ماهی که ماه بود

روزهای خوبِ لب‌تشنگی و «صلی ا... علیک یا اباعبدا...» گفتن و شب‌ های دلپذیر ابو حمزه و دعای مجیر هم به آخر خود نزدیک شد. امسال دومین ماه رمضانی بود که با ماسک «بالحجة بالحجة» گفتیم و وقت دعا کردن برای همدیگر نشد که با چهره‌های خیس از اشک دست رفیق صمیمی‌ مان را که در هیئت کنار می‌نشیند بگیریم و دست در دست برای هم دعا کنیم.

دومین سالی است که توفیق نماز عید فطر از ما گرفته شده و وقتی صدای «الحمدلله علی ما هدانا و له الشکر ما اولانا» از بلندگوهای مسجد سر کوچه‌ مان بلند می‌شود، لبخند به لب با یک جعبه کیک یزدی نمی‌رویم دم در مسجد که: «عیدتان مبارک نماز روزه‌هایتان قبول!»دل‌ همه‌ مان گرفته برای آن روزها؛ تازه فهمیده‌ایم چه سایه‌ سار امنی داشتیم و چه نسیم رحمتی پیوسته بر ما می‌وزیده که متوجه آرامش لحظه به لحظه‌ای آن نبوده‌ ایم. تازه فهمیده‌ایم همه لطف ماه رمضان‌ مان به آن زانو دردهایی بود که به خاطر تنگی جا در شب‌ های قدر برایمان عارض می‌شد و همه صمیمیت و صفای صبح‌ های عید فطر، به خاطر آن چایی و خرماهایی که بعد از نماز عید در مسجد با ریش‌ سفیدها می‌خوردیم. اما اشکالی ندارد. این نیز بگذرد. دل‌ مان روشن است که همه‌ چیز درست خواهد شد. پرونده عید فطر امسال را با درود و دعا برای سلامتی همه مردم مسلمان جهان تقدیم می‌کنیم. الهی که عیدی همه‌ مان دوری از آفت و گزند و بلا و بیماری باشد.

نگاهی به برگزاری مراسم دعا و مناجات شب‌های قدر در مناطق مختلف كشور در دومین سالی كه با كرونا دست و پنجه نرم می‌كنیم
هیاتی‌ها باز هم روسفید شدند
اگر خاطرتان باشد، عاشورای سال گذشته كه تمام شد، گزارشی در همین صفحه منتشر كردیم، درباره این‌كه هیاتی‌ها در دهه اول محرم چگونه توانستند با برگزاری مراسم، آن هم در شرایط خاص كرونا كنار بیایند. این در حالی بود كه فقط دو روز قبل از روز اول محرم، ستاد مقابله با كرونا پروتكل‌های تازه‌ای برای هیات‌ های مذهبی وضع كرد كه بنابر این پروتكل‌ها، برگزاری جلسات مذهبی در مساجد و حسینیه‌ های سر بسته به طور كل ممنوع شد.
اما آن‌ طور كه فكر می‌كردیم، ماجرای كرونا به محرم و صفر ختم نشد و ایام فاطمیه سال گذشته نیز در سایه كرونا با تمهیدات مدیران، جلسات و برنامه‌های مذهبی برگزار گردید تا سال 99 سالی عجیب و سخت برای دلدادگان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) باشد. اما ماجراها به همین‌ جا ختم نشد و ماه رمضان امسال، دومین رمضانی بود كه آن را با كرونا سپری كردیم. امسال نیز بسیاری از هیات‌ها و مساجد در تلاش بودند تا خدشه‌ ای در مراسم به وجود نیاید و جلسات مانند گذشته با شور و شوق بسیار برگزار شوند. انصافا شب‌های قدر امسال جلوه مدیریت درست و منطقی در هیات‌های مذهبی بود. چراكه هیاتی‌ها از تجربه موفق رمضان سال گذشته توانستند به‌درستی در رمضان امسال بهره ببرند. این گزارش نگاهی دارد به آنچه در ماه مبارك رمضان امسال بر مساجد و هیات‌های مذهبی گذشته است.

