر این‌که به لحاظ حقوقی، قطعنامه‌های فصل هفتی که علیه ما صادر شده ذیل بند ۴۱ است. بند ۴۱ استفاده از ابزار‌های تحریمی را مجاز می‌داند. از این رو اگر ذیل بند ۴۲ قرار می‌گرفتیم آن وقت بحث تهدید جنگ محل اعتنا بود؛ بنابراین بحث رفع سایه جنگ از سر ایران موضوعیت ندارد.

 

گزارش مذکور از جنبه‌های درون متنی هم حاوی اشکالات فراوان است. در این گزارش آقای ظریف بار‌ها به دستاورد‌های اقتصادی و غیر اقتصادی ناشی از توافق برجام اشاره می‌کند. این در حالی است که اظهارات مقامات گذشته و فعلی دولت نقضی برای این ادعا است. همان موقع که در وزارت خارجه و دولت سخن از موفقیت انعقاد برجام و گرفتن نتایج مطلوب از آن بود. از سویی دیگر به‌رغم ادعایی که درباره رفع تحریم‌ها به‌واسطه برجام مطرح شده بود همچنان ساختار تحریم‌های ثانویه حفظ شده بود و گذشته از این آمریکا به شرکت‌های خارجی هشدار داده بود که همچنان ساختار تحریم‌ها محفوظ است و اگر شرکتی وارد معاملات و مبادلات مستقیم و غیر مستقیم با ایران باشد مشمول تحریم و مجازات قرار خواهد گرفت.

 

همین مساله باعث شد بسیاری از شرکت‌ها از ایران خارج شوند و بسیاری دیگر از همکاری با کشورمان خودداری کنند. از این رو حتی اگر ایران با یکی از شرکت‌ها وارد تعامل می‌شد این اتفاق زمانی رخ می‌داد که این شرکت از سوی آمریکا گزینش شده باشد.