خلوت‌‌ كردن با خدا آداب دارد

راز و نیاز به زبان خودمانی به زبان آدمی كه پایش روی این زمین خاكی است و یادگرفته وقتی بر آستان بزرگی قرار می‌گیرد، چگونه كلمات و جملات را كنار هم قرار دهد تا دل آن بزرگ را به‌دست آورد و به خواسته‌اش برسد.

حالا این آدم زمینی در وقت سحر و در ماه رمضان مقابل خدا نشسته و مدح او را می‌گوید از هر راهی وارد می‌شود تا خداوند به او بله بگوید و كارش را راه‌ بیندازد.

زیبایی دعای ابوحمزه ثمالی در همین است که به زبان انسان درمانده خاكی با خدا سخن می‌گویی و باور داری كه بله را می‌گیری.

پای ابوحمزه روی زمین است، ادا درنمی‌آورد و ادعای عرفان و بزرگی و بی‌نیازی از اسباب دنیا نمی‌كند. می‌داند در این زمین چند صباحی گرفتار است و باید اسباب زندگی را جور كند پس نزد خدا می‌رود و نیازهایش را می‌گوید با این باور كه بله را می‌گیرد. زیبایی دعای ابوحمزه همین است؛ همین باور به استجابت.

از دعای ابوحمزه كه بگذریم همه دعاهایی كه در ماه رمضان می‌خوانیم زیبا و آرام‌بخش‌اند. به درگاه می‌رویی و می‌دانی كه دست خالی برنمی‌گردی و همین باور است كه كارساز است. از دعای سحر كه مدام می‌گویی الهم انی اسئلك تا دعای شب‌های‌قدر كه هر چه صفات خوب است را می‌دهی به خدا و او را می‌خوانی كه جوابت دهد. همه اینها مصداق همان جمله قدیمی است كه به مقصد فكر نكن و از مسیر لذت ببر. ماه رمضان و ادعیه‌اش مسیری است پر از لذت تا این‌كه به مقصد می‌رسی.

با محمدعلی مجاهدی، شاعر اهل‌ بیت هم‌صحبت شدم تا این انسان وارسته برایمان از مسیر بگوید از راهی كه باید طی كنی تا به مقصد برسی و دلت آرام گیرد.

هیاهوی دل را خاموش كنیم

استاد مجاهدی درباره حال خوب و این‌كه در ماه‌رمضان چگونه می‌توانیم آن را ذخیره كنیم كه در دیگر روز‌های سال از بهره‌ ببریم، می‌گوید: هر كار و حالتی مقدماتی دارد و داشتن حال خوب هم مستلزم مقدماتی است. به نظرم ماه رمضان امكان خلوت‌گزینی با خدا و امام زمان(عج) را برای ما فراهم می‌كند. خلوت‌گزینی آدابی دارد و باید در زمانی مشخص و در مكانی از قبل تطهیر و آماده‌شده، نشست. برای ورود به این خلوت باید هر چه را در دل داری بیرون در بگذاری و با خاطری خالی از همه تعلقات ورود كنی به این خلوت با این باور كه در محضر خدا و ولی زمان هستی و آنها بصیر و سمیع‌اند و می‌بینند و می‌شنوند. لازم نیست كلامی را به زبان بیاوریم و كافی است در دلمان آنچه را می‌خواهیم مرور كنیم تا مورد عنایت خداوند قرار بگیریم. مهم این که در این خلوت‌ها آنقدر متمركز و خالی باشی كه صدای حق و خداوند را بشنوی. زمانی انسان صدای سكوت و صدای خداوند را می‌شنود كه خانه دلش خالی باشد و ساكن. در یك خانه شلوغ، پرصدا و پرتمنا صدای خاصی هم بیاید در ازدحام صداهای دیگر گم می‌شود. سكون و خلوت و بی‌صدایی و بی‌تمنایی هم دفعتا و یكباره اتفاق نمی‌افتد و ریاضت شرعی مستمر نیاز دارد. باید در طول سال آن را تمرین كنی تا در ماه رمضان خانه دلت آماده‌تر باشد. شب و سحر بهترین زمان‌ها برای خلوت‌كردن است. یك‌ربع، نیم‌ساعت باید به خلوت نشست تا ذهن و قلب آماده شود. در این زمان باید دقت و توجه همه به خدا باشد با این باور كه خداوند ناظر است بر آنچه بر دل ما خطور می‌كند.