آماده‌باش؛ از فرهنگسراها تا امامزاده‌ها

بدیهی است كه در شرایط كرونایی فعلی كشور، رعایت اصول و پروتكل‌ های بهداشتی و همچنین فواصل اجتماعی ضرورتی انكار ناپذیر برای برگزاری هرگونه مراسمی است. در همین راستا برای برگزاری مراسم مناجات‌ خوانی در ماه مبارك رمضان، علاوه‌ بر حسینیه‌ ها و مساجد، نیاز به بسترهای دیگری نیز احساس می‌شد. این شد كه فرهنگسراها برای برگزاری مراسم مناجات شب‌های قدر وارد میدان شدند. بر همین اساس در آستانه شب‌ های قدر حجت‌ الاسلام‌ والمسلمین محمودی، رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان تهران با اشاره به تعیین 50 نقطه جهت برگزاری مراسم این شب‌های باارزش گفت: «سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران 50 نقطه در 50 فرهنگسرا را جهت برگزاری مراسم احیا اختصاص داده است، لذا مساجدی كه از نظر فضای باز دچار مشكل هستند، می‌توانند از این امكان استفاده كنند.» سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران همچنین تلفن گویایی جهت هماهنگی فرهنگسراها و مسؤولان هیات‌ های مذهبی اختصاص داد تا به سهولت برنامه‌ریزی‌ ها در این زمینه كمك كند.
از فرهنگسراها كه بگذریم، یكی دیگر از مراكزی كه در ماه مبارك رمضان برای برگزاری مراسم‌ های مناجات پای كار آمدند، امامزاده‌ ها بودند. از ابتدای ماه مبارك رمضان با توجه به دستور العمل ستاد كرونا، تربتخانه امامزاده‌ها بسته شدند و زائران در فضای باز امامزاده‌های استان تهران امكان تشرف و زیارت داشتند. البته در شهر تهران برخی از امامزاده‌ها همچون امامزاده‌های بازار با تذكر شفاهی و كتبی از سوی پدافند غیرعامل و ستادمقابله با كرونا، مجبور شدند تا درهای امامزاده را ببندند؛ تا جایی كه آن‌طور كه ما اطلاع پیدا كردیم، امامزاده سید ناصر الدین(ع)، امامزاده روح‌ا... الحسنی (ع)، امامزاده سید اسماعیل (ع)، امامزاده چهل‌ تنان (ع)، امامزاده سیدولی (ع)، امامزاده زید (ع) و امامزاده یحیی (ع) در محله بازار تعطیل شدند. در آستانه ‌شب‌های قدر، معاون فرهنگی اوقاف استان تهران اعلام كرد كه آن دسته از امامزاده‌ هایی كه تمایل به برگزاری مراسم‌ مناجات‌ خوانی شب‌های قدر را دارند، می‌بایست برنامه‌های خود را با رعایت فاصله‌ گذاری اجتماعی و پروتكل‌های بهداشتی، در بهترین شكل ممكن برگزار نمایند. چنانچه امامزاده‌ای شرایط رعایت این پروتكل‌ها را ندارد، باید مراسم‌ خود را به طور كامل در فضای مجازی برپا كند. این تدبیر یكی از بهترین برنامه‌ ریزی‌ ها برای برگزاری مراسم شب قدر را رقم زد و سبب شد امامزاده‌ها، امسال یكی از پیشتازان برگزاری مراسم‌ شب‌های قدر باشند.
از جمله امامزاده‌هایی كه امسال در ماه رمضان با برنامه‌ریزی درست توانستند در بهترین شكل ممكن با رعایت دستور العمل‌ها، پذیرای زائران بسیاری باشند؛ می‌توان به امامزاده صالح (ع) واقع در میدان تجریش و امامزاده قاضی الصابر (ع) واقع در ده‌ ونك اشاره نمود. افزون بر رعایت پروتكل‌ها به بهترین نحو در شب‌های ماه رمضان در این دو امامزاده، حضور موثر این دو در تهیه بسته‌های معیشتی برای اقشار ضعیف و كم‌ درآمد جامعه، از جمله عواملی بود كه می‌توان این دو امامزاده را در خط مقدم اجتماعات مذهبی ماه مبارك رمضان امسال دانست. مخصوصا باید از اقدامات متولیان امامزاده صالح (ع) قدردانی نمود، چرا كه این امامزاده توانست در تعامل درست با مسجد گیاهی تجریش و هیات ریحانه‌النبی (س)، فضایی را در این مسجد برای ساكنین منطقه تجریش و حومه مهیا نماید تا آنها بتوانند در ساعت‌های مختلف، از برنامه‌های متنوع چند مركز مهم مذهبی شمال شهر تهران بهره‌مند شوند. از جمله امامزاده‌های دیگری كه امسال در ماه مبارك رمضان فعالیت‌های موثر و توأم با امنیتی داشتند، می‌توان به امامزاده عینعلی و زینعلی (ع) پونك، امامزاده صالح (ع) فرحزاد، امامزادگان پنج تن (ع) لویزان، امامزاده سیده ملك خاتون (س) خاوران و امامزاده عبدا... (ع) شهر ری اشاره كرد.

