ریاست جمهوری بایدن و اتحادیه اروپا

پس از ریاست جمهوری ترامپ مناسبات دو سوی آتلانتیک با چالش های جدی مواجه شد. تنش های سیاسی، اختلاف بر سر بودجه دفاعی کشورهای اروپایی عضو ناتو، جنگ های تعرفه ای، یکجانبه گرایی آمیخته با ناسیونالیسم آمریکایی، خروج از سازمان ها و پیمان های بین المللی، کاهش تعهدات بین المللی آمریکا، اختلاف نظر بر سر موضوعات مختلف از جمله نوع مواجهه با روسیه، چین، برجام،منازعه اعراب و اسرائیل، بحران سوریه، بحران لیبی، نورد استریم 2 و سایر موضوعات چهار سال پر تنشی در روابط آمریکا و اروپا را رقم زد. به همین دلیل به جز کشورهای شرق اروپا(که پیوند با آمریکای ترامپ را در مقابله با نفوذ روسیه و قد علم کردن در مقابل بروکسل ضروری می دانستند) و تا حدودی بریتانیا(که به حمایت ترامپ از برگزیت و انعقاد موافقت نامه تجاری مطلوب با آمریکا امیدوار بود) مابقی اروپا چهار سال به صبر استراتژیک پرداخت و امیدوار به یک دوره ای شدن دوران ریاست جمهوری ترامپ بود تا شاید با آمدن رییس جمهور عقلایی و پیش بینی پذیر در آمریکا مناسبات دو سوی آتلانتیک به ریل سابق خود بازگردد.

 

با وصف فوق اعلام پیروزی جو بایدن در آمریکا با استقبال رهبران و مقامات اروپایی مواجه شد. شهردار پاریس در توئیتر نوشت: آمریکا خوش برگشتی؛ که واکنشی به وعده بایدن برای بازگشت به موافقتنامه آب و هوایی پاریس بود. رییس کمیسیون اروپا بر تلاش مشترک برای صیانت از ارزش های مشترکی همچون دموکراسی، آزادی، حقوق بشر، عدالت اجتماعی و اقتصاد آزاد تاکید کرد.مرکل طی بیانیه ای عنوان کرد که مقابله با چالش های مهم زمانه حاضر بدون دوستی و همکاری ما در دو سوی اقیانوس اطلس ممکن نیست. وی افزود که بایدن آلمان و اروپا را به خوبی می شناسد و از دیدار با بایدن خاطرات خوبی دارد. وزیر خارجه آلمان تحولات سیاسی در آمریکا را به مثابه فرصت جدید برای همکاری اروپا و آمریکا دانسته و گفت ما باید مجددا دور هم جمع شویم.

 

هایکو ماس افزود: ما می خواهیم که غرب دوباره در قالب یک تیم بازی کند. به زعم او این تنها راهی است که می توانیم ارزش های خود را در جهان مطرح کنیم. مکرون هم ضمن تبریک به بایدن عنوان کرد که برای غلبه بر چالش های موجود نیاز به همکاری بیشتری داریم. وی از دولت آینده آمریکا خواست تا به ایده همکاری مشترک بیشتر جامه عمل بپوشاند. نخست وزیران ایتالیا و انگلستان هم بر همکاری های نزدیک با آمریکا تاکید کردند. شاخص سهام تجاری اروپا هم به دنبال پیروزی بایدن به بالاترین حد خود در حدود یک ماه گذشته رسید.

 

بنابراین در کل نگاه اروپا به ریاست جمهوری بایدن مثبت است. می توان گفت اروپا منتظر سه رویداد با حضور بایدن در کاخ سفید است: اول بهبود مناسبات با واشینگتن، دوم احیای روابط فراآتلانتیک، و سوم بازگشت آمریکابه چندجانبه گرایی در جامعه جهانی. با موارد فوق اروپا منتظر کاهش تنش های سیاسی، جنگ های تعرفه ای و همکاری بیشتر در موضوعات مختلف با آمریکا خواهد بود. هرچند خود اروپا هم بر این باور است که چرخش عمده در روابط دو سوی آتلانتیک صورت نخواهد گرفت و خط مشی های اصلی سیاست خارجی آمریکا باقی خواهد ماند.باور در اروپا این است که فاصله استراتژیک آمریکا از اروپا که از زمان اوباما آغاز شده است، باقی خواهد ماند. اروپا باید بپذیرد که دوران سواری مجانی اروپا از آمریکا سپری شده و اروپا باید بیش از هر چیز به خود متکی باشد.

 

بنابراین می توان عنوان کرد که با ریاست جمهوری بایدن مناسبات دو سوی آتلانتیک تا حدودی بهبود پیدا خواهد کرد. همکاری ها در برخی حوزه ها بیشتر خواهد شد و کنش ها و واکنش هادر چارچوب های متعارف انجام خواهد شد. به عنوان مثال احتمال توافق در خصوص تعرفه های اعمال شده بر صادرات فولاد و آلومینیوم از اروپا به آمریکا و حل مناقشه بر سر تخصیص یارانه به دو شرکت هواپیماسازی بوئینگ و ایرباس امکان پذیر است. اما اروپا در زمینه پروژه نورد استریم 2 انتظاری از بایدن ندارد. در زمینه سیاست دفاعی کشورهای اروپایی نیز بایدن چندان تفاوتی با ترامپ نخواهد داشت. کاهش حضور نظامی آمریکا در اروپا هم احتمالا ادامه خواهد یافت.

 

همگرایی آمریکا و اروپا در حوزه خاورمیانه و شمال آفریقا افزایش خواهد یافت. در خصوص نوع برخورد با چین اروپا انتظار دارد که آمریکا نگاه کمتر ایدئولوژیک به چین داشته باشد و نگاهش به آن کشور به همکاری با شرکا تغییر کند که در این زمینه هم به نظر نمی رسد اجماعی شکل گیرد.

 

با این وجود اروپا به همین مقدار که لااقل آشفتگی و تناقضات رفتاری و عملکردی سیاست خارجی آمریکا در دوره ریاست جمهوری بایدن از بین رفته و در مدار هنجارهای متداول بین المللی باشد، قانع خواهد بود.

دکتر اردشیر سنایی/ استاد دانشگاه