تسلیم‌شدن در برابر قضا و قدر

استاد مجاهدی درباره تفاوت خلوت‌گزینی مسلمانان با مدیتیشن و مراقبه مثلا بوداییان می‌گوید: در دین اسلام تاكید شده بمیرید قبل از این كه بمیرید، یعنی از منیت‌ها دور شوید و در برابر خداوند و قضا و قدر الهی تسلیم شویم. معنای مسلمانی همین تسلیم‌شدن است. بوداییان، مسیحیان، هندویان و... هم خلوت‌گزینی و مراقبه و سكون ذهن دارند اما مهم این است كه هدف از این خلوت‌نشینی چیست. همه راه‌ها ممكن است به توحید ختم شود اما دین بوداییان، دین ابراهیمی نیست. در ادیان ابراهیمی روی این مساله تاكید دارند كه اگر انسان می‌خواهد به درگاه خداوند تقرب یابد باید خلوت‌نشینی داشته‌باشد و ارتباطات معنوی محكمی را تجربه كند.

آقای مجاهدی درباره ادعیه ماه رمضان و استفاده از این ادعیه برای رسیدن به حال خوب و تداوم آن می‌گوید: باید ریاضت كشید و حالات قبض و بسط فراوانی را تجربه كرد. خداوند هم قابض است و هم بسیط. برخی از این قبض و بسط‌ها طبیعی است. در طبیعت دقت كنید؛ روز در كنار شب است، تاریكی در كنار روشنایی، خزان در كنار بهار، گل در كنار خار است و این تضاد‌هاست كه سیر معنوی را شكل می‌دهد و انسان را به كمال می‌رساند. باید دقت كنیم كه با یكبار خواندن دعای مثلا ابوحمزه ثمالی اتفاقات خاصی برای دل انسان رخ‌دهد. دل زمانی به سمت تعالی حركت می‌كند و به مقصد می‌رسد كه ریاضت و خلوت‌گزینی دائمی باشد. برای امور دنیوی وقتی می‌خواهی به نتیجه برسد كلی زمان لازم است، باید ابزار و وسیله جور كرد. امورات معنوی كه خیلی دشوارتر و زمان‌برتر از امورات دنیوی است. همین كه دعایی حال دلت را دگرگون كند، امید است اتفاقات خوبی در مسیر معنویت برایت رخ دهد اما باید این لحظه را غنیمت بدانی و ممارست را شروع كنی.

خداوند باید اجازه وصل دهد

سیم باید از آن بالا وصل شود. اشتباه ما این است كه تصور می‌كنیم این ما هستیم سیم را وصل می‌كنیم و به خدا نزدیك‌شده و ارتباط می‌گیریم. واقعیت این است تا خدا نخواهد هیچ ارتباطی وصل نمی‌شود. ما سیم باریك مسی هستیم در برابر مخزن لایتناهی و پرقدرت. این كه یك سیم نازك بتواند به این مخزن وصل شود و جرقه بزند تفكری ساده‌انگارانه است. حضرت‌حق باید بخواهد تا انسان در مسیر قرار گیرد و وصل شود. باید تاب این را داشته باشد كه مراحل مختلفی را طی كند. خداوند كه مخزن قدرت است هر كسی را به اندازه ظرفش شارژ می‌كند. اگر می‌خواهی از این قدرت بیشتر بهره‌مند شوی باید ظرفت را بزرگ‌تر كنی. ما باید تلاش خود را بكنیم، امیدوار باشیم با خلوت‌گزینی و تمركز و ممارست و پاكی دل خداوند اجازه دهد به منبع لایزال او وصل شویم.

طاهره آشیانی - روزنامه نگار / روزنامه جام جم