شروع ماجرا با نامه وزیر بهداشت
در 23 فروردین امسال و در آستانه فرا رسیدن ماه مبارك رمضان، سعید نمكی؛ وزیر بهداشت در نامه‌ای به علیرضا رئیسی مواردی را در زمینه پروتكل‌ های مرتبط با مراسم این ماه متذكر شد. در بخشی از این نامه آمده: «در مورد شب‌های پرفیض قدر نیز مراسم احیا می‌تواند همچون سال گذشته با رعایت فاصله و تعداد محدود، در فضای مناسب و باز و در تمامی شهرها حداكثر به مدت دو ساعت اجرا گردد. لوازم كاملا شخصی و ورودی و خروجی‌ها متعدد و بدون تماس باشد. تجربه و مدیریت سال گذشته عزیزان یقینا در بهتر برگزار شدن مراسم امسال مؤثر خواهد بود. باتوجه به شیوع ویروس سركش جهش‌ یافته و قدرت سرایت و بیماری‌ زایی بالا، اطلاع‌ رسانی عمومی و ترغیب مردم به برگزاری مراسم محدودتر با اولویت منازل و استفاده از ظرفیت ارزشمند صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و فضای مجازی همچون سال گذشته نباید مغفول بماند.»
این نامه و بندهای مختلف آن تقریبا توانست اساس كار هیات‌های مذهبی را در ماه رمضان تعیین كند. بعد از انتشار این نامه بود كه آرام آرام هیات‌های مختلف در سراسر كشور به اطلاع‌رسانی برنامه‌های مختلف خود پرداختند. آنها اعلام كردند كه با رعایت پروتكل‌ها به برگزاری مراسم مناجات‌خوانی سحرهای ماه مبارك می‌پردازند. تجربه سال گذشته نشان می‌داد كه متولیان محافل مذهبی، دغدغه این را دارند تا در كنار برگزاری آیین‌های مناجات‌خوانی و سوگواری، سلامت مردم هم حفظ شود.

رضایت رئیس‌ جمهوری از رعایت دستور العمل‌ها
برگزاری صحیح و با امنیت كامل مراسم‌ شب‌های قدر سبب شد كه رئیس‌ جمهوری در سخنرانی روز پنحشنبه 16 اردیبهشت به این نكته اشاره و از آن ابراز رضایت كند: «من بسیار خوشحالم كه در این ایام بسیار مبارك، ماه مبارك رمضان، آن هم شب‌های قدر كه درِ رحمتِ خداوند باز است و مثل روز ملی كه در كشور دارد - آن روز روزِ افتخار است و همه مردم در آن روز ملی جمع می‌شوند، شادمانی می‌كنند، مراسم دارند - گویی خداوند بزرگ هم یك شب رحمتِ جهانی برای همه مسلمان‌ها و همه انسان‌ها مقدر كرده است، البته دیگران هم می‌توانند از این شب استفاده كنند، اما مسلمان‌ ها بیشتر استفاده می‌كنند و آن شب شب قدر است. مسلما آنچه از قرآن به دست می‌آید؛ شب قدر در ماه رمضان است. چون از یك طرف، قرآن می‌گوید شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی اُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، می‌گوید قرآن در ماه رمضان نازل شده و از طرفی هم می‌خوانیم إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ، این قرآن در شب قدر نازل شده است پس هم قرآن در ماه رمضان نازل شده و هم شب قدر در ماه رمضان است. این‌ كه در چه شبی از شب‌های ماه رمضان یا كدام شب شبِ قدر است، مباحثی وجود دارد. ما سه شبی كه بیشتر معروف است؛ شب نوزدهم، بیست و یكم و بیست و سوم را پاس می‌داریم، احیاء می‌داریم، شب تا صبح بیدار می‌مانیم، در حال مناجات با خداوند واقعا این حضور مردم در شرایط كرونایی كه الحمدلله همه پروتكل‌ ها را مراعات كردند، آنهایی كه در مراكز مذهبی و دینی حضور پیدا كردند و آنهایی كه در خانه ماندند، باز به خاطر همین شرایط پروتكل و در خانه هم‌ نوا بودند با همه نواهایی كه در مراكز دینی ما به گوش می‌رسید، جای بسیار تشكر دارد. مردم ما مردم بسیار خوبی هستند، مردمی معتقد و متدین هستند و با این دل پاك‌ شان حتما یك شست‌ و شوی كامل روحی را در این سه شب شاهد بودیم و وقتی این پاكی و این صفای دل با علم، دانش، تحقیقات و تلاش برای پیشرفت كشور و فناوری توأم شود، می‌تواند شاهد تحول بسیار بزرگی در كشور باشیم كه ان‌شاءا... خواهیم بود.»

