اصول تعاون در سیره ائمّه اطهار(علیهم السلام)

به گزارش جام جم آنلاین و به نقل از پرتال جامع  علوم انسانی؛در این مقاله به اصول تعاون در سیره ائمه اطهار (علیه السلام) اشاره می کند و آن را شرح می دهد.

1. توجه به مشکلات آحاد جامعه
مشکلات، گرفتاری ها و نیازمندی ها به طور طبیعی، ممکن است به سراغ هر انسانی بیایند. در چنین مواقعی که فردی در جامعه دچار مشکل شده و به یاری دیگران نیازمند است، انتظار دارد کسانی که می توانند قدمی در جهت حل مشکل وی بردارند و یا گوشه ای از نیازمندی های او را تأمین نمایند، از حل مشکل و تأمین نیازمندی های وی مضایقه نکنند.
در سیره ائمّه اطهار(علیهم السلام) حل مشکلات و تأمین نیازمندی های دیگران از جایگاه ویژه ای برخوردار است و بارها از سوی اهل بیت(علیهم السلام)مورد تأکید قرار گرفته است، به گونه ای که با اندک تفحّص و جستوجو در کتب تاریخ و سیره، به موارد فراوانی برمی خوریم که امامان(علیهم السلام) با ابزارها و وسایل گوناگون همچون نماز، دعا و کمک های مالی گره از مشکلات مردم گشوده و نیازمندی های آن ها را تأمین نموده اند که در ذیل به آن ها اشاره می شود:
الف. بهره گیری از ابزارهای معنوی
بهره گیری از ابزارهای معنوی همچون نماز و دعا در جهت حل مشکلات و گرفتاری های مردم از ابزار و وسایل رایج در سیره معصومان(علیهم السلام)به شمار می آید. بسیار دیده شده که اشخاصی دچار مشکل شده اند و برای حل مشکلشان خدمت یکی از امامان معصوم(علیهم السلام) آمده اند و امام نیز با بهره گیری از نماز و دعا، گره از مشکلات آنان گشوده اند.
گویند: در یکی از سال ها، آب فرات زیاد شد، به گونه ای که مردم کوفه از غرق شدن در آن هراسناک شدند، خدمت علی(علیه السلام)آمدند و از آن حضرت مدد خواستند و تقاضای حل این مشکل نمودند.
امام(علیه السلام) با دیدن این منظره، برخاست، وضو گرفت و به نماز ایستاد، آن گاه دست به دعا برداشت و از خداوند حل مشکلات و گرفتاری های مردم را طلب نمود، سپس در حالی که چوبی در دست داشت، به سوی فرات آمد و با چوب خویش بر آب زد و کم شدن آن را به اذن و مشیت الهی درخواست نمود. به ناگاه، آب پایین رفت تا جایی که ماهی ها ظاهر شدند و به آن حضرت با عنوان «امیرالمؤمنین(علیه السلام)» سلام کردند.23
ب. تعجیل در تأمین نیازهای مردم
گره گشایی از مشکلات مردم بدون فوت وقت در سیره ائمّه اطهار(علیهم السلام)مصادیق فراوان دارد. هرگاه کسانی در جامعه دچار مشکل شده، برای رفع آن به محضر ائمّه هدی(علیهم السلام) می آمدند، آنان بی درنگ در جهت رفع مشکلات و گرفتاری های آنان اقدام می کردند و اجازه نمی دادند گره گشایی از مشکلات مردم به تأخیر افتد و فرصت ها از دست بروند.
از امام باقر(علیه السلام) روایت شده است که حضرت علی(علیه السلام)هنگام گرمای روز، به خانه برمی گشت که زنی را مشاهده کرد که از شوهرش شکایت داشت. امام فرمود: صبر کن تا از گرمای هوا کاسته شود. آن زن عرض کرد: اگر دیر کنم آتش غضب شوهرم شعلهورتر می شود. امام علی(علیه السلام) سرش را تکان داد و قسم یاد کرد که بی درنگ حق مظلوم را بستاند و به یاری وی بشتابد و مشکل وی را حل نماید. از این رو، همراه وی به راه افتاد. وقتی به درِ خانه آن زن رسید، شوهرش را، که مردی جوانی بود، به ترس از خدا و عدم آزار واذیت زنش فرا خواند. جوان از سخنان امام برآشفت. اما در این هنگام، وقتی دید مردمی که از آنجا می گذرند، به حضرت علی(علیه السلام) سلام می کنند، فهمید که این شخص امیرالمؤمنین(علیه السلام) است. به همین دلیل، به دست و پای حضرت افتاد و از گناه و لغزش خویش بخشش خواست، شمشیرش را در غلاف کرد و به زنش فرمود تا داخل منزل برود.
چنان که ملاحظه می شود، تعجیل در حل مشکلات مردم، به روشنی از این حدیث فهمیده می شود، آن گونه که حضرت علی(علیه السلام) تحمّل هوای گرم را بر خویش هموار کرد و اقدام به حل عاجل مشکل آن زن نمود.
ج. حمایت از مردم
ائمّه اطهار(علیهم السلام) همواره پناهگاه مادی و معنوی مردم بوده اند. چه بسا افرادی در درگیری با دستگاه ظلم، از ستم جبّاران گریخته و به آنان پناه آورده اند و ایشان نیز آنان را در پناه خویش قرار داده اند. در تاریخ و سیره ائمّه هدی(علیهم السلام)موارد متعددی از پناه دادن ها و وساطت ها سراغ داریم که برای نمونه، به یکی از آن ها اشاره می شود:
سعیدبن جبیر از ستم زیاد گریخت و به سوی امام حسن مجتبی(علیه السلام) در مدینه آمد. امام او را در پناه خود گرفت و زیر چتر حمایتی خویش قرار داد. زیاد از این ماجرا خشمگین شد و نسبت به ساحت مقدّس امام گستاخی کرد و نامه تندی به امام نوشت. امام عین نامه زیاد را به معاویه در شام فرستاد و گله گزاری کرد. معاویه هم طی نامه ای زیاد را به تبعیت از امام و مقدّس دانستن پناه وی فرمان داد.

2. تأمین نیازمندی های محرومان جامعه
اسلام نهایت کوشش و تلاش خود را به خرج می دهد که در تمام جامعه اسلامی حتی یک فقیر و نیازمند پیدا نشود، اما بدون شک، در هر جامعه ای افراد از کارافتاده آبرومند، کودکان یتیم، بیماران و مانند این ها وجود دارند که باید به وسیله بیت المال و نیز افراد متمکّن با نهایت ادب و احترام تأمین شوند.
توجه و اهتمام به امور معیشتی فقرا، محرومان و نیازمندان جامعه جایگاه ویژه ای در سیره ائمّه معصوم(علیهم السلام) دارد. حضرت علی(علیه السلام)حمایت از اقشار محروم و درمانده جامعه را جزو برنامه های اصلاحی خویش قرار داده بود، آن حضرت در عهدنامه خویش به مالک اشتر به وی مأموریت می دهد که هیچ گاه از اقشار محروم جامعه غفلت نورزد و نیازهای آنان را تأمین کند: «ثُمُ اللّهُ اللّهُ فی الطبقةِ السفلی.»