بی‌نظمی اقتصاد به تولید سریال هم ضربه زده

علیرضا سبط‌احمدی، تهیه‌کننده‌ای که تولید سریال‌هایی همچون «همسایه‌ها»، «همه بچه‌های ما» و «ایلدا» را به‌عهده داشته، در گپ پیش‌رو درباره این مخاطرات سخن گفته است.

از کارهای تازه‌تان چه خبر؟

آخرین سریالی که تهیه کردم سریال «ایلدا» به کارگردانی راما قویدل بود که در شرایط سخت کرونایی و پیچیده و دور از تهران و در شهرستان تولید و خوشبختانه با بازخورد مناسب از تلویزیون پخش شد. با توجه به وقفه چند ماهه در تولید، خوشبختانه با عزم جدی کار به پایان رسید. حین تولید این سریال دریافتم که واقعا کرونا بسیاری از مناسبات تولید را به هم زده و دیگر نمی‌شود مانند گذشته برای تولید برنامه‌ریزی داشت.

یعنی تولید تلویزیونی در دل کرونا برنامه‌ریزی خاص خود را دارد؟

همین‌طور است. با شیوع کرونا پیش‌بینی‌پذیری بسیار سخت شده و نمی‌توان درباره چیدمان لوکیشن‌ها به‌راحتی نظر داد‌. به هر حال تهیه‌کننده، مرجع اصلی پاسخگویی درباره یک سریال یا برنامه است و هر اتفاقی بیفتد همگان تهیه‌کننده را مسؤول می‌دانند؛ پس اگر کوچک‌ترین اشتباهی رخ دهد، دودش زودتر از همه در چشم تهیه‌کننده می‌رود و بر همین مبنا باید خیلی بکوشیم گاف در تولید رخ ندهد.

چقدر از سختی تولید تلویزیونی حین کرونا مربوط به ضدعفونی کردن لوکیشن و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی است؟

در پروژه‌های عمرانی همواره شعار اول ایمنی و بعد کار را می‌دهند و حالا در تولیدات تلویزیونی نیز باید شعار اول حفظ سلامت عوامل و بهداشت محیط‌زیست و بعد کار را سرلوحه قرار دهیم. در یک پروژه تلویزیونی با صدها نفر عوامل مواجهیم که حتی اگر یکی از آنها خدای نکرده گرفتار بیماری شود ممکن است کل پروژه را به خطر بیندازد پس باید از همان زمان پیش‌تولید و بحث بر سر انتخاب لوکیشن بر چگونگی حفظ بهداشت محیط و رعایت دستورات بهداشتی تاکید ورزیم.

بسیاری از تهیه‌کنندگانی که در سال‌های اخیر برای تلویزیون کار کرده‌اند از افزایش هزینه‌های حین تولید نالیده‌اند. شما نیز با چنین مشکلی روبه‌رو بودید؟

شرایط تولید با افزایش هزینه‌های گاه و بیگاه خیلی سخت شده. وقتی ثبات اقتصادی نباشد همه کارها سخت می‌شود و از همه سخت‌تر حفظ تولید با رعایت استانداردهاست. همین امسال قیمت بسیاری از اقلام سه بار زیاد شد ولی برآورد تولید که افزایش نمی‌یابد.

یعنی بی‌نظمی اقتصادی یا آشفتگی بازار ارز حتی در تولیدات تلویزیونی نیز اثرش را نشان می‌دهد؟

تجربه خودم از تولید سریال ایلدا این بود که با برآورد بودجه اولیه محدود کار را استارت زدیم و وقتی هم به افزایش قیمت‌ها خوردیم، چاره‌ای نداشتیم جز کار با همان برآورد اولیه که این مساله، واقعا دشوار بود و خیلی تلاش کردیم این افزایش هزینه‌ها و کمبود بودجه به کیفیت تولید آسیب نزند.