رزمایش همدلی در ماه مبارك

«ایران همدل» عنوان پویشی است كه تاكنون در چند دوره به همت موسسه حفظ و نشر آثار آیت‌ا... خامنه‌ای به منظور خدمت‌ رسانی به اقشار محروم جامعه برگزار شده است. سومین دوره این پویش به همت موسسه انقلاب اسلامی، با مشاركت كمیته امداد و سازمان بهزیستی و با مشاركت مردم و نهادهای مختلف برگزار شده و ركورد جدیدی از مشاركت مردمی برای كمك به محرومان خلق کرده است. مراكز اطعام مهدوی و افطاری ساده در ماه مبارك رمضان با رعایت شیوه‌نامه‌ های بهداشتی انجام شد. گفتنی است در سال گذشته و با اجرای طرح‌های اطعام مهدوی و اطعام حسینی، بیش از ۲۷ میلیون وعده غذای گرم به خانواده‌ های نیازمند ارائه شده است.
مرحله سوم این پویش به مناسبت ماه مبارك رمضان در حالی آغاز به كار كرد كه تا روز ۲۷ ماه مبارك رمضان ۱۴ میلیون و ۱۵۰ هزار پرس غذای گرم، ۱۶۵۰ بسته غذایی و سه میلیون و ۱۰۰ افطاری ساده با اعتباری بالغ بر ۹۰۰ میلیارد تومان در مناطق محروم كشور و بین نیازمندان توزیع شد.
به‌تازگی و در تازه‌ترین اقدام از این طرح، ۱۱۰۰ بسته معیشتی و غذای گرم طی مراسمی از آستان امامزاده صالح(ع) بارگیری و در محله محروم هرندی تهران توزیع شد.

برنامه‌های جذاب آنلاین
از آغاز ماه مبارك رمضان برگزاری برخی از برنامه‌ها به صورت آنلاین در فضای مجازی سبب شد كه كاهش تعداد جلسات مناجات‌ خوانی در ماه رمضان امسال، چندان به چشم نیاید. گرچه كه برای بسیاری از دلدادگان این شب‌های نورانی، هیچ چیز جای آن مناجات‌ های با شور و حال را نمی‌گیرد، اما تمهیداتی كه جوانان خوش‌ فكر در فضای مجازی داشتند، سبب شد كه پخش برنامه‌ هایی جذاب در فضای مجازی به هرچه غنی‌تر شدن شب‌های ماه مبارك امسال كمك كند. از جمله این برنامه‌ها باید به ویژه‌برنامه «مردم ماه» اشاره كرد كه به همت پایگاه اطلاع‌رسانی عقیق و با مشاركت سازمان تبلیغات اسلامی اجرا و از پلتفرم‌های اینستاگرام، لنز، روبیكا و تلوبیون پخش می‌شد.
علاوه‌بر «مردم ماه»، برنامه دیگری با عنوان «قرار سحر» نیز با اجرای فرزاد جمشیدی از شب اول ماه مبارك، هر شب از ساعت ۲۳ تا یک و 30 دقیقه بامداد از جوار حرم نورانی امام رضا (ع) و از طریق اپلیكیشن‌های روبیكا و آی‌گپ، اجرا و به صورت زنده پخش می‌شد. در این برنامه فرزاد جمشیدی به‌ عنوان تهیه‌كننده و مجری و محمود نعیمی موحد به عنوان كارگردان، آیتم‌های متنوعی را به مخاطبان خود تقدیم كردند. حجت اشرف‌ زاده نیز تیتراژ آغازین برنامه «قرار سحر» را اجرا كرده است.