با هیچکس قهر نیستم

محمدحسین فرحبخش شاید در سال‌های اخیر فیلم‌هایی ساخته که کمتر نشانی از جذابیت و اثرگذاری تجاری و گیشه ای فیلم های گذشته پویافیلم دارد و انتقاداتی را هم در ساختار و محتوا به همراه داشته و تماشاگران عاشق سرگرمی را به اندازه آن فیلم‌های قدیمی به شوروهیجان درنیاورده باشد اما کماکان به وجه سرگرم‌کنندگی سینما اعتقاد دارد و با جدیت در این زمینه به کارش ادامه می‌دهد. قرار بود تازه‌ترین ساخته‌اش زن‌ها فرشته‌اند‌2، در نوروز اکران شود، اما شیوع کرونا اوضاع سینما را به‌هم ریخت.

در این 4‌دهه فعالیت سینمایی، بهترین دهه و سال‌ها از نظر شما کدام است؟

بهترین سال‌های فیلمسازی را از 76‌تا‌80 می‌دانم.

چرا؟

به دلیل این‌که فیلمسازان امنیت فرهنگی اقتصادی داشتند و اکثریت آنها بدون کمترین دغدغه فیلم‌هایی ساختند که دلشان خواست. این دوره زمان مسوولیت مرحوم سیف‌ا... داد به عنوان معاون امور سینمایی ارشاد بود. البته در دو سال زمان مسوولیت آقای جواد شمقدری هم وضع سینما خوب بود، اما تنش زیادی وجود داشت و ارشاد را از بیرون بمباران می‌کردند.

چرا دیگر فیلم اکشن نمی‌سازید؟

امروز دیگر باتوجه به مخارج بالا، تولید فیلم‌های اکشن در سینمای ما جواب نمی‌دهد. ضمن این‌که سلیقه مردم هم عوض شده است.

این‌که دیگر بازیگرانی در حد‌و‌اندازه‌های جمشید هاشم‌پور و ابوالفضل پورعرب نداریم هم به دلیل تغییر سلیقه مردم است؟

هاشم‌پور قهرمان سینمای اکشن بود. پورعرب هم سوپراستار جوان‌ها بود. هیچ کدام از ستاره‌هایی هم که در سینمای بعد از انقلاب آمدند، تداوم و ماندگاری پورعرب را نداشتند.ستاره‌هایی که بعد از پورعرب آمدند، چندان به اندازه او فیلم‌های ماندگار ندارند. تولد ایشان هم مبارک باشد که اول تیر بود. به هرحال یکی از دلایلی که بازیگرانی چون او و هاشم‌پور نداریم، همین تغییر سلیقه تماشاگران و ساخته نشدن فیلم‌هایی با حال و هوای آن زمان است.

بهترین بازیگری که با او کار کردید، چه کسی است؟

با بازیگران خوب زیادی کار کرده‌ام و نمی‌توانم بگویم کدام یک بهترین است. اما می‌توانم از بازیگران خوبی مثل امین حیایی، جمشید هاشم‌پور، ابوالفضل پورعرب و محمدرضا شریفی‌نیا نام ببرم. تقریبا با قاطعیت می‌گویم در این سال‌ها با بازیگری کار نکردم که از او ناراضی باشم. با همه با رفاقت کار کرده‌ام.

به هرحال به عنوان تهیه‌کننده خوش‌حساب هم هستید.

خوش‌حسابی که وظیفه ابتدایی یک تهیه‌کننده است.

خیلی جوان بودید که تهیه‌کننده، شدید. قبل از آن تجربه سینما داشتید؟

من قبل از انقلاب و سال 51 و وقتی 13 سال داشتم، فیلم 8میلی‌متری ساختم. البته خیلی مخفیانه این کار را کردم، چون سینما در خانواده مذهبی ما جرم بود. آخرین فیلمی هم که قبل از انقلاب ساختم، فیلم طلوع خورشید بود که مستندی از وقایع انقلاب است. در ضمن بسیاری از فیلم‌های ایرانی و خارجی را دیده بودم. این علاقه و تجربیات وجود داشت تا این‌که سال 61 به‌طور رسمی وارد سینما و حرفه تهیه‌کنندگی شدم.

این سال‌ها هم تهیه‌کنندگان جوانی وارد سینما می‌شوند که ورود و فعالیت برخی از آنها حرف و حدیث‌هایی دارد. نظرتان چیست؟

به تهیه‌کنندگان جوان و جدیدی که می‌خواهند در این کار موفق شوند، سه توصیه دارم: صداقت، صداقت و صداقت. البته متاسفانه برخی با کلاهبرداری از پول‌های دولتی و کلاه گذاشتن سر آدم‌ها نیز دست به تهیه و تولید فیلم می‌زنند. بزرگ‌ترین خیانتی هم که در خصوص تهیه‌کنندگان انجام می‌شود، وجود دو تشکل تهیه‌کنندگی است که اجازه نمی‌دهد وحدت صنفی صورت بگیرد. اگر اجازه دهند صنف واحد تهیه‌کنندگی تشکیل شود، 90درصد این مسائل حل می‌شود. وقتی اتحادیه تهیه‌کنندگان و جامعه صنفی تهیه‌کنندگان به تنهایی وجود داشت، اصلا این اتفاقات نبود.