آیا این بی‌نظمی اقتصادی متاثر از کروناست یا دلایل دیگری دارد؟

نباید فراموش کنیم با شیوع کرونا شرایط زندگی در کل دنیا سخت شده است. کشور ما هم در شرایط تحریم به سر می‌برد و محدودیت‌های زیاد اقتصادی داریم و این محدودیت‌ها بر زندگی و معیشت مردم که هنرمندان بخشی از آن هستند اثر سوء دارد. گاهی مواقع سوءمدیریت‌ها و کارشکنی‌ها هم این سختی را دوچندان می‌کند. در این شرایط تولید محصول تلویزیونی به‌واسطه گران و پرهزینه بودنش مساله سختی شده است و چون ثبات اقتصادی نداریم، تولید سریال‌هایی که چندسال زمان می‌برند به‌مراتب دشوارتر شده است؛ چون نمی‌توان از حالا برای یک‌سال بعد را نیز پیش‌بینی کرد چه برسد به این‌که بخواهیم برای پروژه پنج ساله برنامه‌ریزی کنیم.

این پیش‌بینی‌ناپذیری مشکلات مختلفی را برای بدنه جامعه هنری هم ایجاد کرده است.

وقتی امکان پیش‌بینی تولید وجود نداشته باشد بدیهی است که کار دشوار می‌شود و نمی‌توان با روالی منطقی و معقول نسبت به جذب هنرمندان و به‌کارگیری آنها دست زد و درنتیجه باید با حداقل‌ها هنرمندان را به‌کارگیری که واقعا زیبنده آنها نیست و اسباب ناراحتی و دلخوری آنان را موجب می‌شود درحالی که اگر بشود اقتصاد پروژه را پیش‌بینی کرد، می‌توان به‌راحتی هنرمندان را جذب و انتظارات‌شان را برآورده کرد.

کمبود تولید در ماه‌های اخیر را هم باید یک نتیجه اصلی کرونا دانست؟

آمار تولید کمتر از یک‌سوم قبل شده و این تبعاتش بیکاری و بی‌پولی و انبوه گرفتاری‌های مالی خیلی از هنرمندان است. در واقع به غیر از تعدادی انگشت‌شمار از چهره‌های معروف بقیه اهالی هنر درآمدهای محدود دارند و نیاز دارند مدام کار کنند وگرنه حتی از پس پرداخت اجاره خانه هم برنمی‌آیند.

درحالی که اگر شکوفایی تولید را داشته باشیم یقینا بسیاری از هنرمندان هم سر کار می‌روند و مشکلات خودبه‌خود کم می‌شود.

بدنه جامعه هنری افرادی قانع و با مناعت طبع هستند که اغلب با حداقل‌ها می‌سازند و دم نمی‌زنند ولی نباید این بلند نظری باعث شود حداقل‌ها نیز از آنان دریغ شود چون موجب یاس و نومیدی آنها می‌شود و جامعه‌ای که هنرمندانش مایوس شوند، نخواهد توانست از طریق محصولات هنری‌اش به مردم امید را تزریق کند. اغلب هنرمندان ما بسیار حساس و بااخلاق هستند و واقعا در شأن آنها نیست هم درد مشکلات ناشی از کرونا را تحمل کنند و هم درد بیکاری و بی‌پولی را.

با این حال تلویزیون سعی کرده همچنان پیشتاز تولید باشد تا لااقل چرخ اقتصادی بخشی از هنرمندان را بچرخاند.

در تلویزیون و حتی رادیو تلاش شده با راه‌اندازی پروژه‌های مختلف تولید برنامه و سریال اسباب ایجاد شغل برای هنرمندان رقم بخورد تا حداقل بخشی از هنرمندان درگیر پروژه‌ها شوند و آب باریکه‌ای برای زندگی داشته باشند ولی به هر حال کمبود بودجه در رادیو و تلویزیون محسوس است و به نظرم رادیو و تلویزیون به تنهایی نمی‌توانند مشکلات را حل کنند و به ورود متولیان اصلی فرهنگی نیاز داریم.

در این باره بیشتر توضیح دهید.

دولت و مجلس و سیستم فرهنگی کشور باید در کنار هم در جهت حمایت از هنرمندان قدم بردارند و هم‌ حمایت مستقیم از هنرمندان را در دستور کار قرار دهند و هم با حمایت اصولی از تلویزیون و رادیو کاری کنند که با افزایش تولید، شاهد افزایش فعالیت هنرمندان باشیم. اگر واقعا تولیداتی که می‌توانند بخش قابل توجهی از هنرمندان را درگیر کنند حمایت شوند، احتمالا شاهد افزایش امید در جامعه هنری و البته افزایش سطح کیفی سریال‌ها خواهیم بود که نتیجه نهایی‌اش، اقبال بیشتر مردم است.

آرشام خدادوست - رسانه / روزنامه جام جم