سازمان سینمایی چقدر دنبال این وفاق است؟

این نفاق، تفکیک و جدایی صنفی، سال85 توسط آقای جعفری جلوه، معاون سینمایی وقت و آقای میرکریمی، مدیرعامل وقت خانه سینما و آقای اربابی، مدیرکل ارزشیابی و نظارت وقت ایجاد شد.
آقای میرکریمی در جلسه‌ای که آن موقع با هیات مدیره اتحادیه داشت، گفت چه اشکالی دارد دو صنف تهیه‌کنندگی داشته باشیم. من گفتم در اساسنامه خانه سینما نوشته هر صنف باید یکی باشد. گفت اشکالی ندارد، اساسنامه را عوض می‌کنیم. تا امروز هیچ‌کدام از مسؤولان سینمایی را به اندازه حسین انتظامی ندیدم که تاکید و تلاش بر وحدت صنفی تهیه‌کنندگان داشته باشد.

اما متاسفانه فشار زیادی روی اوست و نمی‌گذارند. نمونه‌اش همین است که اعلام کرد من شورای‌عالی تهیه‌کنندگان را به رسمیت نمی‌شناسم. کاری که انتظامی با ایجاد سمفا (سامانه مدیریت فروش آنلاین) کرد، در این 72 سالی که از فعالیت جدی و مستمر سینمایی ایران می‌گذرد- آن دوره اولیه سینمای ایران از 1309 تا 1315 را کنار بگذاریم- سابقه نداشته است.

پس، از سمفا دفاع می‌کنید.

صد در صد.

می‌گویند شاید مردم برای خرید بلیت سردرگم شوند.

این‌طور نیست. البته هرچیزی اولش اشکالاتی دارد، اما مهم است افق و اهدافی که برایش تعریف می‌کنید، درست باشد. ایرادات اجرایی هم به مرور زمان برطرف می‌شود.

برای مردم هم امتیازاتی دارد؟

یکی این‌که مردم می‌توانند برنامه و سئانس‌های چند روز آینده سینماها را ببینند و برای دیدن فیلم‌ها برنامه‌ریزی کنند. اما قبل از این نمی‌دانستند که قرار است سه روز دیگر سینما آزادی چه فیلمی را نمایش دهد.

حالا این وسط چرا بی‌صدا بلیت سینما گران شد؟!

نه، گران نشده و قیمت بلیت سینما همان قبلی است؛ یعنی 20هزارتومان بلیت پردیس‌ها و سینماهای مدرن و 15 هزارتومان هم بلیت سینماهای ممتاز. این مبلغ ناچیز ارزش افزوده است که روی بلیت‌ها اعمال می‌شود. قانون می‌گوید ارزش افزوده را باید مصرف‌کننده پرداخت کند. این ارزش افزوده را قبلا به زور از صاحب فیلم و صاحب سینما می‌گرفتند!به جز این اما در سال 98 نسبت به سال 97، حدود 50 درصد هزینه‌های تولید فیلم افزایش یافت. با این که اعتراض هم داریم، اما خواهش کردیم بلیت سینما را گران نکنند.

فیلمتان زن‌ها فرشته‌اند2 از گزینه‌های اکران نوروز بود. باتوجه به این تغییر و تحولات، زمان اکران جدید این فیلم مشخص است؟

ما حاضر بودیم موقع بازگشایی سینماها پیشقدم باشیم. اما خوشبختانه آن دو عزیز (صاحبان فیلم‌های شنای پروانه و خوب‌ بد جلف 2) فیلمشان را اکران کردند. ما هم از شورای صنفی تفاضا کرده‌ایم و جزو برنامه‌های آتی اکران هستیم.

پیش‌بینی شما از وضع اکران در این اوضاع چیست که مردم هنوز ترس از کرونا دارند؟

به اکران خوشبینم، البته ممکن است اکران در روزهای اول چندان موفق نباشد، اما در ادامه روال طبیعی خود را پیدا می‌کند. البته واقعا از رسانه ملی، آقای علی عسکری، آقای مهدوی مهر در بازرگانی صداوسیما درخواست داریم کمک ویژه به سینما داشته باشند و مردم را برای سینمارفتن ترغیب کنند.

اگر اکران به وضع طبیعی برگردد، تکلیف اکران آنلاین چه می‌شود؟

برقرار خواهد بود و هیچ اتفاقی برای آن نمی‌افتد. اکران آنلاین، برای خیلی از فیلم‌ها مفید است.

شما که همیشه با قاچاق فیلم مبارزه کرده‌اید، بگویید این معضل قابل حل است یا نه؟

جلساتی در شورای صنفی نمایش در این خصوص تشکیل شده و دوستان با رئیس پلیس فتا هم صحبت کرده‌اند و قول‌های مساعدی هم گرفته‌اند. فکر می‌کنم به زودی اتفاقات خوبی در این زمینه بیفتد.

با آقای همایون اسعدیان قهرید؟

من با هیچ‌کس قهر نیستم. این دور از شان یک مسلمان است. هرکس را هم ببینیم، عرض ادب می‌کنیم.

پس اختلافات فقط صنفی است؟

بله. حالا اگر کسی با ما قهر است، ما با او قهر نیستیم.

علی رستگار - سینما / روزنامه جام جم